سودانی: سلاح باید در انحصار دولت عراق بماند
هنر موازنه بغداد میان آمریکا و ایران
در دو سال گذشته، محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، کشورش را با دقت و احتیاط از شعله‌ورشدن درگیری‌های نظامی بزرگ در همسایگی خود دور نگه داشته است؛ دستاوردی که مستلزم موازنه‌ای ظریف میان روابط با دو کشور رقیب یعنی آمریکا و ایران بوده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: در دو سال گذشته، محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق، کشورش را با دقت و احتیاط از شعله‌ورشدن درگیری‌های نظامی بزرگ در همسایگی خود دور نگه داشته است؛ دستاوردی که مستلزم موازنه‌ای ظریف میان روابط با دو کشور رقیب یعنی آمریکا و ایران بوده است.
این موازنه در ماه گذشته، زمانی که جنگی میان اسرائیل -متحد آمریکا- و ایران شعله‌ور شد و ایالات متحده نیز تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار داد، به نقطه اوج خود رسید. السودانی می‌گوید برای جلوگیری از ورود گروه‌های مسلح نزدیک به ایران به این بحران، ترکیبی از فشارهای سیاسی و نظامی را به کار بسته است. او در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس جزئیات این اقدامات، برنامه‌هایش برای کنترل این گروه‌ها در آینده و همچنین چرایی تمایلش به نزدیک‌ترشدن به دولت ترامپ را -هم‌زمان با حفظ روابط با احزاب نزدیک به ایران که عامل اصلی صعودش به قدرت در سال ۲۰۲۲ بودند- تشریح می‌کند.
السودانی توضیح می‌دهد که پس از حملات هوایی اسرائیل به ایران و واکنش موشکی تهران به تل‌آویو، گروه‌های مسلح در عراق تلاش کردند موشک و پهپاد به سمت اسرائیل و پایگاه‌های آمریکایی در خاک عراق پرتاب کنند. اما به گفته او، این اقدامات در ۲۹ نوبت با «عملیات‌های امنیتی» دولت عراق متوقف شده؛ جزئیات این عملیات‌ها البته بیان نشده است.
نخست‌وزیر عراق می‌گوید: «ما می‌دانیم که دولت اسرائیل همواره سیاست گسترش جنگ در منطقه را داشته و دارد. بنابراین ما مراقب بودیم که هیچ بهانه‌ای به دست هیچ طرفی برای هدف قرار دادن عراق داده نشود». او همچنین می‌گوید دولتش با مقام‌های ایران تماس گرفته و آنها را به آرامش و بازگشت به مذاکرات فراخوانده است.
آینده نیروهای خارجی و حضور آمریکا در عراق
سال گذشته، آمریکا و عراق توافق کردند که مأموریت ائتلاف بین‌المللی به رهبری آمریکا برای مقابله با داعش در عراق به پایان برسد و السودانی در ماه مارس اعلام کرد که رهبر داعش در عراق و سوریه در عملیاتی مشترک میان عراق و آمریکا کشته شده است. قرار بود مرحله نخست خروج ائتلاف تا سپتامبر ۲۰۲۵ کامل شود، اما نشانه‌ای از پیشرفت محسوس این روند دیده نمی‌شود.
السودانی می‌گوید آمریکا و عراق تا پایان سال جاری برای «تنظیم روابط امنیتی دوجانبه» مذاکره خواهند کرد. او همچنین ابراز امیدواری می‌کند که سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی آمریکا -چه در بخش نفت و گاز و چه در زمینه هوش مصنوعی- به امنیت منطقه و شکوفایی مشترک دو کشور کمک کند.
پس از سرنگونی صدام حسین در سال ۲۰۰۳ و آغاز جنگ داخلی، طیفی از گروه‌های مسلح در عراق شکل گرفت. از زمان آغاز جنگ میان اسرائیل و حماس در اکتبر ۲۰۲۳، این گروه‌ها، به‌ویژه نیروهای نزدیک به ایران، گهگاه پایگاه‌های آمریکایی را هدف قرار داده‌اند. السودانی تأکید می‌کند که حضور ائتلاف بین‌المللی، بهانه‌ای برای مسلح‌بودن برخی گروه‌های عراقی بوده است، اما پس از خروج این ائتلاف، دیگر نیازی به حمل سلاح خارج از چارچوب دولت وجود نخواهد داشت.
