راه‌حل کشورهای مختلف برای آموزش همگانی بر پایه فضای مجازی
کشورهای توسعه‌یافته چطور مدارس را نوسازی می‌کنند؟
فراگیری استفاده از اینترنت و بسترهای ارتباطی آنلاین طی یک دهه اخیر، حوزه‌های مختلفی را تحت تأثیر خود قرار داده و فرصت‌های ویژه‌ای را برای تحقق اهداف کلیدی و زیرساختی در کشورهای مختلف فراهم آورده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
فراگیری استفاده از اینترنت و بسترهای ارتباطی آنلاین طی یک دهه اخیر، حوزه‌های مختلفی را تحت تأثیر خود قرار داده و فرصت‌های ویژه‌ای را برای تحقق اهداف کلیدی و زیرساختی در کشورهای مختلف فراهم آورده است. آموزش آنلاین یا بهره‌گیری از ظرفیت اینترنت برای تسهیل دسترسی همه دانش‌آموزان در نقاط مختلف کشورها به دوره‌های آموزشی یکی از همین ظرفیت‌های مهم است که در اغلب کشورها به صورت ویژه در دستور کار قرار گرفته و گام‌های بلندی را به سمت تحقق «عدالت آموزشی» محقق کرده است. در این گزارش مروری کوتاه بر ایده‌ها و سیاست‌های اجرائی‌شده در کشورهای مختلف دنیا به‌ویژه کشورهای توسعه‌یافته برای استفاده از آموزش مجازی و پلتفرم‌های دیجیتال با رویکرد توسعه آموزش به مناطق محروم و تحقق عدالت آموزشی داشته‌ایم.
تجربه کشورهای توسعه‌یافته
آمریکا یکی از نخستین کشورهایی است که مدارس دولتی مجازی را با عنوان Virtual Public Schools راه‌اندازی کرد. در این مدل، دانش‌آموزان به جای حضور فیزیکی در مدرسه، از طریق وب‌سایت‌های رسمی ایالتی آموزش می‌بینند. ثبت‌نام، حضور و غیاب، نمره‌دهی و تعامل با معلم، همگی در بستر دیجیتال انجام می‌شود. در استرالیا نیز به دلیل گستردگی جغرافیایی و وجود نواحی بیابانی، سیستم آموزش از راه دور بسیار توسعه‌یافته است. از دهه ۱۹۵۰ «School of the Air» با آموزش از طریق رادیو آغاز شد و همین مسیر امروزه با اینترنت ادامه دارد. در دوران کرونا، بریتانیا پروژه Oak National Academy را برای پشتیبانی از دانش‌آموزان در سراسر کشور راه‌اندازی کرد. این آکادمی هزاران ویدئو و محتوای درسی را به صورت رایگان در اختیار دانش‌آموزان و معلمان قرار می‌دهد. در فنلاند هم مدارس کوچک مناطق شمالی از مدل‌های ترکیبی (حضوری+آنلاین) استفاده می‌کنند تا کمبود معلم جبران شود. مطابق همین مدل در آلمان نیز هر ایالت سبک خاصی از آموزش دیجیتال را اجرا می‌کند و آموزش مجازی به‌ویژه در مناطق روستایی یا برفی کاربرد دارد.
تجربه کشورهای آسیایی
هند از موفق‌ترین کشورهای در حال توسعه در زمینه آموزش از راه دور است. پروژه eVidyaloka با هدف رساندن آموزش باکیفیت به روستاها ایجاد شد. در این مدل، معلمان داوطلب از شهرهای بزرگ با استفاده از پلتفرم‌های مخصوص به کلاس‌های مدارس روستایی متصل می‌شوند و دانش‌آموزان هم از آن بهره‌مند می‌شوند. در کشور روسیه هم به دلیل وسعت زیاد و وجود مناطق کم‌جمعیت در سیبری و شمال، از مدل آموزش دیجیتال برای پوشش کشوری استفاده می‌کند. پلتفرم InternetUrok یکی از نمونه‌های مهم آموزش از راه دور در روسیه است که هم دروس ضبط‌شده و هم کلاس‌های زنده ارائه می‌دهد. در این میان چین یکی از پیشروترین کشورها در زمینه آموزش مجازی برای مناطق دور است. در مدل اجراشده در این کشور، یک معلم شهری از طریق اینترنت به کلاس روستایی متصل می‌شود، درحالی‌که معلم محلی نقش تسهیلگر را دارد. این مدل از طرف شرکت‌های فناوری پیشرفته و تقویت زیرساخت‌های اینترنتی پشتیبانی می‌شود. کشور اندونزی هم با هزاران جزیره و مناطق پراکنده، یکی از چالش‌برانگیزترین محیط‌های آموزشی را دارد.
