جدال دیپلماتیک بر سر صلح در اوکراین
پوتین مذاکره می‌خواهد، زلنسکی آتش‌بس
رئیس‌جمهور اوکراین، از ولادیمیر پوتین خواسته است برای تسهیل مذاکرات به‌منظور پایان‌دادن به جنگ، از روز دوشنبه آتش‌بس کاملی را اجرا کند. این درخواست ولودیمیر زلنسکی در تقابل با پیشنهاد رئیس‌جمهور روسیه قرار دارد که معتقد است مذاکرات باید در اولویت باشد.
شرق: رئیس‌جمهور اوکراین، از ولادیمیر پوتین خواسته است برای تسهیل مذاکرات به‌منظور پایان‌دادن به جنگ، از روز دوشنبه آتش‌بس کاملی را اجرا کند. این درخواست ولودیمیر زلنسکی در تقابل با پیشنهاد رئیس‌جمهور روسیه قرار دارد که معتقد است مذاکرات باید در اولویت باشد.
یک روز پیش از این، پوتین آخرین اولتیماتوم آتش‌بس از سوی کی‌یف و متحدان غربی‌اش را رد کرده و در عوض خواستار مذاکرات مستقیم در استانبول با هدف تضعیف اوکراین و عقب‌راندن ناتو شده بود. رهبران اروپایی تهدید کرده بودند که در صورت عدم موافقت روسیه با توقف ۳۰روزه و بدون قید و شرط درگیری‌ها که مورد حمایت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نیز قرار گرفته، تحریم‌های جدیدی علیه این کشور اعمال خواهند کرد. این پیشنهادهای متقابل، تازه‌ترین نمونه از تبادلات دیپلماتیک دقیق و حساب‌شده‌ای است که با هدف ایجاد امید برای پیشرفت به سوی پایان‌دادن به جنگ -خواسته‌ای که ترامپ بر آن اصرار دارد- بدون اینکه هیچ‌یک از طرفین امتیازات عمده‌ای بدهند، طراحی شده‌اند.
روسیه همچنان به دنبال هدف اولیه جنگی خود یعنی سلطه بر اوکراین است، در حالی که کی‌یف به دنبال پایان‌دادن به تهاجم وحشیانه سه‌ساله به خاک خود است؛ تهاجمی که آینده این کشور را در کنترل خود قرار داده و آن را در برابر حملات آینده مسکو آسیب‌پذیر نمی‌کند. به گفته «دیپ‌استیت»، یک گروه مستقل اوکراینی ناظر بر میدان نبرد، روسیه در حال افزایش حملات خود است. این گروه اعلام کرده است روسیه در جریان آتش‌بس سه‌روزه‌ای که پوتین در اوایل ماه مِی اعلام کرد، حملات بیشتری نسبت به مدت مشابه در ماه قبل انجام داده است.
تلاش پوتین برای احیای مذاکرات
پوتین با فراخوان برای مذاکره، امیدوار است روند صلحی را که در سال ۲۰۲۲ به دلیل خواسته‌های روسیه برای یک اوکراین خنثی‌شده متوقف شد، احیا کند. رهبر روسیه گفته است هدف از پیشنهادهای مطرح‌شده در آن زمان، از بین بردن علل ریشه‌ای درگیری بوده است؛ عبارتی که در ادبیات کرملین به معنای پایان‌دادن به موجودیت اوکراین به عنوان یک کشور کاملا مستقل و دارای حاکمیت است که برای ادغام با غرب تلاش می‌کند. دولت ترامپ طرفدار یک توافق واحد است که هم به درگیری‌ها پایان دهد و هم صلح را تثبیت کند.
ایالات متحده پیشنهاد کرده است که درگیری در امتداد خط مقدم فعلی متوقف شود و اشغال کریمه توسط روسیه -شبه‌جزیره اوکراینی که در سال ۲۰۱۴ مورد تهاجم قرار گرفت- به رسمیت شناخته شود. بر اساس این پیشنهاد، اوکراین ملزم به به‌رسمیت‌شناختن کنترل روسیه بر قلمرو خود نخواهد بود، اما از پیوستن به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) منع خواهد شد. ترامپ به طور فزاینده‌ای از مذاکرات طولانی برای حل مناقشه‌ای که وعده داده بود ظرف ۲۴ ساعت پس از روی کار آمدن به آن پایان دهد، ناامید شده است. اوایل روز یکشنبه، رئیس‌جمهور آمریکا گفت به همکاری با هر دو طرف درگیری برای پایان‌دادن به جنگ ادامه خواهد داد. ترامپ در پلتفرم «تروث‌سوشال» خود نوشت: «این یک دنیای کاملا جدید است و وضعیت بسیار بهتر خواهد بود». ترامپ بدون ارائه جزئیات نوشت: «یک روز بالقوه عالی برای روسیه و اوکراین!».