یکی از پیچیده‌ترین چالش‌ها برای السودانی، نحوه برخورد با نیروهای بسیج مردمی (الحشد الشعبی) است؛ ائتلافی متشکل از عمدتا شیعیان مورد حمایت ایران که برای مبارزه با داعش تشکیل شد. این نیروها در سال ۲۰۱۶ به طور رسمی زیر نظر ارتش عراق قرار گرفتند، اما در عمل همچنان به شکل مستقل فعالیت می‌کنند. پارلمان عراق اکنون در حال بررسی طرحی برای تثبیت رابطه قانونی میان ارتش و نیروهای بسیج مردمی است که با اعتراض واشنگتن روبه‌رو شده است. وزارت خارجه آمریکا اخیرا اعلام کرد این طرح، نفوذ ایران و گروه‌های مسلح را در عراق نهادینه می‌کند و به حاکمیت این کشور آسیب می‌زند. السودانی از این طرح دفاع می‌کند و می‌گوید این اقدامی برای تضمین کنترل سلاح توسط دولت است: «نهادهای امنیتی باید تحت قانون فعالیت کنند و پاسخ‌گو باشند».
چالش حملات پهپادی و بحران‌های امنیتی
در هفته‌های اخیر، حملات پهپادی متعددی به تأسیسات نفتی اقلیم کردستان عراق انجام شده است. مقامات این اقلیم گروه‌هایی از نیروهای بسیج مردمی را عامل این حملات می‌دانند، اما بغداد این اتهام را نپذیرفته و هنوز مقصران را معرفی نکرده است. السودانی این حملات را «اقدامی تروریستی» خوانده و می‌گوید دولت او با مقامات کرد و نیروهای ائتلاف برای شناسایی و مجازات عاملان همکاری می‌کند.
همان‌گونه که این حملات پهپادی نشانه‌هایی از ضعف کنترل بغداد بر گروه‌های مسلح را آشکار کرده، پرونده ناپدیدشدن پژوهشگر اسرائیلی-روسی، الیزابت تسورکوف که در سال ۲۰۲۳ در عراق ربوده شد، نیز زیر سؤال رفته است.
خانواده او معتقدند یکی از گروه‌های شبه‌نظامی عراق، یعنی کتائب حزب‌الله او را در اسارت نگه داشته‌اند و ظاهرا مذاکراتی با میانجیگری آمریکا برای آزادی او جریان دارد. السودانی نام گروه مسئول این ربایش را ذکر نمی‌کند، اما می‌گوید تیمی ویژه در دولت او به طور جدی پیگیر یافتن اوست.
او می‌افزاید: «ما با باندها و آدم‌ربایان مذاکره نمی‌کنیم، اما این تیم با گروه‌های سیاسی که ممکن است بتوانند در شناسایی محل نگهداری او کمک کنند، در تماس است».
روابط با حکومت جدید سوریه
پس از سقوط بشار اسد در سوریه در پی یک حمله برق‌آسا از سوی شورشیان اسلام‌گرای سنی، روابط میان بغداد و دولت جدید دمشق شکننده باقی مانده است. رئیس‌جمهور موقت سوریه، احمد الشرع که پیش‌تر با نام ابومحمد الجولانی شناخته می‌شد، از اعضای سابق القاعده در عراق بود و هنوز تحت تعقیب قضائی عراق به اتهام تروریسم قرار دارد.
اما الشرع اکنون با القاعده قطع رابطه کرده و علیه داعش می‌جنگد. السودانی می‌گوید دولت عراق همکاری امنیتی نزدیکی با دولت جدید سوریه دارد: «ما و دولت سوریه قطعا دشمن مشترکی داریم؛ داعش، که آشکارا در خاک سوریه حضور دارد».
او می‌افزاید دولت عراق به طرف سوری هشدار داده که از اشتباهات بغداد پس از سقوط صدام عبرت بگیرد؛ زمانی که خلأ امنیتی، سال‌ها خشونت فرقه‌ای و ظهور گروه‌های افراطی را به همراه داشت. در هفته‌های اخیر نیز موج جدیدی از خشونت فرقه‌ای، روند شکننده بهبود اوضاع سوریه را با چالش روبه‌رو کرده است. السودانی خواستار آغاز فرایند سیاسی جامع در سوریه شده که تمامی گروه‌ها و اقوام را در بر بگیرد. او تأکید می‌کند: «ما نمی‌خواهیم سوریه تجزیه شود. این مسئله برای ما پذیرفتنی نیست و به‌هیچ‌وجه خواهان حضور نیروهای خارجی در خاک سوریه نیستیم»؛ سخنی که آشکارا اشاره‌ای به دخالت‌های اسرائیل در جنوب سوریه دارد.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
