مناقشه بر سرتخریب مزار شهدا در بهشت‌زهرای تهران؛ مستندات از بی‌توجهی به تذکرات قانونی
بر اساس گزارش مستند خانواده‌های شهدا، پروژه «بهسازی مزار شهدا» در بهشت زهرا بدون مجوز قانونی، علی‌رغم مخالفت نهادهای بالادستی اجرا شده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
درحالی‌که رهبری در بازدید از بهشت زهرا(س) در بهمن ۱۴۰۱ بر حفظ «شکل طبیعی» مزارهای شهدا تأکید کردند، مستندات منتشرشده از سوی جمعی از خانواده‌های شهدا نشان می‌دهد پروژه‌ای گسترده برای تغییر چهره تاریخی این مزارها، با عنوان «بهسازی گلزار شهدا»، در ماه‌های بعد بدون مجوز قانونی لازم ادامه یافته است.
در بهمن ۱۴۰۱، رهبری در بازدید از قطعه شهدا در بهشت زهرا تهران ضمن تأکید بر لزوم حفظ اصالت مزارها، به صراحت گفتند:«این شکل طبیعی مزار شهدا، شکل خوبی است؛ نیازی نیست صاف شود یا تغییر کند.»
اما تنها چند هفته پس از این دیدار، عملیات عمرانی جدیدی در برخی قطعات گلزار شهدا آغاز شد. شهرداری تهران و مدیریت بهشت زهرا بدون دریافت مصوبه رسمی از شورای اسلامی شهر یا تأیید نهادهای ذی‌ربط، پروژه‌ای با عنوان «بهسازی و زیباسازی گلزار شهدا» را اجرا کردند.
خانواده‌های شهدا در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب با ابراز نگرانی از «تغییر شکل اصیل مزارهای نورانی»، نسبت به «تخریب بخشی از میراث هویتی و انقلابی کشور» هشدار دادند. در این نامه آمده است:«در سال‌های اخیر ناباورانه شاهد امحاء و تغییر کامل بیش از ۸۵ گلزار شهدا در سراسر کشور بوده‌ایم... این اقدامات برخلاف صراحت قوانین و روح بیانات حضرتعالی است.»
به گفته این خانواده‌ها، «تسطیح و سیمانی کردن مزارها»، «حذف نشانه‌های تاریخی و سنگ‌های قدیمی» و «جایگزینی با طرح‌های یکدست» موجب از بین رفتن بخش مهمی از میراث فرهنگی انقلاب اسلامی شده است.
بر اساس مکاتبات ضمیمه گزارش، وزارت کشور، بنیاد شهید و امور ایثارگران، و شورای عالی ترویج فرهنگ ایثار در سال ۱۴۰۰ طی بخشنامه‌ای اجرای هرگونه طرح جدید در گلزار شهدا را منوط به تصویب آئین‌نامه جدید کرده بودند. با این حال، شهرداری تهران در سال ۱۴۰۳ همچنان به اجرای طرح‌های عمرانی در بهشت زهرا ادامه داده است.
در نامه رسمی وزارت کشور خطاب به شهرداری آمده است:«بهسازی گلزار شهدا در بهشت زهرا فاقد وجاهت قانونی است و ادامه پروژه تخلف محسوب می‌شود.»
با وجود این، بازدیدهای میدانی از این قطعات نشان می‌دهد که پس از زیارت رهبری، در قطعات ۵۰، ۲۴ و ۲۸ عملیات بتن‌ریزی، تسطیح و نصب تابلوهای جدید انجام شده است.
مسئولان شهری در پاسخ غیررسمی به انتقادات، این اقدامات را در راستای «ساماندهی و زیباسازی محیط گلزار شهدا» توصیف کرده‌اند.
گروهی از خانواده‌های شهدا و فعالان فرهنگی، این اقدام را «تحریف بصری و هویتی یادمان شهدا» دانسته و تأکید کرده‌اند که «زیبایی از نگاه مدیران شهری نباید جایگزین اصالت تاریخی و عاطفی مزارها شود».
پروژه بهسازی بهشت زهرا از سال ۱۳۹۷ تاکنون چند بار با تذکر نهادهای نظارتی متوقف و دوباره از سر گرفته شده است.
کارشناسان حوزه میراث فرهنگی و جامعه‌شناسی دینی تخریب «شکل طبیعی مزار شهدا» را نوعی «تغییر در حافظه جمعی انقلاب اسلامی» می‌دانند. به باور آنان، سنگ‌های قدیمی، نوشته‌های دست‌ساز و آثار ساده مردمی بر مزارها بخشی از روایت فرهنگی انقلاب‌اند که با تسطیح و نوسازی از بین می‌روند.
از منظر حقوقی نیز، بند ۵ و ۶ آئین‌نامه اجرایی ساماندهی گلزار شهدا مصوب ۱۴۰۰ هرگونه تغییر در طرح‌های موجود را بدون تصویب شورای هماهنگی بنیاد شهید، فاقد اعتبار دانسته است.
با وجود اسناد و هشدارهای رسمی، عملیات عمرانی در برخی قطعات گلزار شهدا همچنان ادامه دارد. خانواده‌های شهدا در نامه پایانی خود خطاب به رهبر انقلاب نوشته‌اند:
«امروز گلزارهای شهدا در معرض امحاء تاریخی قرار گرفته‌اند؛ اگر اقدامی عاجل صورت نگیرد، بخش بزرگی از میراث معنوی و تاریخی انقلاب اسلامی برای همیشه از بین خواهد
آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
