در سوگ دعایی

صبر بسیار بباید پدر پیر فلک را / تا دگر مادر گیتی چو تو فرزند بزاید

درگذشت بزرگمرد شرافت و نجابت و انسانیت و آزادگی و آزادی‌خواهی مرحوم حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاج سیدمحمود دعایی، داغ سنگین و بار غمی بود که بر دل دوستان و جامعه فرهنگی، مطبوعاتی و هنری کشور برنشاند و این خسران جبران‌ناپذیر همه را به اندوه و ماتم فرو برد. سیره، سوابق، شجاعت و آزادگی، اخلاق، پاک‌اندیشی و پاک‌زیستی دعایی الگویی بود که همگان را شیفته و شائق خود می‌کرد. سال‌ها در عرصه مطبوعات و چند دوره در کسوت نمایندگی، او را از مسیر اعتدال و اخلاق و آزادگی و فروتنی دور نکرد. در تکریم و تعظیم و اعزاز عالمان، متفکران، هنرمندان و اصحاب هنر و فکر و قلم، همواره شتاب می‌ورزید. ‌در این روزگار که کشتی ارباب فضل و هنر شکسته است، مرحوم دعایی صفحه سوم روزنامه اطلاعات را آیینه قدنمای این مظلومان مغموم کرده و نام و یاد آنان را در آن صفحه می‌درخشانید. از تنگ‌نظری‌ها، تعصب‌ها، جزم‌اندیشی‌ها و انجماد فکری بری و بیزار بود. هرکس در نخستین نشستی که با او می‌داشت، شیفته اخلاق، تواضع و بردباری‌اش می‌شد. حقیر در جلسات متعدد و مکرر در سفر و حضر با او نشسته بودم. در هر نشستی از لحاظ اخلاقی و خوش‌چهرگی نکته‌ای می‌آموختم، به خاطر نزدیکی و ارادتش به امام خمینی از نجف تا آخرین روزهای حیات صندوقی آکنده از خاطرات بود. برخورد و مواجهه‌ای که با کارمندان و کارکنان مؤسسه اطلاعات داشت، همه را شیفته و شیدای خود کرده بود. ای کاش چنین شیوه اخلاقی و چهره‌گشایی، روشنفکری، روشن‌ضمیری، پاک‌زیستی و حلم و ‌مدارایی در میان روحانیون و سایر مسئولان و ارباب مطبوعات فراگیر و قاعده می‌شد و در نتیجه، خشک‌مغزی‌ها و جزم‌اندیشی‌ها و تحقیر و تخریب و دشمن‌تراشی‌ها از جامعه برکنده می‌شد. دعایی از فردوسی نیک آموخته بود: بکوشیم تا رنج‌ها کم کنیم / دل غمگنان شاد و خرم کنیم

و از حافظ یاد گرفته بود: درخت دوستی بنشان که کام دل ببار آرد / نهال دشمنی برکن که رنج بی‌شمار آرد

و از ناصرخسرو می‌دانست: خلق همه یکسره نهال خدایند. هیچ نه برکن تو زین نهال و نه بشکن.

از خداوند علو درجات برای این نازنین‌مرد زنده در دل‌ها آرزو می‌کنم.