چالش آب و برق، آزمونی برای آینده

 هدایت نصراللهی، دکترای هوش مصنوعی: تصور کنید یک روز گرم تابستانی، سیستم سرمایش اصلی مرکز داده یک بانک بزرگ در قلب تهران به‌ دلیل قطعی برق گسترده از کار می‌افتد. شعب بانکی یکی پس از دیگری با کاهش کیفیت خدمات و اختلال در تراکنش‌ها مواجه می‌شوند. این تنها یک سناریوی فرضی نیست؛ در بسیاری از شهرهای کشور، بحران‌های محیط‌زیستی در قالب محدودیت‌های منابع آب و برق روزبه‌روز جدی‌تر می‌شوند و بانک‌ها ناگزیرند این تهدیدها را به‌عنوان بخشی از ریسک عملیاتی خود بپذیرند.

بحران محیط‌زیستی به‌مثابه واقعیت اجتناب‌ناپذیر

بحران آب، محدودیت برق و تغییرات اقلیمی نه‌تنها حوزه‌های کشاورزی و صنعت را تحت فشار قرار داده‌اند، بلکه به‌ طور مستقیم به زیرساخت‌های حیاتی خدمات مالی نیز آسیب می‌زنند. برای بانک‌ها، «آب» و «برق» دیگر منابع عادی نیستند؛ بلکه پایه و اساس عملکرد سیستم‌ها و خدمات به‌ شمار می‌آیند. مثال ملموس: استفاده از سامانه‌های سرمایشی و خنک‌کننده مراکز داده که به‌شدت به مصرف آب و برق وابسته‌اند. کاهش دسترسی به آب یا قطع برق می‌تواند به اختلال جدی در حفظ داده‌ها، انجام تراکنش‌های آنلاین و ارائه خدمات در شعب منجر شود.

تاب‌آوری؛ عبور از مدیریت بحران به معماری مقاوم

مدیریت بحران صرفا واکنشی و مقطعی نیست. باید از رویکرد واکنش، به پیش‌نگری و طراحی سیستمی برسیم. در این چارچوب، چند محور اصلی اهمیت دارد:  کاهش وابستگی به انرژی متمرکز: بانک‌ها باید مراکز داده توزیع‌شده با قابلیت تغییر مکان داشته باشند تا در صورت قطع برق در یک منطقه، سرویس‌ها از محل‌های دیگر به ‌کار ادامه دهند.  استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر: سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی و بادی برای کاهش ریسک قطعی برق و کاهش هزینه‌های عملیاتی.  مدیریت هوشمند مصرف آب: به‌کارگیری فناوری‌های نوین برای بهینه‌سازی مصرف آب در سیستم‌های سرمایش و دیگر فرایندهای مرتبط. 

 ذخیره‌سازی اضطراری: باتری‌های ذخیره انرژی، ژنراتورهای کم‌صدا و سیستم‌های خنک‌کننده مبتنی بر تکنولوژی‌های جدید برای حفظ عملکرد سیستم در بحران.

داستانی از یک بانک پیشرو

بانکی که به‌تازگی در ایران اقدام به راه‌اندازی مرکز داده‌ای با بهره‌گیری از انرژی خورشیدی کرده، نشان داده است که می‌توان به‌ طور مؤثر از ترکیب انرژی تجدیدپذیر و ذخیره‌سازی هوشمند بهره برد. این بانک نه‌تنها میزان قطعی خدمات خود را کاهش داده، بلکه با کاهش هزینه‌های عملیاتی، توانسته در رقابت بازار نیز پیشتاز باشد.

ابعاد انتزاعی تاب‌آوری در بانکداری

تاب‌آوری فقط مقاومت در برابر بحران نیست؛ بلکه توانایی تغییر، یادگیری و نوآوری در مواجهه با شرایط پیچیده و متغیر است. بانک باید مانند موجود زنده‌ای پویا باشد که در زیست‌بوم شهری مدام خود را بازتعریف می‌کند، تعادل برقرار می‌کند و برای بقای بلندمدت برنامه‌ریزی دارد. این دیدگاه باعث می‌شود تاب‌آوری، فراتر از یک سیاست فنی، به بخشی از فرهنگ سازمانی، مدل کسب‌وکار و سیستم تصمیم‌گیری بدل شود.

نتیجه‌گیری: انتخاب بین آسیب‌پذیری و تاب‌آوری

بحران‌های آب و برق در شرایط کنونی دیگر معضل آینده نیستند، بلکه واقعیت امروزند. بانک‌ها یا باید سرمایه‌گذاری‌های جدی در معماری مقاوم، انرژی‌های پاک و مدیریت هوشمند منابع انجام دهند یا در معرض توقف و آسیب‌های مالی و اعتباری قرار گیرند. مدیران بانکی با درک این واقعیت، می‌توانند به‌ جای صرفا مقابله با بحران، پیشگام ایجاد اکوسیستم‌های بانکی پایدار و هوشمند شوند که در آینده‌ای نامطمئن، نه‌فقط بقا، بلکه رشد را تضمین کنند.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.