گام‌های سیاسی جشنواره «کن» امسال
هالیوود ریپورتر گزارشی از جشنواره کن امسال تهیه کرده و بر این باور است که این دوره جشنواره کن سیاسی‌ترین دوره آن است. این رسانه به سخنان دنیرو در مراسم دریافت نخل طلای کن، سخنان ژولیت بینوش رئیس هیئت داوران، سخنان مجری درباره تحسین افرادی که برای آزادی تلاش می‌کنند، حمایت 350 نفر از صلح در غزه و موارد دیگر اشاره می‌کند.
هالیوود ریپورتر گزارشی از جشنواره کن امسال تهیه کرده و بر این باور است که این دوره جشنواره کن سیاسی‌ترین دوره آن است. این رسانه به سخنان دنیرو در مراسم دریافت نخل طلای کن، سخنان ژولیت بینوش رئیس هیئت داوران، سخنان مجری درباره تحسین افرادی که برای آزادی تلاش می‌کنند، حمایت 350 نفر از صلح در غزه و موارد دیگر اشاره می‌کند. البته برای ایرانیان جنبه سیاسی این جشنواره همیشه مشهود بود، همیشه این جشنواره نشانه‌هایی از سیاسی‌بودن چه در انتخاب آثار، چه رفتاری که با هنرمندان ایرانی داشت، نشان داده بود.
اما به نظر می‌رسد این بار جشنواره کن قدم‌های واضح‌تری در این زمینه برداشته است. به نظر تحلیلگر هالیوود ریپورتر، جشنواره‌ای که زمانی به «سینما برای سینما» و بی‌طرفی سیاسی‌اش می‌بالید، اکنون به نظر مرزهای آن تغییر کرده است. یکی از سیاسی‌ترین مراسم‌های افتتاحیه تاریخ جشنواره کن امسال رقم خورد. رابرت دنیرو در سخنرانی هنگام دریافت نخل طلای افتخاری، دونالد ترامپ را «رئیس‌جمهور بی‌فرهنگ آمریکا» خواند و حضار را فراخواند تا «اکنون برای دفاع از دموکراسی اقدام کنند... بدون خشونت، اما با شور و عزم فراوان». او گفت: «زمان آن رسیده است که همه کسانی که به آزادی اهمیت می‌دهند، سازماندهی کنند، اعتراض کنند و در زمان انتخابات رأی دهند. رأی دهید. امشب و در 11 روز آینده، با جشن‌گرفتن هنر در این جشنواره باشکوه، قدرت و تعهدمان را نشان می‌دهیم. آزادی، برابری، برادری».
مجری مراسم، لوران لافیت نیز سخنرانی پرشور و به‌شدت سیاسی‌ای داشت و از بازیگران خواست از تریبون عمومی خود برای ایجاد تغییر در دنیای واقعی استفاده کنند. او به چهره‌هایی چون جیمز استوارت، ژوزفین بیکر، مارلنه دیتریش، آدل انل و ولادیمیر زلنسکی (که او را «بازیگری که رهبر جنگ شد» خواند) اشاره کرد که تأثیر مثبتی بر موضوعاتی چون تغییرات اقلیمی، عدالت، نژادپرستی، مهاجرت و دیگر مسائل گذاشته‌اند. ژولیت بینوش، رئیس جشنواره و بازیگر برنده اسکار، در ادامه همین مسیر گفت که هنرمندان وظیفه دارند در برابر فجایع جنگ، بحران اقلیمی، زن‌ستیزی و «اهریمن‌های بربریت ما» واکنش نشان دهند.
البته این موسیقی سیاسی جشنواره، شب پیش از آغاز رسمی نواخته شد، زمانی که بیش از ۳۵۰ چهره سینمایی از جمله ریچارد گی‌یر، خاویر باردم، مارک روفالو و سوزان ساراندون، در نامه‌ای سرگشاده در روزنامه لیبراسیون فرانسه، سکوت و بی‌تفاوتی جامعه جهانی سینما در قبال حملات مرگبار ارتش اسرائیل به غزه را محکوم کردند. این نامه با عنوان «برای فاطمه» نوشته شده بود؛ در یادبود فاطمه حسونه، هنرمند و عکاس خبری ۲۵ ساله اهل غزه که مستند «روحت را در دستانت بگیر و راه برو» ساخته سپیده فارسی درباره اوست و پنجشنبه‌شب در کن به نمایش درآمد. فاطمه در ۱۶ آوریل در حمله هوایی اسرائیل به خانه‌اش در شمال غزه همراه با ۱۰ عضو خانواده‌اش کشته شد.
