فراتر از مدال

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

آزاده دانشور: هر اکتبر، جهان توجه خود را به استکهلم معطوف می‌کند؛ زیرا تعداد انگشت‌شماری از دانشمندان، دعوتی برای تغییر زندگی خود دریافت می‌کنند. جایزه نوبل چیزی بیش از یک جایزه است؛ این جایزه یک رویداد جهانی است که محققان را به ستاره‌های راک تبدیل می‌کند. برای نوجوانان، به‌ویژه آنهایی که علاقه‌ای تازه‌شکفته به علم دارند، این اعلامیه‌ها می‌توانند منبع الهام عظیمی باشند؛ اما می‌توانند گمراه‌کننده نیز باشند. وقتی با نوجوانان درباره نوبل صحبت می‌کنیم، فقط فهرست‌کردن برندگان و اکتشافاتشان کافی نیست. ما فرصتی حیاتی داریم تا آنها را فراتر از زرق‌وبرق نوبل هدایت کنیم تا درس‌های واقعی، جسورانه و عمیق و انسانی را در مورد چگونگی عملکرد علم و معنای زندگی پژوهشگرانه کشف کنیم. در اینجا نحوه چارچوب‌بندی این گفت‌وگو برای دوره‌هایی که در فبک برگزار می‌کنم را با خوانندگان به اشتراک می‌گذارم.

هدف، کشف است، نه جایزه

اولین و مهم‌ترین نکته‌ای که باید تأکید کرد این است که جایزه نوبل نتیجه علم بزرگ-مقیاس است، نه هدف آن. دانشمندانی که ما از آنها تجلیل می‌کنیم، قصد کسب مدال نداشتند. آنها قصد حل یک معما را داشتند. کارآگاهی را تصور کنید که آن‌قدر شیفته دریافت جایزه «کارآگاه سال» است که فراموش می‌کند دنبال سرنخ بگردد. به نظر مسخره می‌آید، درست است؟ در علم هم همین‌طور است. نیروی محرکه‌ هر برنده‌ جایزه‌ نوبل، کنجکاوی سیری‌ناپذیری بود؛‌ یک سؤال داغ در مورد چگونگی کارکرد طبیعت. کاتالین کاریکو، برنده‌ جایزه‌ پزشکی سال ۲۰۲۳، دهه‌ها سرسختانه به دنبال باور خود به mRNA بود و با شک و تردید و حتی تنزل رتبه روبه‌رو شد، نه برای جایزه‌ای در آینده، بلکه به این دلیل که متقاعد شده بود تحقیقاتش می‌تواند به مردم کمک کند.

 درس برای نوجوانان: اشتیاق و هدف، موتورهای واقعی موفقیت هستند. آنها را تشویق کنید که عاشق فرایند پرسیدن سؤال و جست‌وجوی پاسخ شوند، چه در آزمایشگاه، چه در گاراژ یا پشت کامپیوتر. بزرگ‌ترین پاداش‌ها از خودِ کار حاصل می‌شود؛ لحظه «یافتم!» درک چیزی جدید. و در نهایت اعتبارسنجی خارجی، همچون دریافت جایزه، اگرچه خوب است، اما در رتبه‌ دوم قرار دارد.

علم یک پازل هزار تکه است

جایزه‌ نوبل، به دلیل ماهیت خود، توجه را به چند نفر جلب می‌کند. این موضوع می‌تواند توهم «نابغه تنها» را ایجاد کند که به‌تنهایی دانش بشر را پیش می‌برد. هیچ‌چیز نمی‌تواند به این اندازه از حقیقت دور باشد. علم یک تلاش مشارکتی، تجمعی و اغلب آشفته است، بیشتر شبیه یک پازل عظیم و جهانی تا یک مسابقه سرعت انفرادی. برای هر کشف برنده نوبل، صدها، اگر نگوییم هزاران، محقق دیگر وجود داشتند که زمینه را فراهم کردند. آنها آزمایش‌هایی را انجام دادند که جواب ندادند، مقالاتی را منتشر کردند که سؤالات درست را مطرح کردند و ابزارهایی را ساختند که دستیابی به موفقیت را ممکن ساختند. نوبل ممکن است به کسی که قطعه نهایی و خیره‌کننده را قرار می‌دهد پاداش دهد، اما پازل بدون هرکسی که 999 قطعه دیگر را جابه‌جا کرده است، قابل‌حل نیست.

