دیپلماسی فناورانه ایران در شرق آسیا

در هفته‌ای که گذشت، توکیو، پایتخت ژاپن، میزبان یکی از مهم‌ترین نشست‌های منطقه‌ای در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات بود. اجلاس اتحادیه مخابرات آسیا و اقیانوسیه (APT) که پس از وقفه‌ای شش‌ساله بار دیگر برگزار می‌شد، با حضور ۳۸ وزیر ارتباطات و مقامات عالی‌رتبه کشورهایی همچون چین، ژاپن، هند، اندونزی، استرالیا و کره جنوبی، به صحنه‌ای برای گفت‌وگوی فناورانه و تبادل تجربه میان کشورها بدل شد. حضور مؤثر ایران در این نشست، با ریاست یکی از پنل‌های اصلی توسط وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی ایران، نمودی از فعال‌شدن دیپلماسی فناورانه کشور در سطح منطقه‌ای است.

حضور برجسته ایران در اجلاس APT

سید‌ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در رأس هیئتی از جمهوری اسلامی ایران، با هدف پیگیری همکاری‌های فناورانه، جذب سرمایه‌گذاری و انتقال دانش فنی، عازم ژاپن شد. او نه‌تنها در نشست‌های کلیدی این اجلاس شرکت کرد، بلکه برای نخستین‌ بار به‌ عنوان رئیس یکی از دو پنل اصلی وزیران کشورهای عضو APT نیز انتخاب شد؛ رویدادی کم‌سابقه در سطح سیاست‌گذاری فناوری در منطقه. هاشمی در سخنرانی رسمی خود، با تأکید بر توسعه زیرساخت‌های دیجیتال پایدار، از برنامه‌های ایران در حوزه‌های نوظهوری همچون نسل پنجم ارتباطات (5G)، هوش مصنوعی (AI) و اقتصاد دیجیتال سخن گفت و در عین حال، تحریم‌های یک‌جانبه علیه کشور را محکوم کرد.

دیپلماسی دوجانبه در حاشیه اجلاس

گفت‌وگو با وزیر ارتباطات مالزی؛ سرمایه‌گذاری ۲۵ میلیارد دلاری در دستور کار: نخستین دیدار دوجانبه هاشمی با «فهمی فاضل»، وزیر ارتباطات مالزی، انجام شد. فاضل، از چهره‌های جوان دولت مالزی و عضو حزب عدالت مردم، ضمن استقبال از گسترش همکاری با ایران، تجربیات کشورش در تبدیل‌شدن به قطب منطقه‌ای مراکز داده را ارائه کرد. از نکات کلیدی این جلسه‌ می‌توان به دعوت رسمی ایران از مالزی برای سرمایه‌گذاری حجمی بین ۲۰ تا ۲۵ میلیارد دلار، همکاری در حوزه‌های دولت هوشمند، امنیت سایبری و توسعه FTTH، تبادل دانش در زمینه خدمات عمومی اجباری (USO) و فناوری فضایی و همچنین آمادگی برای امضای یادداشت تفاهم رسمی اشاره کرد.

نشست با وزیر امور داخلی و ارتباطات ژاپن؛ احیای روابط اقتصادی: در دومین دیدار، وزیر ارتباطات ایران با «سی‌ایچی‌رو مکامی»، وزیر ارتباطات ژاپن، گفت‌وگو کرد. در این جلسه که در فضایی دوستانه و با تأکید بر سابقه صدساله روابط ایران و ژاپن برگزار شد، دو طرف بر تداوم همکاری‌های علمی و فناوری تأکید کردند. محورهای اصلی این دیدار شامل توسعه مدل‌های زبانی فارسی‌محور در بستر هوش مصنوعی، انتقال تجربیات ژاپن در طراحی قطب‌های دیتاسنتر، همکاری در حوزه مخابرات فضایی و برگزاری سفرهای متقابل وزرا به تهران و توکیو بود.

تعامل با اندونزی؛ از مقابله با اخبار جعلی تا صیانت از کودکان: در سومین دیدار، هاشمی با «موتا حفیظه»، وزیر جوان ارتباطات و رسانه‌های دیجیتال اندونزی ملاقات کرد. ایشان از چهره‌های نوگرای دولت جدید اندونزی با سابقه‌ای قوی در رسانه‌هاست. دو کشور بر توسعه همکاری در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، مقابله با اطلاعات نادرست در فضای مجازی، آموزش سواد رسانه‌ای و همچنین تشکیل کارگروه مشترک ICT توافق کردند.

ریاست نشست «زیرساخت دیجیتال پایدار»: نقش ایران در اجلاس APT به ریاست یکی از دو پنل اصلی وزیران ختم نشد؛ وزیر ارتباطات کشورمان ریاست نشست تخصصی «زیرساخت دیجیتال پایدار» را نیز بر عهده گرفت. در این نشست‌ که با حضور نمایندگان تمام کشورهای عضو برگزار شد، ایران دیدگاه‌های خود را در زمینه توسعه پایدار دیجیتال، سرمایه‌گذاری خارجی‌ و ظرفیت‌های داخلی در حوزه AI و 5G ارائه کرد. در این جلسه، ایران ضمن اشاره به فرصت‌های بازار ۹۰‌میلیونی خود، اعلام آمادگی کرد که میزبان سرمایه‌گذاری‌هایی بین ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار در بخش فناوری ارتباطات و اطلاعات باشد‌؛ پیشنهادی که از سوی برخی کشورها با علاقه‌مندی مواجه شد. سفر اخیر وزیر ارتباطات به ژاپن را می‌توان در چارچوب سیاست کلان جمهوری اسلامی با عنوان «نگاه به شرق» تحلیل کرد؛

سیاستی که هدف آن متنوع‌سازی شرکای فناوری، تقویت روابط با قدرت‌های آسیایی و دور‌زدن محدودیت‌های تحریم است. در این سفر، حضور در اجلاس APT، ریاست بر یکی از نشست‌های کلیدی، سه دیدار سطح‌بالا با کشورهای دارای توانمندی فناورانه‌ و زمینه‌سازی برای تدوین اسناد همکاری در حوزه‌هایی همچون هوش مصنوعی، مراکز داده، تنظیم‌گری و اقتصاد دیجیتال از‌ جمله مهم‌ترین دستاوردها به شمار می‌آید. همچنین‌ دیدار با آقای «داوا»، معاون دبیرکل اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) و دعوت رسمی از او برای سفر به ایران و حضور در اجلاس آتی APT در اصفهان، نشان از آن دارد که ایران در مسیر بازسازی جایگاه خود در سازمان‌های منطقه‌ای و جهانی ارتباطات قدم‌هایی جدی برداشته است.