صنایع دوقلو

‌همواره به‌عنوان یک سازنده به موضوع گردشگری و جذب توریست و گسترش صنعت توریسم در ایران علاقه‌مند بوده‌ام و مطالب مربوط در این حوزه را بررسی کرده‌ام. شاید برای برخی ارتباط میان آنها و درک اینکه چه رابطه‌ای بین این دو ابرصنعت (صنعت ساخت‌وساز و توریسم) وجود دارد، دشوار است؛ اما برخلاف تصورات رایج این دو صنعت بسیار به هم وابسته‌اند.

برای درک بهتر موضوع باید بدانیم که اهمیت صنعت توریسم چیست و سازنده و معمار چه کمکی به آن می‌کنند؟ صنعت توریسم زوایای گوناگونی دارد که دیدن بناهای فرهنگی (سنتی و مدرن)، آرامش و بهره‌بردن از امکانات رفاهی و غرق‌شدن در طبیعت و مواهب آن برخی از مظاهر صنعت توریسم است (توریسم فرهنگی و اکوتوریسم) و اتفاقا همین‌جا است که نقش سازنده معتبر و بهره‌بردن از معمار حرفه‌ای می‌تواند سازه‌های مناسبی به لحاظ جذب توریست فراهم کند.

در دنیای جدید ساخت سالن‌ها، تالارهای نمایش حیرت‌انگیز، سالن‌های سینمای مدرن در کنار هتل‌هایی با ساختمان زیبا به جذب توریست‌ها کمک شایانی می‌کند. هتل‌های معروف در دنیا آن‌چنان زیبا و مدرن و برخی از آنها الهام‌گرفته از تاریخ و تمدن آن کشورها ساخته شده‌اند که صرفا حضور در آنها بخشی از هدف گردشگران است. برخی از این هتل‌ها در دل طبیعت (در دل جنگل‌ها یا دریا و سواحل اقیانوس‌ها) بنا شده‌اند که جهانگردی که به آن هتل‌ها سفر می‌کند، علاوه بر استفاده از سازه زیبا، از منابع طبیعی اطراف نیز لذت می‌برد و این‌گونه بناها معمولا به گونه‌ای هنرمندانه طراحی و احداث می‌شوند که کمترین آسیب به محیط زیست و منابع طبیعی کشورها وارد شود. هتل‌های لوکس و زیبا که با هزینه‌های بالا در کشورهای دنیا ساخته می‌شوند، یکی از مهم‌ترین عوامل جذب توریست‌ها هستند. توریست‌هایی که شیفته زیبایی و ساختمان‌های مدرن و گاه برگرفته از سنت و تاریخ آن کشور هستند، برای اقامت در آنها هزینه‌های هنگفتی پرداخت می‌کنند.

در کنار چنین هتل‌هایی ساخت بنا‌های زیبا و شگفت‌انگیز نیز یکی از دلایل جذب توریست‌ها به کشورهای مختلف جهان است. چند مثالی که شاید همگان با آن آشنا باشند، برج ایفل در فرانسه یا برج‌های دوقلوی پتروناس در مالزی و برج خلیفه در دوبی است.

ساخت، طراحی و معماری این سازه‌ها به گونه‌ای است که بسیاری از جهانگردان را به دیدن آنها ترغیب می‌کند تا برای دیدن‌شان عزم سفر کنند و طبیعتا منبع خوب ارزآوری برای کشورشان هستند. اگرچه ساخت این‌گونه بناها بسیار حرفه‌ای و دشوار است و صد البته از همین رو است که به اندازه تاریخ و تمدن یک کشور می‌توانند دیدنی باشند و هر چقدر سبک آنها مدرن‌تر هم باشد، دیدنی‌تر می‌شوند. ساختمان مشهور به «قاب» در دوبی یا سازه مشهور به «اتمیوم» در بلژیک یا سازه شهره به «قوری چرخان» در چین از سازه‌های بسیار دیدنی و جذاب برای گردشگران هستند. نمونه‌های این سازه‌ها و هتل‌های بسیار زیبا و مفرح در دنیا بسیار است. از‌ این‌ رو است که صنعت ساخت‌وساز می‌تواند تأثیر بسزایی در صنعت توریسم داشته باشد و به نوعی منفک‌کردن آنها غیرممکن و اشتباه است. 

هر چقدر در یک کشور برای صنعت ساخت‌وساز و رشد و تعالی آن سرمایه‌گذاری شود، چند برابر آن سودآوری در زمینه‌های گوناگون دارد. جدای از به چرخش درآمدن صنایع وابسته و اشتغال‌زایی زیاد، توسعه صنعت ساخت‌وساز حرفه‌ای و ساخت بناهای ماندگار می‌تواند به رشد صنعت توریسم در کشور کمک کند. متأسفانه در کشوری که چهارباغ، چهل‌ستون، منارجنبان و صدها اثر تاریخی ماندگار در طول تاریخ به تمدن بشری عرضه کرده، مدت‌ها است که برای ساخت آثار ماندگار برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری نمی‌شود. این ضعف ملزوم یک آسیب‌شناسی از طرف دستگاه‌های ذی‌ربط است و نیازمند واکاوی که چرا سرمایه‌گذاری برای ساخت آثار ملی و به‌یاد‌ماندنی انجام نمی‌شود.

* فارغ‌التحصیل راه و ساختمان از دانشگاه صنعتی امیرکبیر