کن لوچ و پل لاورتی، برندگان دو نخل طلا، این نامه را در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشتند و از جامعه جهانی سینما در کن خواستند که برای صلح موضع بگیرند.
آنها نوشتند: «برای چند روز کوتاه، نگاه جهان بر کن دوخته می‌شود، جایی که فیلم‌سازان از کشورهای مختلف تلاش می‌کنند معنای آنچه در اطرافشان می‌گذرد را درک کنند. کن سابقه‌ای از مشارکت در مسائل روز دارد و برخی هنوز خاطرات زنده‌ای از وقایع ۱۹۶۸ دارند» که به گفته آنان، آخرین‌باری بود که جشنواره کن چنین فضای سیاسی‌ای به خود گرفت.
درباره جنگ اوکراین، جشنواره موضعی صریح گرفت و روز افتتاحیه را به مردم اوکراین اختصاص داد که همچنان درگیر دفاع از سرزمین خود در برابر تجاوز روسیه‌اند. در همین روز سه مستند (خارج از بخش رسمی مسابقه) به نمایش درآمدند که حول شخصیت کلیدی این نبرد، زلنسکی، رئیس‌جمهور دوران جنگ اوکراین و زندگی در خطوط مقدم ساخته شده‌اند. مستند «۲۰۰۰ متر تا آندری‌یفکا» ساخته مستیسلاو چرنف (کارگردان برنده اسکار برای «۲۰ روز در ماریوپل») او را در کنار یک گروهان اوکراینی دنبال می‌کند که در حال آزادسازی روستای راهبردی آندری‌یفکا هستند. همچنین مستند «جنگ ما» ساخته برنار-آنری لوی و مارک روسل، بین فوریه تا آوریل سال جاری در جبهه‌های پوکروفسک و سومی در شرق اوکراین فیلم‌برداری شده است.
جنبش «من هم» که در دوره‌های گذشته جشنواره چندان مورد توجه قرار نگرفته بود، به‌ویژه در سال ۲۰۲۳ که جانی دپ با وجود اتهامات خشونت خانگی روی فرش قرمز رفت و اعتراضی از سوی جشنواره دیده نشد، در جشنواره امسال حضوری پررنگ دارد. در همان روز افتتاحیه، ستاره فرانسوی ژرار دوپاردیو به ۱۸ ماه حبس تعلیقی به جرم آزار جنسی محکوم شد و بینوش این جنبش را نقطه عطفی در مواجهه صنعت سینمای فرانسه با سوءاستفاده‌های نهادینه‌شده دانست.
همچنین در اقدامی بی‌سابقه، جشنواره از حضور تئو ناوارو-موسی، بازیگر فرانسوی، در مراسم فرش قرمز فیلم «پرونده ۱۳۷» ساخته دومینیک مول جلوگیری کرد، چراکه او با اتهاماتی در زمینه تجاوز و آزار جنسی روبه‌رو است. سه شریک سابق او، ناوارو-موسی را به «تجاوز، خشونت فیزیکی و روانی» متهم کرده‌اند. دادگاه اولیه این شکایت را رد کرد، اما قربانیان اعلام کرده‌اند که قصد دارند پرونده‌ای مدنی باز کنند. تیری فرمو، دبیرکل جشنواره کن، از این تصمیم دفاع کرد و گفت جشنواره باید از «امنیت، کرامت و شأن» همه افراد دخیل در فیلم‌ها محافظت کند. هرچند این اتهامات ربطی به فیلم «پرونده ۱۳۷» نداشت.
با وجود این رویکرد جدید فعالانه، نکته عجیبی که به چشم آمد، دستورالعمل تازه‌ای بود که از سوی برگزارکنندگان جشنواره برای کارکنان صادر شد و از آنان خواسته شده بود در تعامل با میهمانان و در فضای مجازی «بی‌طرفی سیاسی» را رعایت کنند. به اینها باید حضور «پلیس مد فرش قرمز» جشنواره را نیز در نظر گرفت. مسئولان کن تأیید کردند که امسال پوشش‌های برهنه و لباس‌های حجیم -به‌ویژه آنهایی که دنباله بلند دارند- در مراسم ممنوع شده‌اند، چراکه مانع تردد میهمانان و نظم نشستن در سالن می‌شوند. سخنگوی جشنواره توضیح داد که این تغییرات در لباس صرفا به‌منزله بازبینی مقرراتی است «که از مدت‌ها پیش در حال اجرا بوده‌اند» و هدفش کنترل ظاهر افراد نیست.
