ظریف مسافر هند
شرق: وزیر امور خارجه ایران شب گذشته به دهلی‌نو رفت تا با یک مشتری بزرگ نفتی ایران، در شرایط جدید برجام مذاکره کند. هند اگرچه عضو توافق هسته‌ای ایران و 1+5 نبوده، اما در بین سه کشور اول مقصد صادرات نفت ایران قرار دارد. این رقم البته بعد از توافق هسته‌ای و برداشته‌شدن تحریم‌ها رشد یافته، چون وجود تحریم‌ها تأثیر بسیار چشمگیری در میزان مبادلات تجاری دو کشور داشته است. حالا با توجه به خروج آمریکا از برجام و تهدید دونالد ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، بار دیگر ممکن است تجارت ایران و هند تحت‌تأثیر قرار گیرد و دهلی‌نو یک‌بار دیگر پای خود را از تجارت با ایران بیرون بکشد یا رابطه اقتصادی‌اش را کاهش دهد؛ نکته‌ای که می‌تواند یکی از موضوعات روی میز مذاکره ظریف با هندی‌ها باشد.
روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران خبر داد که «وزیر امور خارجه در صدر یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی برای بررسی آخرین وضعیت روابط دوجانبه و گسترش و تعمیق روابط دو کشور و نیز گفت‌وگو و تبادل‌نظر با مقامات هندی درخصوص تازه‌ترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به دهلی‌نو سفر می‌کند».
یک روز پیش از این، معاون رئیس اتاق بازرگانی و صنعت هند و ایران در گفت‌وگو با ایرنا گفته بود: «دهلی‌نو درباره طرح‌های موردعلاقه خود با توجه به منافع ملی خود تصمیم خواهد گرفت. به نظر می‌رسد که هند به انجام مبادلات تجاری با ایران تا زمانی که سازمان ملل اعمال تحریمی را بر ایران تأیید نکرده است ادامه خواهد داد. پی.اس. چاندهوک تصریح کرد: حتی اگر تحریم‌هایی از طرف آمریکا اعمال شود که مورد تأیید سازمان ملل نیست، هند به همکاری با ایران ادامه خواهد داد. هند اوضاع را با دقت تمام زیر نظر دارد و معتقد است تصمیم‌گیری فوری تحت شرایط کنونی دشوار است.
فروش نفت به روپيه
پی.اس. چاندهوک، درباره روش‌های ممکن برای انجام مبادلات تجاری بین ایران و هند با وجود اعمال تحریم‌های آمریکا درباره ایران، گفت: «هند و ایران از قبل روش روپیه هند را دارند که در دوره تحریم‌های قبلی خوب عمل کرد. اکنون طرف ایرانی باید در مورد روش‌های ممکن برای دریافت قیمت نفت خام صادراتی خود به هند به منظور حفظ امنیت مالی خود تصمیم بگیرد. هند و ایران همچنین می‌توانند امکان تدارک یک نظام جدید را برای مبادله دوجانبه پول (سویپ) بین بانک‌های مرکزی خود یا بانک‌های مشخص خارج از نظام سویپ کنونی بررسی کنند».
وی ابراز امیدواری کرد که بحران جاری تأثیر چندانی بر مبادلات تجاری بین هند و ایران نگذارد.
هندی‌ها در تجارت و سیاست بسیار محافظه‌کار هستند. این را دیپلماتی که سال‌ها آنجا کار کرده، می‌گوید. «آنها تا زمانی‌که از تمام جوانب یک موضوع مطمئن نباشند، حتی بندهای مذاکراتی که به توافق رسیده‌اند را هم نهایی نمی‌کنند. تا زمانی که تمام بندها به توافق نهایی برسد، می‌توان با هندی‌ها به توافقی نهایی رسید». این دیپلمات این روایت را در مورد علت طول‌کشیدن قرارداد همکاری‌ها با هندی‌ها در چابهار می‌گوید. اگرچه هند، ایران و افغانستان به قراردادی سه‌جانبه در اجرای پروژه چابهار رسیدند و توسعه این بندر آغاز شد، اما سرنوشت توسعه این بندر و سرمایه‌گذاری هندی‌ها در این بندر می‌تواند به‌شدت تحت‌تأثیر آینده برجام باشد.
