تهران و چالش آب و جمعیت

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

رشد جمعیت استان تهران در شرایطی هر سال افزایش پیدا می‌کند که طبق سند آمایش سرزمین، رشد جمعیتی و کالبدی شهر‌های مادر در مناطق کلان‌شهری کشور باید محدود شود؛ در غیراین‌صورت منابع آن به‌ویژه منابع آبی به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ۱۸ مرداد ۱۴۰۴ استاندار تهران گفت که تراکم جمعیت در استان تهران ۲۱ برابر میانگین کشور است. برآورد می‌شود که جمعیت ثابت شهر تهران در نیمه سال ۱۴۰۴ به حدود ۹.۸ میلیون نفر برسد، و البته حدود ۳.۵ تا چهار میلیون نفر روزانه به این شهر برای کار و دیگر امور خود مراجعه می‌کنند. طبق آمار در طول سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰ حدود ۴۳ درصد از مهاجران از استان البرز به استان تهران مهاجرت کرده‌اند. استان‌های تهران و البرز مهاجرپذیرترین مناطق ایران هستند. تهران، اصفهان و مشهد بیشتر مهاجران را پذیرفته‌اند.

ورودی مخازن سدهای ایران از ابتدای سال آبی ۱۴۰۳-۱۴۰۴ تا ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ براساس گزارش مدیریت منابع آب وزارت نیرو ۲۴ میلیاد متر مکعب (م.م.م) و سال گذشته ۴۱ م.م.م. بوده و بنابریان ۴۲ درصد کاهش نشان می‌دهد. به‌همین‌ترتیب خروجی از سد‌ها از ابتدای سال آبی تا 25/05/1404 حدود ۲۷ م.م.م. بوده که در مقایسه با سال قبل ۲۲ درصد کاهش نشان داده است. آب موجود در مخازن سد‌ها نیز ۲۱ م.م.م. بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۱ درصد کاهش نشان می‌دهد. در محدوده استان‌های تهران و البرز نیز آب موجود در مخازن سدهای امیرکبیر۴۶ میلیون مترمکعب و لار ۴۶، طالقان ۲۰۰،‌ لتیان-ماملو ۵۳ میلیون مترمکعب (سرجمع ۳۴۵ میلیون متر مکعب) است که به ترتیبر در مقایسه با موجودی مخازن در مدت مشابه سال قبلی آبی ۶۷ درصد، ۳۰ درصد، ۳۴ درصد و ۴۳ درصد کاهش نشان می‌دهد. در استان تهران/البرز نیز بارش تا 25/05/1404 به میزان ۱۵۹ میلی‌متر بوده که در مقایسه با متوسط درازمدت ۵۷ساله که ۲۷۲ میلی‌متر بوده، ۴۱ درصد کاهش نشان می‌دهد. از آنجا که تنها حدود نیمی از حجم مخازن برای تأمین آب شرب مردم استان‌های تهران و البرز مناسب است، بنابراین حدود ۱۷۲ میلیون متر مکعب آب در مخازن سدهای تهران و البرز برای استفاده تا اواخر مرداد ۱۴۰۴ موجود بوده است.

اگر سرانه مصرف هر شهروند استان‌های تهران و البرز حدود ۱۹۰ لیتر در شبانه‌روز در نظر گرفته شود، سرانه مصرف حدود ۱۷.۵ میلیون نفر ساکنان این دو استان دست‌کم حدود ۳.۳ میلیون متر مکعب در شبانه‌روز می‌شود، بنابراین بر‌اساس حدود ۱۷۰ میلیون متر مکعب آب در دسترس در مخازن و اگر «تنها همین مقدار آب» به‌عنوان منبع آب مصرفی تهران و البرز تلقی شود و هیچ بارندگی و شارژ مجددی در مخازن صورت نگیرد، از حدود ۲۵ مرداد ۱۴۰۴ حدود ۵۰ روز -تا حدود نیمه مهرماه ۱۴۰۴- آب برای مصرف این ۱۷.۵ میلیون نفر موجود خواهد بود. البته همه می‌دانیم که آب در مخازن سدها تنها منبع تأمین آب شهروندان نیست و از آب‌های زیرزمینی و بازیافت آب از فاضلاب نیز استفاده می‌شود. ولی همین نگاه اجمالی به آمار نشان از محدودیت در منابع آب در وضع موجود برای تهران و البرز دارد.

فرماندار ویژه شهرستان ری اعلام کرده ۳۵ هزار هکتار از مساحت ۲۲۰ هزار هکتاری این شهرستان مربوط به زمین‌های زراعی و باغی است و سه‌هزار‌و ۲۸۹ نفر بهره‌بردار در آن مشغول به کشت و زرع هستند. حجم تولید محصولات کشاورزی این شهرستان هم یک‌میلیون‌و ۶۲ هزار تن است که برابر با یک‌پنجم ظرفیت تولید پنج‌میلیون‌و ۷۸۷ هزار تنی استان تهران است، به‌همین‌دلیل این شهرستان در کنار شهرستان ورامین در رتبه اول استفاده از منابع آبی برای کشاورزی قرار دارند؛ بعد از این دو شهرستان، پاکدشت و شهریار قرار دارند. مشکل بزرگ استان‌های تهران و البرز معرضیت بالای جمعیت است و تمرکززدایی می‌تواند برای مدیریت پایدار منابع، افزایش تاب‌آوری و تقویت توزیع عادلانه‌تر آب و واکنش به سوانح، راه‌حل اصلی باشد. این تغییر امکان توسعه منابع آب متنوع، با بازیابی و تصفیه آب و فاضلاب و توسعه زیرساخت‌هایی مانند مخازن آب اضطراری شهر را با بحران‌های محیطی سازگارتر کرده و خدمات عمومی را  بهبود می‌بخشد.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.