جامعه مدنی قدرتمند، دولت پاسخ‌گو
مردم در فرایند شکل‌گیری جامعه مدنی نقشی بی‌بدیل دارند. زمانی که شهروندان خود را تنها دریافت‌کننده خدمات نمی‌دانند و نقش فعال در امور کشور ایفا می‌کنند، بنیان‌های جامعه مدنی تقویت می‌شود. مشارکت در سازمان‌های داوطلبانه، حضور در برنامه‌های اجتماعی، حمایت از رسانه‌های مستقل و دفاع از حقوق عمومی، از راه‌های توسعه جامعه‌ای مدنی‌تر است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
در جهان امروز، گفت‌وگوی میان مردم و دولت‌ها، دیگر صرفا یک آرمان نیست؛ بلکه به ضرورتی غیرقابل چشم‌پوشی بدل شده است. جامعه‌ای که در آن نهادهای مدنی پرتوان، فعال و مطالبه‌گر حضور دارند، بیشتر در مسیر توسعه پایدار، عدالت اجتماعی و حکمرانی کارآمد حرکت می‌کند. در مقابل، دولتی که پاسخ‌گو باشد، نه‌تنها موجب اعتمادسازی در میان شهروندان می‌شود، بلکه بستر لازم برای مشارکت مؤثر آنها در اداره امور را فراهم می‌کند. جامعه مدنی به مجموعه‌ای از نهادها، انجمن‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOها)، رسانه‌های مستقل و گروه‌های اجتماعی اطلاق می‌شود که خارج از چارچوب رسمی دولت، اما در تعامل با آن فعالیت می‌کنند. این نهادها می‌توانند نقش‌هایی حیاتی در ارتقای آگاهی عمومی، نظارت بر عملکرد نهادهای دولتی، حمایت از حقوق بشر، محیط زیست، سلامت و سایر حوزه‌های حیاتی ایفا کنند و توانایی دارند تا در مسیر اصلاحات واقعی، مشاوره‌های تخصصی و نظارت عمومی نقش‌آفرینی کنند. جامعه مدنی در ایران گرچه آغاز آن در انقلاب مشروطه بوده اما باید اذعان کرد موتور محرکه آن از زمان استقرار دولت اصلاحات و با اهتمام سید محمدخاتمی روشن و به یک گفتمان عمومی تبدیل شد و امروزه بدل به درخت تناوری شده که همگان از محصول آن برخوردارند.
نقش مردم در تقویت جامعه مدنی
مردم در فرایند شکل‌گیری جامعه مدنی نقشی بی‌بدیل دارند. زمانی که شهروندان خود را تنها دریافت‌کننده خدمات نمی‌دانند و نقش فعال در امور کشور ایفا می‌کنند، بنیان‌های جامعه مدنی تقویت می‌شود. مشارکت در سازمان‌های داوطلبانه، حضور در برنامه‌های اجتماعی، حمایت از رسانه‌های مستقل و دفاع از حقوق عمومی، از راه‌های توسعه جامعه‌ای مدنی‌تر است.
نقش جامعه مدنی در تحقق پاسخ‌گویی دولت
نهادهای مدنی با تبیین مطالبه عمومی، ایجاد اجماع کارشناسی و فعالیت رسانه‌ای، مسیر پاسخ‌گویی دولت را هموار می‌کنند. شهروندانی که خود را مسئول سرنوشت کشور می‌دانند، با مطالبه‌گری فعال و حضور در نهادهای مدنی، وزن اجتماعی جامعه را بالا می‌برند.
نمونه‌ای تأثیرگذار در ایران
در رویدادی تازه، جامعه مدنی ایران بار دیگر قدرت خود را نشان داد. پس از ارائه لایحه‌ای از سوی دولت پزشکیان که هدف آن محدودسازی آزادی بیان و اندیشه تلقی می‌شد، موجی از مخالفت‌های مدنی شکل گرفت. نهادهای مردم‌نهاد، حقوق‌دانان، دانشگاهیان و رسانه‌های مستقل با انجام کمپین‌های گسترده، جلسات کارشناسی و بیانیه‌های متعدد، موفق شدند دولت را به بازنگری و در نهایت پس‌گرفتن این لایحه وادار کنند.
این واقعه نمادی روشن از تأثیرگذاری مستقیم جامعه مدنی بر فرایندهای قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری عمومی است؛ نمونه‌ای از پیروزی عقلانیت، گفت‌وگو و همبستگی شهروندان. هرچند آرمان جامعه مدنی قدرتمند و دولت پاسخ‌گو، شیرین و خواستنی است، اما در عمل با موانعی نیز مواجه است: محدودیت‌های قانونی و سیاسی در جامعه ایران، بی‌اعتمادی میان دولت و نهادهای مستقل، ضعف زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی و عدم آموزش مناسب شهروندان برای ایفای نقش مؤثر از جمله این موانع است. البته جای خوشحالی است که دولت آقای پزشکیان حامی جامعه مدنی قوی و مؤثر است و در دوره یک‌ساله از عمر دولت، اهتمام ویژه‌ای به تعامل، گفت‌وگو و زمینه مشارکت برای همکاری با احزاب، رسانه‌ها، نهادهای صنفی مستقل همچون انجمن‌های علمی را فراهم کرده و استرداد لایحه مذکور اوج این اهتمام است.
مسیر پیش‌رو
اگرچه چالش‌هایی همچون محدودیت‌های قانونی، ضعف زیرساخت‌های اطلاع‌رسانی و بی‌اعتمادی میان مردم و دولت وجود دارد، اما قدرت جامعه مدنی در ایران ثابت کرده است که با وحدت، آگاهی و مقاومت مدنی، اصلاحات ممکن و ماندگار خواهند بود. جامعه‌ای که در آن مردم آگاه، نهادهای مستقل و رسانه‌های آزاد فعالیت می‌کنند، بی‌تردید دولتی پاسخ‌گوتر، شفاف‌تر و مردمی‌تر خواهد داشت. امروزه توان و اراده مردم در جامعه مدنی نهادینه شده و زمان آن فرارسیده که جامعه مدنی با تمرکز روی موضوعات مختلف سیاست داخلی، سیاست خارجی، امور اقتصادی، امور اجتماعی و فرهنگی به کمک دولت بیاید و همراه با دولت آقای پزشکیان گام به گام برای حل چالش‌های پیش‌رو وارد عمل شود. جبهه اصلاحات ایران می‌تواند پیشگام بیان مطالبات مردم و چالش‌های اولویت‌دار عمل کند و جامعه مدنی را در این مسیر پشتیبانی و همراهی کند.
آینده‌ای روشن با تعامل مردم و دولت
در دنیای پرفراز و نشیب امروز، تحقق دولت پاسخ‌گو و جامعه مدنی نیرومند نه‌تنها ممکن، بلکه ضروری است. همدلی میان مردم و حاکمان، گامی بلند در مسیر توسعه و ثبات است. سرمایه اجتماعی، برپایه اعتماد، مشارکت و شفافیت ساخته می‌شود؛ و این دقیقاً همان زیربنایی است که جامعه مدنی قدرتمند بنا می‌نهد. جامعه ایرانی امروزه بیش از هر زمان به جامعه مدنی قدرتمند و دولت پاسخ‌گو نیازمند است.
آخرین اخبار یادداشت را از طریق این لینک پیگیری کنید.