معاون رئیس اتاق بازرگانی و صنعت هند و ایران دراین‌باره می‌گوید: «به‌دنبال اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، کشورهای همسایه ایران طرح‌های متعددی را به منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی به راه انداخته‌اند. بنابراین، لازم است که توجه در مشارکت بین هند و ایران به طرح‌های غیر از چابهار، مخصوصا از جانب بخش خصوصی هند معطوف شود». محمدجواد ظریف بعد از خروج آمریکا از برجام به چین و روسیه و بروکسل سفر کرد. اگرچه این سه سفر در وهله اول با هدف اطمینان از ادامه همراهی پنج کشور باقی‌مانده با توافق هسته‌ای و ایران انجام شد، اما در گام دوم چین به‌عنوان اولین مقصد صادرات نفت ایران آنچنان اهمیتی داشت که میزبان اولین سفر برجامی ظریف در این دوره باشد.
حالا درحالی‌که برجام و نجات این توافق به موضوع و دستور کار کمیسیون مشترک برجام درآمده، محمدجواد ظریف به هند می‌رود تا از ادامه همراهی این کشور با ایران مطمئن شود.
یک سال بعد از اجرائی‌شدن برجام، میزان فروش نفت ایران به هند نسبت به مدت مشابه سال قبل آن به چهاربرابر افزایش یافت. ایران در پاییز 95 به میزان ۷۸۹ هزار بشکه در روز، نفت به هند فروخت که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته (کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه) بیش از چهاربرابر افزایش یافته است. هند در این مدت بعد از چین به دومین خریدار بزرگ نفت ایران تبدیل شد.
این در حالی است که تحریم‌های نفتی آمریکا و اروپا در سال ۲۰۱۲ میزان صادرات نفت ایران را به حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش داده بود که پس از اجرای توافق هسته‌ای (برجام) صادرات نفت ایران به بیش از دوبرابر زمان تحریم‌ها رسیده است.
به موجب تحریم‌ها، یکی از مشکلات بین ایران و هند، موضوع طلب‌های معوق بود که بعد از برجام با تسهیل در نقل‌وانتقال پول اين کشور شش ميليارد دلار از بدهي‌هاي خود را به ايران پرداخت کرد. اين بدهي به‌خاطر واردات نفت از ايران بود و دهلي عنوان کرده بود با توجه به تحريم‌هاي بانک جهاني قادر به پرداخت قروض خود نبوده است. دهلی‌نو قصد دارد حجم مبادلات تجاری‌اش با ایران را به 25 میلیارد دلار برساند.
شرق: وزیر امور خارجه ایران شب گذشته به دهلی‌نو رفت تا با یک مشتری بزرگ نفتی ایران، در شرایط جدید برجام مذاکره کند. هند اگرچه عضو توافق هسته‌ای ایران و 1+5 نبوده، اما در بین سه کشور اول مقصد صادرات نفت ایران قرار دارد. این رقم البته بعد از توافق هسته‌ای و برداشته‌شدن تحریم‌ها رشد یافته، چون وجود تحریم‌ها تأثیر بسیار چشمگیری در میزان مبادلات تجاری دو کشور داشته است. حالا با توجه به خروج آمریکا از برجام و تهدید دونالد ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران، بار دیگر ممکن است تجارت ایران و هند تحت‌تأثیر قرار گیرد و دهلی‌نو یک‌بار دیگر پای خود را از تجارت با ایران بیرون بکشد یا رابطه اقتصادی‌اش را کاهش دهد؛ نکته‌ای که می‌تواند یکی از موضوعات روی میز مذاکره ظریف با هندی‌ها باشد.
روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه ایران خبر داد که «وزیر امور خارجه در صدر یک هیئت بلندپایه سیاسی و اقتصادی برای بررسی آخرین وضعیت روابط دوجانبه و گسترش و تعمیق روابط دو کشور و نیز گفت‌وگو و تبادل‌نظر با مقامات هندی درخصوص تازه‌ترین تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی به دهلی‌نو سفر می‌کند».
یک روز پیش از این، معاون رئیس اتاق بازرگانی و صنعت هند و ایران در گفت‌وگو با ایرنا گفته بود: «دهلی‌نو درباره طرح‌های موردعلاقه خود با توجه به منافع ملی خود تصمیم خواهد گرفت. به نظر می‌رسد که هند به انجام مبادلات تجاری با ایران تا زمانی که سازمان ملل اعمال تحریمی را بر ایران تأیید نکرده است ادامه خواهد داد. پی.اس. چاندهوک تصریح کرد: حتی اگر تحریم‌هایی از طرف آمریکا اعمال شود که مورد تأیید سازمان ملل نیست، هند به همکاری با ایران ادامه خواهد داد. هند اوضاع را با دقت تمام زیر نظر دارد و معتقد است تصمیم‌گیری فوری تحت شرایط کنونی دشوار است.
