زلزله در ویترین آموزش

مجید طهرانیان، کارشناس آموزشی: اقدام اخیر اداره‌کل آموزش‌وپرورش شهر تهران در بررسی و تحلیل نتایج امتحانات نهایی پایه دوازدهم را می‌توان یکی از حرفه‌ای‌ترین و شفاف‌ترین اقدامات تحلیلی سال‌های اخیر در نظام آموزشی کشور دانست. این بررسی صرفا به اعلام نمرات بسنده نکرده، بلکه با نگاهی چندبعدی، رویکردهای آموزشی مدارس، نقش معلمان، شیوه برگزاری آزمون، طراحی سؤالات و حتی فرایند تصحیح اوراق را مورد واکاوی قرار داده است. بی‌تردید انتشار رسمی و تفصیلی این نتایج، می‌تواند به نقطه عطفی در اصلاح مسیر آموزشی مدارس تبدیل شود.

اما در میان تمام داده‌های این بررسی، یک بخش بیش از همه نگاه‌ها را به خود جلب کرده است: تحلیل عملکرد ۳۸۲ دبیرستان غیردولتی تهران و مقایسه آن با نتایج سال گذشته. بر اساس این بررسی، تنها ۱۰۵ مدرسه از مجموع ۳۸۲ مدرسه موفق به ثبت رشد واقعی در نتایج امتحانات نهایی شده‌اند و سایر مدارس یا در وضعیت قبل باقی مانده‌اند یا با افت عملکرد مواجه شده‌اند. اما نکته تکان‌دهنده و تأمل‌برانگیز ماجرا آنجاست که در فهرست مدارس دارای افت، نام مدارسی به چشم می‌خورد که با معلمان گران‌قیمت، تبلیغاتی و به‌اصطلاح «سوپراستار آموزشی» فعالیت می‌کنند؛ معلمانی که با شگردهای ارتباطی، فضای هیجانی کلاس و برند شخصی، دانش‌آموزان را مجذوب خود می‌کنند و مدیران و مؤسسان را به قراردادهای نجومی سوق می‌دهند.

در مقابل، بخش قابل توجهی از مدارس دارای پیشرفت، نه تابلوی پرزرق‌وبرق دارند، نه معلمان پرهیاهو و اینستاگرامی؛ بلکه متکی به دبیرانی گمنام، آرام، متعهد، منضبط و برنامه‌محور هستند. دبیرانی که به‌ جای نمایش، به آموزش عمیق وفادار مانده‌اند و به‌ جای هیجان، بر فهم مفهومی، تمرین اصولی و ارزشیابی مستمر تکیه کرده‌اند. این داده‌ها یک پیام روشن و هشداردهنده برای نظام مدارس غیردولتی دارد: موفقیت واقعی، محصول «نمایش آموزشی» نیست؛ حاصل «فرایند درست آموزشی» است. اگر نتایج رسمی و تفصیلی این بررسی ارزشمند در اختیار مدارس غیردولتی قرار گیرد و مؤسسان با برگزاری نشست‌های تحلیلی، عملکرد مدرسه خود را بدون تعارف، دقیق و عدد‌محور بررسی کنند، بسیاری از معلم‌نماهای پایه دوازدهم که با مهارت‌های ارتباطی، چهره رسانه‌ای و قراردادهای سنگین اما بدون خروجی آموزشی مؤثر فعالیت می‌کنند، به‌روشنی شناسایی خواهند شد. امروز آموزش‌وپرورش تهران ناخواسته آینه‌ای شفاف در برابر مدارس گرفته است؛ آینه‌ای که حقیقت را نه در تبلیغات، بلکه در نمرات نهایی، در توان واقعی دانش‌آموز و در خروجی علمی مدرسه نشان می‌دهد. اکنون زمان آن رسیده است که مدارس، مدیران و مؤسسان، شجاعت بازنگری در انتخاب‌های خود را داشته باشند؛ چراکه آینده دانش‌آموزان، جای آزمون و خطا با برندهای آموزشی پرهزینه اما کم‌ثمر نیست.

آخرین مقالات منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.