صلحی که زمان می‌خرد

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: دونالد ترامپ دیدار خود با ولادیمیر پوتین را به تعویق انداخت و گفت هرگونه مذاکره‌ای بدون آمادگی جدی «اتلاف وقت» خواهد بود. درحالی‌که جنگ اوکراین وارد چهارمین سال خود شده، امیدها برای مصالحه‌ای سریع در سایه مواضع سخت مسکو و نوسان‌های سیاسی واشنگتن رنگ باخته است. تصمیم ترامپ تنها چند ساعت پس از تماس تلفنی میان مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی آمریکا، و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، اعلام شد. روبیو پس از آن تماس به کاخ سفید گزارش داد که کرملین همچنان خواهان الحاق کامل منطقه دونباس است؛ درخواستی که واشنگتن آن را نشانه بی‌اعتمادی به نیت واقعی روسیه دانست. روبیو هشدار داد که هر نشست شتاب‌زده با پوتین، بدون تغییر در این موضع، «بی‌ثمر و احتمالا زیان‌بار» خواهد بود.

ترامپ که هفته گذشته از برگزاری نشستی در بوداپست سخن گفته بود، حالا می‌گوید نمی‌خواهد وقتش «هدر برود» و پیش از هر دیداری باید نشانه‌ای از تغییر در رفتار روسیه ببیند. او وعده داده ظرف دو روز طرحی تازه برای پایان جنگ ارائه کند. در تماس اخیر پوتین با ترامپ، رئیس‌جمهور روسیه مدعی شد آماده گفت‌وگو درباره برخی موضوعات اختلافی است. بااین‌حال، مشاوران امنیت ملی آمریکا تردید دارند که کرملین واقعا به مصالحه فکر کند. یک مقام ارشد دولت ترامپ گفت: «روسیه هنوز نمی‌خواهد معامله کند، اما لحن پوتین نرم‌تر شده و شاید راهی برای تفاهم محدود گشوده شود». لاوروف نیز در مسکو تأکید کرد که موضع روسیه «تقریبا بدون تغییر» مانده و کشورش خواستار «توافق جامع» است نه «آتش‌بس موقت»؛ موضعی که منتقدان آن را راهی برای تداوم جنگ زیر پوشش مذاکره می‌دانند. تحلیلگران روسی می‌گویند پوتین می‌خواهد از زمان بهره ببرد تا خط دفاعی شرق اوکراین را تثبیت کند، درحالی‌که از خستگی سیاسی غرب نیز سود می‌برد. برخی گزارش‌ها از بروکسل حاکی است که کشورهای اروپایی نسبت به طولانی‌شدن جنگ و هزینه‌های آن دچار فرسایش سیاسی شده‌اند.

تغییر لحن کاخ سفید

پس از تماس تلفنی پوتین، ترامپ لحن خود را تعدیل کرد و گفت هر دو طرف خواهان پایان جنگ‌اند. اما دو روز بعد در دیدار با زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، پیشنهاد کرد جنگ در خطوط فعلی جبهه متوقف شود؛ پیشنهادی که در واقع به معنای پذیرش کنترل روسیه بر حدود ۷۸ درصد از منطقه دونباس است. زلنسکی این پیشنهاد را رد کرد و هشدار داد که «هرگونه توقف بدون عقب‌نشینی روسیه، تنها زمان می‌خرد تا جنگ دوباره شعله‌ور شود». او گفت تنها فشار مداوم می‌تواند پوتین را به صلح وادارد. به‌گفته منابع کاخ سفید، ترامپ از اینکه توانسته در غزه به آتش‌بس برسد اما در اوکراین نه، عصبانی است. او از همکارانش خواسته راهی برای بازگرداندن روند دیپلماسی پیدا کنند، هرچند اکنون هیچ دیداری میان روبیو و لاوروف در دستور کار نیست. یک مشاور ارشد کاخ سفید گفت: «رئیس‌جمهور نمی‌خواهد درگیر جنگی شود که پایانش در اختیار او نیست. او دنبال نمایش موفقیت است». در محافل واشنگتن، این نگاه به‌عنوان بازتابی از سیاست خارجی «معامله‌محور» ترامپ تفسیر شده؛ سیاستی که بیش از اصول، بر نتیجه و تصویر نهایی تکیه دارد.

اروپا در برابر «توافق ناقص»

درحالی‌که واشنگتن و مسکو در بن‌بست‌اند، هشت کشور اروپایی به‌همراه مقامات اتحادیه اروپا بیانیه‌ای صادر کردند که ضمن حمایت از تلاش‌های ترامپ برای صلح، هرگونه واگذاری ارضی به روسیه را «غیرقابل قبول» خواند. رهبران بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، نروژ، لهستان، دانمارک و فنلاند اعلام کردند که قصد دارند دارایی‌های بلوکه‌شده روسیه را برای کمک به اوکراین آزاد کنند، حتی اگر از نظر حقوقی با چالش مواجه شود. در این بیانیه آمده است: «مرزهای بین‌المللی نباید با زور تغییر کنند».

واشنگتن این اقدام را نشانه‌ای از اعتماد اروپا به نقش رهبری آمریکا دانست، هرچند برخی دیپلمات‌ها بیم دارند فشار اقتصادی بیش‌از‌حد، مسکو را به سمت تشدید جنگ سوق دهد.

