علوم اجتماعی از جامعه فاصله گرفته است

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

هفته علوم‌ اجتماعی یادآور تلاش اندیشمندانی است که برای شناخت جامعه و سعادت آن راه علمی را گشودند. در میان آنان نام دکتر غلامحسین صدیقی، بنیان‌گذار رشته علوم اجتماعی در ایران، بیش از همه برجسته است؛ کسی که باور داشت هیچ جامعه‌ای بدون شناخت از خویش نمی‌تواند آینده‌ای روشن بسازد. روز علوم اجتماعی فرصت مناسبی‌ است برای بازاندیشی در باب رسالت‌ها، ظرفیت‌ها، نقش‌ها و اهداف این دانش. همچنین زمان خوبی است تا این دانش که همواره بعد از نخستین تلاش‌ها برای ترجمه متون اجتماعی و فرهنگی در عصر مشروطه، تا تأسیس نخستین کرسی‌های رسمی در دانشگاه تهران، در کشاکش میان اقتدار سیاسی، سنت‌های فکری و نیازهای اجتماعی، هویتی متزلزل داشته است نسبت خود را با جامعه خویش مشخص سازد. با اینکه هفت سال از تأسیس اولین دانشکده علوم‌ اجتماعی می‌گذرد و گسترش درخورتوجهی هم داشته اما باز هم نمی‌توان انکار کرد که امروز علوم‌ اجتماعی در ایران با چالش‌های جدی مواجه است و گاه این‌طور به‌ نظر می‌رسد که این دانش از مسائل ملموس جامعه فاصله گرفته و در چارچوب آکادمیک محدود مانده است. اگرچه تعداد دانشگاه‌های زیادی ذیل این دانش ایجاد شده و مقالات متعددی منتشر می‌شود، اما در جامعه زندگی نمی‌کند و دردهای جامعه همچنان بی‌پاسخ است. ما با نوعی دانش مواجهیم که نه سیاست‌گذار به آن گوش می‌سپارد، نه رسانه آن را بازتاب می‌دهد و نه مردم آن را از خود می‌دانند. علوم‌ اجتماعی در ایران به‌ جای آنکه آینه‌ای برای جامعه خویش باشد، به اتاق بسته‌ای تبدیل شده که صدایش از همان اتاق فراتر نمی‌رود. مردم که باید نخستین بهره‌مندان این دانش باشند، آن را نمی‌شناسند و به آن اعتماد ندارند و صدایش در هیاهوی رسانه‌ها شنیده نمی‌شود. علوم اجتماعی که باید دانشی باشد در خدمت آگاهی‌بخشی و رهایی انسان از نابرابری و بی‌عدالتی، با این شکاف، ظرفیت‌ها و رسالت‌هایش محدود شده است. در چنین شرایطی بازاندیشی در نقش علوم اجتماعی ضروری است؛ چراکه در جهانی که با نابرابری‌های ساختاری، تحولات فناوری، تغییرات فرهنگی پرشتاب و چالش‌های محیط‌زیستی روبه‌رو است، علوم اجتماعی می‌تواند و باید نقش کلیدی ایفا کند. این دانش با ظرفیت‌هایش می‌تواند به سیاست‌گذاران در اتخاذ تصمیم‌های عادلانه‌تر یاری برساند، به رسانه‌ها در روایت واقعیت اجتماعی کمک کند و به مردم در فهم بهتر موقعیت و جایگاه خود در جامعه آگاهی بخشد. برای رسیدن به این جایگاه، علوم‌ اجتماعی باید به ماهیت انتقادی خود مراجعه کند. برای آنکه علوم اجتماعی بتواند نقش‌های مدنظر خود را برای جامعه خویش ایفا کند، در وهله اول باید گفتمان نقد خویشتن را در بین اهالی خود بسط و گسترش دهد تا در مرحله بعد بتواند پیوند خود را با میدان بازیابد. این گفتمان معتقد به این است که علوم اجتماعی با اتکا به ظرفیت خودانتقادی می‌تواند ظرفیت‌های خود برای رشد و سعادت جامعه خویش را به کار گیرد. در هفته علوم اجتماعی اهالی آن آماده‌اند تا نشان دهند در درجه اول درباره کاستی‌ها و خطاهای خویش بی‌تفاوت نیستند و در درجه دوم قصد دارد تا تعاملی زنده و پویا میان دانشگاه، جامعه و سیاست‌گذار ایجاد کند و فرصتی ایجاد شود برای اندیشیدن، گفت‌و‌گو کردن و قدم‌برداشتن برای جامعه‌ای انسانی‌تر و آگاه‌تر.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.