وقتی زیبایی ملاک همه‌چیز است*

نعیمه حسینی . فایق رسولی

تحقیقی درباره استفاده از لوازم آرایشی و مراجعه دختران زیر 12 سال به آرایشگاه بزرگسالان در شهرستان سقز صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش تعدادی از آرایشگاه‌های سطح شهر و همچنین یکی از مدارس مقطع ابتدایی است. به‌دلیل اینکه فرصت ارتباط با خود کودکان و سؤال از انگیزه‌ها و شنیدن نظراتشان فراهم نشد، تمرکز این تحقیق بیشتر بر به‌دست‌آوردن آماری نسبی از کودکان مصرف‌کننده لوازم آرایشی است.

مدیر این دبستان دخترانه می‌گوید کودکان به سه دسته تقسیم می‌شوند:

1-کودکانی که در وضعیت مالی نامناسبی هستند. دنیای این کودکان خیلی متفاوت است، چون آنها حتی به سختی به فکرشان خطور می‌کند که به این مسائل توجه کنند. فکر آنها به کمترین چیز ممکن که شاید شامل یک کیف یا عروسک یا تغذیه باشد، مشغول است.

2-دسته دوم کودکانی که از نظر مالی در وضعیت متوسطی هستند. این کودکان کمابیش با وسایل آرایشی آشنایی داشته و دوست دارند به هر طریق ممکن به این وسایل دسترسی داشته باشند و از کودکان قشر مرفه تقلید می‌کنند.

3-کودکان قشر مرفه. این کودکان به نسبت دیگر کودکان استفاده بیشتری از لوازم آرایشی می‌کنند تا جایی که تاکنون چندین مورد تذکر و احضار اولیا به‌خاطر این موضوع در کارنامه مدرسه ثبت شده است. هرچند نسبت قشر مرفه جامعه شهری شهرستان سقز به نسبت دیگر اقشار کمتر است، اما نسبت استفاده از لوازم آرایشی کودکان این قشر بیشتر است. هرچند در میان آنها نیز خانواده‌هایی هستند که بیشتر به‌ دلیل اعتقادات مذهبی از استفاده کودکانشان از لوازم آرایشی ممانعت به‌ عمل می‌آورند. این مدیر مدرسه می‌گوید احساس مسئولیت مدیران مدارس، متولیان آموزشی و خانواده‌ها در این خصوص و اولویت شادی و بازی برای کودکان و برقراری یک رابطه نزدیک با آنها می‌تواند در دادن آگاهی‌های درست و کافی به دختران و ایجاد فضایی که این کودکان کمتر به استفاده از این وسایل گرایش پیدا کنند، تأثیر بسزایی داشته باشد. در آرایشگاه‌های بزرگسالان وضع کمی متفاوت است و از هر سه قشر مراجعه‌کننده وجود دارد، البته سهم طیف اول بسیار کمتر است و در کل مراجعه کودکان بیشتر به مراسم‌هایی مانند جشن تولد، عروسی و... مربوط می‌شود.

همچنان که اشاره شد، یکی از تبعات گرایش و کشش زودهنگام کودکان به لوازم آرایش و جهش به دنیای بزرگسالان، در معرض آسیب قرارگرفتن آنان است. طوری که جدای از مورد توجه قرارگرفتن بیشتر کودکانی که از لوازم آرایشی استفاده می‌کنند، مواردی نیز وجود دارد که به تأمین مخارج این وسایل مربوط می‌شود و این به‌ویژه درباره کودکان قشر ندار جامعه که مانند همه اقشار دیگر در ورطه این رقابت فروغلتیده‌اند، صادق است. آنچه ما می‌خواهیم بگوییم نه این است که بشر را به دوران پیشاتاریخ و به درون غارها بازگردانیم، بلکه توجه به اهمیت نگرش ما به پدیده‌ها و تحلیل درست آنهاست. موضوع ما نه اساسا توجه به زیبایی یا به‌کاربردن لوازمی برای بهتر نمایانده‌شدن و جلب و جذب دیگران به خود به هر دلیل، بلکه ابزارگونگی زیبایی برای تبدیل‌کردن بشر به کالا و همچنین کارکرد لوازم آرایشی در این پروسه است. قطعا بشر به عقب بازنمی‌گردد و بخشی از جهانی که اکنون نظام سرمایه ساخته است و امکاناتی مانند لوازم آرایشی و... احتمالا به آن‌ سوی تاریخ بشر نیز برود؛ اما برخورد آگاهانه با مسائل و پدیده‌ها حتما در تعیین جهت مسیر تاریخ مؤثر خواهد بود؛ بنابراین در این کشاکش تاریخی بسیار اهمیت دارد که با آنها چگونه برخورد شود و مهم‌تر از آن آیندگان چگونه پرورش یابند.

*بخش اول و دوم این تحلیل در روزهای پیش منتشر شده است و در آن درباره شکل‌گیری پدیده آرایش و تحلیلی درباره روند استفاده از آن توسط دختران ارائه شده است.