در همین حال، کارشناسان اقتصادی در پاریس هشدار داده‌اند که استفاده از دارایی‌های بلوکه‌شده روسیه می‌تواند پیامدهای ناخواسته‌ای برای بازارهای مالی اروپا داشته باشد. اما رهبران اروپایی تأکید دارند که «هزینه سکوت» در برابر تجاوز نظامی بیشتر است.

بوداپست و نشست معلق

دیدار ترامپ و پوتین قرار بود در بوداپست برگزار شود؛ شهری که ماه‌هاست به یکی از کانون‌های دیپلماسی میان شرق و غرب بدل شده است. کاخ سفید اعلام کرد هیچ تاریخ مشخصی تعیین نشده و «آمادگی جدی» لازمه برگزاری نشست است. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز گفت: «عجله‌ای در کار نیست؛ نشست باید دقیق برنامه‌ریزی شود». منابع آمریکایی می‌گویند ترامپ تصمیم گرفته ابتدا منتظر نتیجه نشست آتی اتحادیه اروپا در بروکسل و نیز اجلاس «ائتلاف مایل» در لندن بماند. این گروه شامل ۳۵ کشور حامی اوکراین است که درباره تحریم‌های تازه علیه صنایع دفاعی روسیه گفت‌وگو خواهند کرد. یک دیپلمات مجارستانی گفت دولت اوربان آماده میزبانی نشست است، اما «همه‌چیز به اراده واشنگتن و کرملین بستگی دارد». پوتین همچنان مدعی است که «عملیات ویژه» در اوکراین ادامه دارد و غرب باید واقعیت‌های میدانی را بپذیرد. در مقابل، زلنسکی در پیامی تلگرامی نوشت: «روسیه تا وقتی تحت فشار نماند، صلح را نمی‌پذیرد. هر زمان فشار کم می‌شود، دیپلماسی از سوی کرملین عقب می‌نشیند». تحلیلگران اروپایی می‌گویند این جنگ به «بازی صبر» بدل شده است: پوتین می‌خواهد زمان بخرد، درحالی‌که ترامپ و متحدانش می‌کوشند با فشار اقتصادی و انزوای سیاسی، او را به عقب‌نشینی وادارند. اما هیچ‌کدام از طرفین هنوز به مصالحه واقعی نزدیک نشده‌اند. یک مقام ناتو در بروکسل گفت: «روسیه به‌دنبال آتش‌بسی نیست که مرزهای کنونی را تثبیت کند، بلکه می‌خواهد از این بن‌بست برای بازسازی نیروهایش بهره ببرد». در همین حال، ارتش اوکراین از درگیری‌های سنگین در اطراف آودی‌یفکا خبر داده است. این نبردها نشان می‌دهد که «دیپلماسی از لوله تفنگ فاصله زیادی دارد».

ابهام در استراتژی آمریکا

در هفته‌های اخیر ترامپ مواضع خود را چندین‌بار تغییر داده است. ابتدا روسیه را عامل طولانی‌شدن جنگ خواند و از احتمال ارسال موشک‌های تاماهاوک به اوکراین سخن گفت. سپس پس از تماس با پوتین، لحن خود را نرم کرد و از هر دو طرف خواست در خطوط فعلی متوقف شوند.

منتقدان می‌گویند این نوسان سیاست، پیام ضدونقیضی به متحدان واشنگتن فرستاده و ممکن است مسکو را جسور کند. یک دیپلمات اروپایی گفت: «ترامپ می‌خواهد هم صلح‌طلب باشد و هم مقتدر، اما در جنگی مثل اوکراین، این دو نقش با هم جمع نمی‌شوند». هم‌زمان در کنگره، شماری از نمایندگان جمهوری‌خواه نسبت به هزینه‌های ادامه حمایت از اوکراین هشدار داده‌اند. آنان معتقدند آمریکا باید منابعش را به مسائل داخلی و کنترل مرزها اختصاص دهد. بااین‌حال، مخالفانشان می‌گویند عقب‌نشینی از حمایت، پیروزی سیاسی برای پوتین خواهد بود. با گذشت نزدیک به چهار سال از آغاز تهاجم روسیه، حدود یک‌پنجم خاک اوکراین در اشغال مسکو است. تحلیلگران نظامی هشدار می‌دهند که «صلح منجمد» یا توقف در خطوط کنونی، فقط سکوتی موقتی است که به روسیه فرصت بازسازی می‌دهد. قرار است ترامپ با مارک روت، دبیر کل ناتو، دیدار کند تا درباره هماهنگی‌های تسلیحاتی با متحدان اروپایی گفت‌وگو شود. ناتو همچنان بزرگ‌ترین تأمین‌کننده سلاح‌های اوکراین است و بسیاری از تجهیزات از طریق کانادا و اروپا خریداری می‌شود. به‌گفته مقامات کاخ سفید، ترامپ امیدوار است تا پیش از پایان سال جاری، نشست جدیدی میان او، پوتین و زلنسکی برگزار شود، اما فعلا هیچ نشانه‌ای از آمادگی مسکو دیده نمی‌شود. در همین حال، اتحادیه اروپا در حال آماده‌سازی بسته جدیدی از تحریم‌هاست که صنایع دفاعی روسیه را هدف قرار می‌دهد.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.