واکنش اوکراین و متحدانش
زلنسکی روز گذشته گفت: «این یک نشانه مثبت است که روس‌ها بالاخره شروع به بررسی مسئله پایان‌دادن به جنگ کرده‌اند». اما او افزود اولین گام برای انجام این کار، آتش‌بس است. اوکراین با حمایت متحدانش، در گذشته گفته است فراخوان پوتین برای مذاکره درمورد علل ریشه‌ای جنگ، به نظر می‌رسد بار دیگر پیشنهاد آتش‌بس را به تعویق خواهد انداخت. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه هم پیشنهاد پوتین برای مذاکره قبل از توقف درگیری‌ها را رد کرد. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «تا زمانی که سلاح‌ها سخن می‌گویند، نمی‌توان مذاکره کرد».
نگاهی به گذشته: مذاکرات بی‌نتیجه
اولین دور از مذاکرات آزمایشی صلح فقط چند روز پس از تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، آغاز شد. مذاکره‌کنندگان روسی و اوکراینی ابتدا در بلاروس ملاقات کردند و سپس به ترکیه رفتند و مذاکرات را به طور متناوب تا آوریل ادامه دادند. مذاکرات -حتی از طریق اپلیکیشین زوم- ادامه یافت، اما در نهایت در ژوئن ۲۰۲۲ به طور کامل متوقف شد. پوتین روز گذشته با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، درمورد مذاکرات پیشنهادی خود در استانبول که از ۱۵ مِی آغاز می‌شود، گفت‌وگو و اردوغان از میزبانی ترکیه استقبال کرد.
دفعه قبلی که دو کشور در این شهر ملاقات کردند، پیش‌نویس یک توافق صلح منتشر شد که از جمله موارد آن، ممنوعیت استفاده اوکراین از سلاح‌های خارجی و محدودکردن تعداد نیروهایش بود. پوتین در مورد این پیش‌نویس گفت: «با اصرار غرب، این پیش‌نویس به‌سادگی به سطل زباله انداخته شد». رهبر روسیه گفت تمدید شرایط آتش‌بسی را که اوایل این ماه به مناسبت بزرگداشت پیروزی شوروی در جنگ جهانی دوم اعلام کرده بود، رد نمی‌کند؛ مراسمی که در آن کرملین قدرت نظامی و سیاسی روسیه را در حضور معدودی از رهبران حامی مسکو از جمله شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، به نمایش گذاشت. زلنسکی در آن زمان به پیشنهاد آتش‌بس پاسخی نداد و بار دیگر تأکید کرد که برای آغاز مذاکرات دیپلماتیک به یک توقف ۳۰روزه در درگیری‌ها نیاز است.
بر اساس آمار منتشرشده توسط «دیپ‌استیت»، آتش‌بس حتی سه‌روزه وعده داده‌شده هم محقق نشد. «دیپ‌استیت» گزارش داد که روسیه بین هشت تا ۱۰ مِی در امتداد خط تماس، حتی بیشتر از زمان مشابه در ماه گذشته حمله کرده است که نشان‌دهنده تشدید تهاجم روسیه است. دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه روز گذشته اعلام کرد رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور، در تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، اظهار داشت ترکیه آماده است بار دیگر میزبان مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین در استانبول باشد. بر اساس بیانیه دفتر اردوغان، او در تماس تلفنی بعدی از بیانیه پوتین استقبال کرده و گفته است ترکیه آماده میزبانی مذاکراتی است که به یک راه‌حل دائمی منجر شود. اردوغان همچنین به پوتین تأکید کرد یک آتش‌بس فراگیر، محیط لازم را برای مذاکرات صلح ایجاد خواهد کرد.
پیشنهاد پوتین برای مذاکرات مستقیم با اوکراین، ساعاتی پس از آن مطرح شد که قدرت‌های بزرگ اروپایی از جمله فرانسه در کی‌یف از روسیه خواستند با آتش‌بس ۳۰روزه بدون قیدوشرط موافقت کند، در غیر این صورت با تحریم‌های جدید «گسترده» مواجه خواهد شد. در تماسی جداگانه با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، اردوغان اظهار کرد به «نقطه عطف تاریخی» رسیده‌ایم و باید از این فرصت استفاده کرد. دفتر مکرون نیز در مورد این تماس اعلام کرد رئیس‌جمهور فرانسه بر «ضرورت» موافقت روسیه با آتش‌بس ۳۰روزه بدون قیدوشرط تأکید کرده است. ترکیه، به‌عنوان یکی از اعضای ناتو، از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، روابط صمیمانه‌ای با کی‌یف و مسکو حفظ کرده است.
این کشور ضمن حمایت از تمامیت ارضی اوکراین و ارائه کمک‌های نظامی به آن، با اعمال تحریم‌ها علیه روسیه مخالفت کرده است. ترکیه همچنین در مارس ۲۰۲۲ میزبان مذاکرات میان روسیه و اوکراین بود. پیش‌نویس توافقاتی که در آن زمان مورد بحث قرار گرفت، اوکراین را ملزم می‌کرد از جاه‌طلبی‌های خود برای پیوستن به ناتو دست بردارد و وضعیت بی‌طرفی دائمی و عاری از سلاح هسته‌ای را در ازای تضمین‌های امنیتی از سوی ایالات متحده، روسیه، چین، بریتانیا و فرانسه -پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل- بپذیرد.