 درس برای نوجوانان: برای هر سهمی ارزش قائل شوید. جهان به نظریه‌پرداز درخشان نیاز دارد، اما به تکنسین آزمایشگاه دقیق، مهندس نرم‌افزار خلاق و داور همتا که یک خطای مهم را تشخیص می‌دهد نیز نیاز دارد. به آنها کمک کنید تا ببینند که بخشی از این تلاش گسترده و مشارکتی‌بودن -‌یکی از هزاران بودن‌- نقشی شریف و اساسی است. موفقیت تقریبا همیشه یک ورزش تیمی است، حتی اگر فقط یک نفر جام را در دست  داشته باشد.

جایزه یک آغاز است، نه یک پایان... و تنها معیار نیست

این نکته دو بخش مرتبط دارد که برای یک دیدگاه سالم حیاتی هستند. اول، برنده‌شدن جایزه نوبل اغلب نه به‌ عنوان پایان یک حرفه، بلکه به ‌عنوان «شلیک آغازین» برای یک مرحله جدید توصیف می‌شود. این جایزه بستر و منابعی را فراهم می‌کند که به برنده جایزه اجازه می‌دهد پروژه‌های بلندپروازانه‌تری را آغاز‌ و نسل بعدی را راهنمایی کند. جایزه نوبل یک بلندگو است که صدای آنها را تقویت می‌کند. برای محققان جوانی که وارد این حوزه می‌شوند، یک کشف برنده نوبل بن‌بست نیست، بلکه یک قلمرو جدید و حاصل‌خیز است که برای کاوش‌های بیشتر گشوده شده است. این کشف سؤالات جدید، فناوری‌های جدید و زمینه‌های کاملا جدیدی از مطالعات را ایجاد می‌کند. دوم و به همان اندازه مهم، باید صادق باشیم که برنده‌شدن جایزه نوبل برای همه غیرممکن است. این سیستم برای این کار طراحی نشده است. اگر نوبل را به ‌عنوان تنها معیار یک دانشمند موفق معرفی کنیم، ۹۹.۹ درصد از دانش‌آموزان را در معرض «شکست»  قرار می‌دهیم.

 درس برای نوجوانان: موفقیت واقعی با تأثیر تعریف می‌شود، نه‌فقط افتخارات. آیا تحقیقات شما به کسی کمک کرده است؟ آیا به یک فناوری جدید منجر شده است؟ آیا دانش‌آموزی را راهنمایی کرده‌اید که به انجام کارهای بزرگ ادامه داده است؟ آیا صرفا کنجکاوی خود را ارضا کرده‌اید و یک حقیقت کوچک و تأییدشده را به کتابخانه انسانی اضافه کرده‌اید؟ همه اینها موفقیت‌های عمیقی هستند. آنها را تشویق کنید که برندگان جایزه نوبل را تحسین کنند، نه به‌ عنوان بت‌های دست‌نیافتنی، بلکه به‌ عنوان نمونه‌هایی از کنجکاوی، تاب‌آوری و همکاری. هدف واقعی این است که این ویژگی‌ها را در سفر خود تقلید کنند، چه این سفر آنها را به جایزه نوبل، یک حرفه موفق در صنعت، یک موقعیت تدریس یا صرفا زندگی به ‌عنوان یک شهروند آگاه و کنجکاو برساند.

کلام آخر: قدرت سفر

وقتی با نوجوانان در مورد جایزه نوبل صحبت می‌کنیم، بیایید تمرکز را از مدال طلایی به داستان‌های انسانی پشت آن تغییر دهیم. بیایید در مورد دهه‌ها آزمایش‌های شکست‌خورده، روحیه همکاری، اشتیاق برای حل مسئله و فروتنی برای دانستن اینکه هر پاسخی سؤالات جدیدی ایجاد می‌کند، صحبت کنیم. با این کار، ما از اهمیت جایزه نمی‌کاهیم. ما آن را ارتقا می‌دهیم. ما نشان می‌دهیم که بالاترین افتخار، خودِ جایزه نیست، بلکه فداکاری برای این سفر است؛ سفری که هر نوجوان کنجکاو، با طرز فکر درست، می‌تواند آن را آغاز کند.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.