فروش نفت به روپيه
پی.اس. چاندهوک، درباره روش‌های ممکن برای انجام مبادلات تجاری بین ایران و هند با وجود اعمال تحریم‌های آمریکا درباره ایران، گفت: «هند و ایران از قبل روش روپیه هند را دارند که در دوره تحریم‌های قبلی خوب عمل کرد. اکنون طرف ایرانی باید در مورد روش‌های ممکن برای دریافت قیمت نفت خام صادراتی خود به هند به منظور حفظ امنیت مالی خود تصمیم بگیرد. هند و ایران همچنین می‌توانند امکان تدارک یک نظام جدید را برای مبادله دوجانبه پول (سویپ) بین بانک‌های مرکزی خود یا بانک‌های مشخص خارج از نظام سویپ کنونی بررسی کنند».
وی ابراز امیدواری کرد که بحران جاری تأثیر چندانی بر مبادلات تجاری بین هند و ایران نگذارد.
هندی‌ها در تجارت و سیاست بسیار محافظه‌کار هستند. این را دیپلماتی که سال‌ها آنجا کار کرده، می‌گوید. «آنها تا زمانی‌که از تمام جوانب یک موضوع مطمئن نباشند، حتی بندهای مذاکراتی که به توافق رسیده‌اند را هم نهایی نمی‌کنند. تا زمانی که تمام بندها به توافق نهایی برسد، می‌توان با هندی‌ها به توافقی نهایی رسید». این دیپلمات این روایت را در مورد علت طول‌کشیدن قرارداد همکاری‌ها با هندی‌ها در چابهار می‌گوید. اگرچه هند، ایران و افغانستان به قراردادی سه‌جانبه در اجرای پروژه چابهار رسیدند و توسعه این بندر آغاز شد، اما سرنوشت توسعه این بندر و سرمایه‌گذاری هندی‌ها در این بندر می‌تواند به‌شدت تحت‌تأثیر آینده برجام باشد.
معاون رئیس اتاق بازرگانی و صنعت هند و ایران دراین‌باره می‌گوید: «به‌دنبال اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، کشورهای همسایه ایران طرح‌های متعددی را به منظور جذب سرمایه‌گذاری خارجی به راه انداخته‌اند. بنابراین، لازم است که توجه در مشارکت بین هند و ایران به طرح‌های غیر از چابهار، مخصوصا از جانب بخش خصوصی هند معطوف شود». محمدجواد ظریف بعد از خروج آمریکا از برجام به چین و روسیه و بروکسل سفر کرد. اگرچه این سه سفر در وهله اول با هدف اطمینان از ادامه همراهی پنج کشور باقی‌مانده با توافق هسته‌ای و ایران انجام شد، اما در گام دوم چین به‌عنوان اولین مقصد صادرات نفت ایران آنچنان اهمیتی داشت که میزبان اولین سفر برجامی ظریف در این دوره باشد.
حالا درحالی‌که برجام و نجات این توافق به موضوع و دستور کار کمیسیون مشترک برجام درآمده، محمدجواد ظریف به هند می‌رود تا از ادامه همراهی این کشور با ایران مطمئن شود.
یک سال بعد از اجرائی‌شدن برجام، میزان فروش نفت ایران به هند نسبت به مدت مشابه سال قبل آن به چهاربرابر افزایش یافت. ایران در پاییز 95 به میزان ۷۸۹ هزار بشکه در روز، نفت به هند فروخت که این میزان نسبت به مدت مشابه سال گذشته (کمتر از ۲۰۰ هزار بشکه) بیش از چهاربرابر افزایش یافته است. هند در این مدت بعد از چین به دومین خریدار بزرگ نفت ایران تبدیل شد.
این در حالی است که تحریم‌های نفتی آمریکا و اروپا در سال ۲۰۱۲ میزان صادرات نفت ایران را به حدود یک میلیون بشکه در روز کاهش داده بود که پس از اجرای توافق هسته‌ای (برجام) صادرات نفت ایران به بیش از دوبرابر زمان تحریم‌ها رسیده است.
به موجب تحریم‌ها، یکی از مشکلات بین ایران و هند، موضوع طلب‌های معوق بود که بعد از برجام با تسهیل در نقل‌وانتقال پول اين کشور شش ميليارد دلار از بدهي‌هاي خود را به ايران پرداخت کرد. اين بدهي به‌خاطر واردات نفت از ايران بود و دهلي عنوان کرده بود با توجه به تحريم‌هاي بانک جهاني قادر به پرداخت قروض خود نبوده است. دهلی‌نو قصد دارد حجم مبادلات تجاری‌اش با ایران را به 25 میلیارد دلار برساند.