یک پلتفرم اختصاصی در این کشور مأموریت این حوزه را بر عهده دارد و به‌عنوان راهکار رسمی برای مناطق کم‌جمعیت معرفی شده تا دانش‌آموزان بتوانند از طریق محتواهای ضبط‌شده و کلاس‌های زنده آموزش ببینند. در کشور فیلیپین هم دولت با همکاری شرکت‌های خصوصی پروژه‌ای با عنوان School Connectivity Drive را اجرا کرده است. در این طرح، مدارس روستایی به اینترنت ماهواره‌ای و تبلت‌های آموزشی مجهز می‌شوند تا دانش‌آموزان از پلتفرم‌های آموزش دیجیتال استفاده کنند.
الگوگیری برای ایران
تجربه کشورهای فوق نشان می‌دهد در مناطقی که اعزام معلم حرفه‌ای برای کشور دشوار و پرهزینه است، آموزش مجازی و پلتفرم‌های دیجیتال آموزشی می‌توانند جایگزینی مؤثر و کم‌هزینه باشند. در دنیای امروز، آموزش باکیفیت دیگر محدود به مکان نیست. کشورهایی که زیرساخت دیجیتال را جدی گرفته‌اند، توانسته‌اند نابرابری آموزشی میان شهر و روستا را کاهش دهند. برای کشوری مانند ایران که وسعت جغرافیایی و پراکندگی جمعیت منجر به عقب‌افتادن خیلی از دانش‌آموزان مناطق دور از مرکز از هم‌سن‌و‌سال‌های خود که در شهرهای بزرگ سکونت دارند، شده است، ارائه خدمات پلتفرمی مثل «فیلیمو مدرسه» در مناطق دوردست می‌تواند همان نقشی را ایفا کند که Florida Virtual School در آمریکا یا eVidyaloka در هند پیش از این ایفا کرده‌اند.
در‌واقع مشکلی که امروز ما با آن روبه‌رو هستیم، راه‌حل کاملا مشخص و تجربه‌شده در بسیاری از نقاط جهان دارد. سرمایه‌گذاری بر تولید محتوای استاندارد، تربیت معلمان دیجیتال و استفاده از فناوری‌های کم‌هزینه (مانند اینترنت ماهواره‌ای و سرورهای ملی) مسیر دستیابی به عدالت آموزشی در سراسر کشور را هموار خواهد کرد و «فیلیمو مدرسه» در تمام ابعاد فرایند یادگیری، پلتفرم و نیروی انسانی لازم برای رسیدن به این امر را فراهم کرده است. سیستم حاکم بر شبکه مدارس در کشور و ساختار سنتی مدارس بی‌شک پشتوانه‌ای استاندارد و جواب‌پس‌داده برای تربیت و آموزش محسوب می‌شوند، اما با توجه به وجود مناطق محروم و برخی محدودیت‌ها برای دسترسی همه محصلان به این سیستم آموزشی، آموزش برخط می‌تواند گزینه‌ای کم‌هزینه و پربهره باشد. برای رفع این دست محرومیت‌ها می‌توان به جای توسعه و گسترش فیزیکی و جغرافیای مدارس، از ظرفیت کلاس‌های آنلاین برای تحقق عدالت آموزشی استفاده کرد که بر پایه این ظرفیت گاهی می‌توان با یک معلم، پوشش آموزشی یک استان را تضمین کرد؛ نکته‌ای که علاوه بر بهبود فرایند آموزشی، کمبود نیروی انسانی در حوزه آموزش و تعلیم را هم جبران خواهد کرد.
آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.
