درباره کتاب «جست‌وجوی رهایی در قله‌ها»
کوهنوردی به‌مثابه کنشی سیاسی
کتاب «جست‌وجوی رهایی در قله‌ها» تلاشی نوآورانه است برای فهم یکی از کنش‌های به‌ظاهر ساده، اما در باطن پیچیده انسانی، یعنی کوهنوردی از منظر جامعه‌شناختی. این کتاب ریشه‌های اجتماعی زیست مقاوم و انسانی زندانیان سیاسی را در برنامه‌های کوهنوردی پیش و پس از دستگیری دنبال می‌کند و با تحلیل ساختاری-تاریخی نشان می‌دهد که چگونه کوهنوردی زمینه‌ای برای شکل‌گیری اراده، آگاهی و جمع‌گرایی بوده است. «جست‌وجوی رهایی در قله‌ها» فقط روایتِ تاریخ کوهنوردی نیست، بلکه تلاشی برای فهم آن به‌عنوان بخشی از کنش‌های اجتماعی و سیاسی در متن جامعه است.
شرق: کتاب «جست‌وجوی رهایی در قله‌ها» تلاشی نوآورانه است برای فهم یکی از کنش‌های به‌ظاهر ساده، اما در باطن پیچیده انسانی، یعنی کوهنوردی از منظر جامعه‌شناختی. این کتاب ریشه‌های اجتماعی زیست مقاوم و انسانی زندانیان سیاسی را در برنامه‌های کوهنوردی پیش و پس از دستگیری دنبال می‌کند و با تحلیل ساختاری-تاریخی نشان می‌دهد که چگونه کوهنوردی زمینه‌ای برای شکل‌گیری اراده، آگاهی و جمع‌گرایی بوده است. «جست‌وجوی رهایی در قله‌ها» فقط روایتِ تاریخ کوهنوردی نیست، بلکه تلاشی برای فهم آن به‌عنوان بخشی از کنش‌های اجتماعی و سیاسی در متن جامعه است.
این اثر، با تمرکز بر دهه‌های سی تا پنجاه، به بازخوانی تجربه کوهنوردی در زمینه تاریخی و سیاسی ایرانِ پس از کودتای ۱۳۳۲ می‌پردازد و نشان می‌دهد چگونه کوه و صعود، به فضایی برای تجربه آزادی، مقاومت و بازسازی جمعی بدل شدند. نویسندگان با بهره‌گیری از منابع مکتوب، مصاحبه‌های میدانی و حضور در برنامه‌های کوهنوردی، لایه‌هایی پنهان از این پدیده را کاویده‌اند و پیوندی معنادار میان کوه، زندان و نظریه‌های جامعه‌شناختی به‌ویژه نظریه «بیگانگی» برقرار کرده‌اند. در مقدمه کتاب آمده است: «نوشتن درباره تاریخ یک رویداد، همان‌قدر که می‌تواند به اندازه جست‌وجو و ورق‌زدن کتاب‌های یک قفسه سهل و آسان باشد، به وسعت زیستن در زمانه آن اتفاق و نگریستن با نگاه تک‌تک افراد حاضر در آن زمان و مکان خاص، سخت و دشوار است. شاید در ابتدا هدف، همان پرسه‌زدن در میانه یک حادثه باشد یا کنکاش چند اسم یا خواندن و شنیدن چند جمله، اما به‌تدریج هم‌هوایی با حادثه را می‌طلبد که در چشم برهم‌زدنی می‌بینیم در آن رویداد هر چقدر هم که دور باشد، یک زندگی آغاز کرده‌ایم».
مؤلفان در میان انبوهی از داده‌ها و اطلاعات پراکنده و منسجم از کتاب‌ها، گپ‌وگفت‌ها، تصاویر و فیلم‌های موجود و حتی اشیای باقی‌مانده از آدم‌ها، اطلاعاتی به دست آوردند، اما پرسش مهم اینجاست که در نوشتن یک اتفاق تاریخی از دیدگاهی خاص، چطور می‌توان از این اطلاعات بهره برد و نگاه تازه‌ای را از دل آن بیرون کشید؟ چنان‌که در مقدمه نیز اشاره شده، موضوع مورد بحث کتاب، نگاهی کردارگرایانه به کوهنوردی در بازه زمانی مشخصی است که به دوران پهلوی برمی‌گردد و بیشتر دهه پنجاه و تلفیق فعالیت‌های سیاسی و کوهنوردی را شامل می‌شود.
پژوهشگران همچنین اشاره می‌کنند که جست‌وجو در معدود کتاب‌هایی که درباره تاریخ کوهنوردی ایران و جهان منتشر شده است، نشان می‌دهد که شروعی برای این ماجرا وجود ندارد. گاه از کشف قدیمی‌ترین سنگ روی زمین صحبت شده و گاه از اولین استخوان‌های انسان غارنشین که در حدود 40 هزار سال پیش منقرض شده است. کتاب «جست‌وجوی رهایی در قله‌ها» درواقع مدخلی بر جامعه‌شناسی کوه‌نوری ایران است که به تجربه‌ای خاص از کوهنوردی اشاره دارد.
