در آستانه نشست فصلی شورای حکام گروسی دوباره زنگ خطر هسته‌ای را به صدا درآورد؛
سیاسی‌بازی‌های دوباره مدیرکل
اظهارات گروسی در شرایطی منتشر شده که تنها چند هفته تا برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس باقی مانده است. در این فاصله، مدیرکل آژانس با اتخاذ لحن هشداردهنده، درصدد آن است که پیش از آغاز نشست، زمینه‌سازی رسانه‌ای و سیاسی برای جهت‌دهی به تصمیم‌های شورا را فراهم کند؛ رویکردی که در دوره هایگذشته نیز سابقه داشته است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تازه‌ترین گفت‌وگوی خود با رسانه‌های اروپایی اعلام کرد که «نگرانی درباره احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای هنوز کاملا برطرف نشده است». او در گفت‌وگو باروزنامه آلمانی نویه زوریخه تسایتونگ تاکید کرد بازرسان آژانس «بر این باور نیستند که ایران مقادیر زیادی اورانیوم غنی‌شده را در مکان‌های ناشناخته پنهان کرده باشد» و افزود که «بیشتر این مواد در تاسیسات شناخته‌شده اصفهان، فردو و تا حدودی نطنز نگهداری می‌شوند.»
گروسی گفت «بازرسان تنها زمانی به سایت‌های هسته‌ای ایران دسترسی خواهند داشت که تهران این اقدام را در راستای منافع ملی خود بداند». مدیرکل آژانس یادآور شد که «همکاری ایران با آژانس هر چند در سطحی محدود ادامه دارد، اما به حدی نیست که بتوان از شفافیت کامل سخن گفت.» وی افزود: «نشستن دوباره همه طرف‌ها بر سر یک میز می‌تواند ما را از خطر دور جدیدی از درگیری و بمباران نجات دهد.»
به گفته گروسی، «با وجود آنکه حجم زیادی از اورانیوم ایران در تاسیسات شناخته‌شده نگهداری می‌شود، اما نگرانی‌ها درباره مسیر آینده و هدف‌گذاری تهران همچنان پابرجاست.» او به‌طور غیرمستقیم اشاره کرد که «حدود ۴۰۰ کیلوگرم از اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد در اختیار ایران است و تصمیم درباره سرنوشت این ذخایر یکی از چالش‌های اصلی دیپلماسی آتی خواهد بود». گروسی گفت: «اگر گفت‌وگوها ادامه نیابد، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که این روند به کدام سمت می‌رود.»
موج‌سازی سیاسی در آستانه نشست شورای حکام
اظهارات گروسی در شرایطی منتشر شده که تنها چند هفته تا برگزاری نشست فصلی شورای حکام آژانس باقی مانده است. در این فاصله، مدیرکل آژانس با اتخاذ لحن هشداردهنده، درصدد آن است که پیش از آغاز نشست زمینه‌سازی رسانه‌ای و سیاسی برای جهت‌دهی به تصمیم‌های شورا را فراهم کند؛ رویکردی که در دوره‌های گذشته نیز سابقه داشته است.
در همین فضا، روسیه نیز در مقام یکی از اعضای بانفوذ شورای حکام، سعی دارد مسیر متفاوتی را پیش گیرد. مسکو از چند هفته قبل در مواضع رسمی خود تلاش کرده است تا پایان اعتبار قطعنامه ۲۲۳۱ را به عنوان «پایان طبیعی محدودیت‌ها» و نه بازگشت به تحریم‌ها معرفی کند. این موضع‌گیری‌ها نشان می‌دهد که کرملین در آستانه نشست آتی، همانند دوره‌های پیشین، به دنبال مهار موج تبلیغاتی غرب علیه ایران است و با بهره‌گیری از ابزار رسانه‌ای و دیپلماتیک خود قصد دارد توازن روایتی در موضوع ایران را به هم زند.
به نظر می‌رسد گروسی با علم به این تحرکات، در صدد است تا با القای این گزاره که «احتمال انحراف هسته‌ای هنوز منتفی نیست»، زمینه را برای طرح مجدد ایران در دستور کار شورای حکام فراهم کند. در واقع، او در تلاش است با بازتولید فضای نگرانی، اجماع سیاسی جدیدی علیه تهران بسازد، اجماعی که بتواند در صورت نیاز مبنای قطعنامه یا فشارهای جدید قرار گیرد.
با این حال، روسیه با حمایت چین و برخی اعضای جنبش عدم تعهد، در حال سازماندهی یک موج رسانه‌ای متقابل است تا روایت غربی از «بحران هسته‌ای ایران» را به چالش بکشد و تهران را در موقعیت کشور «متهم اما قانون‌مدار» حفظ کند. از این منظر، نشست پیش روی شورای حکام بیش از هر زمان دیگری به آوردگاه روایت‌ها و رقابت‌های سیاسی میان شرق و غرب شباهت یافته است.
ایران این بار اجازه تغییر زمین بازی را نخواهد داد
در سوی دیگر، ایران ظاهرا در آستانه این نشست تصمیم دارد رویکردی متفاوت از گذشته اتخاذ کند. تجربه چند دور قبلی نشان داده بود که واکنش‌های تهران پس از تصویب قطعنامه‌های شورای حکام عمدتا جنبه اعتراضی و نمادین داشته و با توقف موقت برخی همکاری‌ها همراه بوده است. اما این بار نشانه‌ها حاکی از آن است که ایران قصد دارد با حفظ سطح حداقلی همکاری‌های پادمانی، از افتادن در دام موج‌سازی رسانه‌ای گروسی و شرکای غربی‌اش جلوگیری کند.
پایان عمر ده‌ساله برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را می‌توان نقطه عطفی در تاریخ دیپلماسی هسته‌ای ایران دانست؛ نقطه‌ای که از نگاه تهران، فصل تازه‌ای از تعاملات هسته‌ای را رقم زده است. جمهوری اسلامی اکنون بر این باور است که با پایان اعتبار این قطعنامه، پرونده هسته‌ای کشور باید در مسیر عادی و غیرسیاسی خود ادامه یابد.
بر همین اساس، ایران دیگر ضرورتی برای ارائه گزارش‌های ادواری به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمی‌بیند، زیرا معتقد است چارچوب حقوقی الزام‌آور برجام خاتمه یافته و از این پس، همکاری‌ها باید صرفا در چارچوب پادمان‌های متعارف و حقوق بین‌الملل تنظیم شود.
در واقع، تهران در پی آن است که با تفکیک میان «پادمان» و «نظارت فراتر از پادمان» چارچوب همکاری با آژانس را محدود اما قانونی نگاه دارد؛ به این معنا که ضمن تداوم حضور بازرسان در سطح فنی، اجازه ندهد این همکاری‌ها به ابزار فشار سیاسی تبدیل شود. در همین راستا، مقام‌های ایرانی بارها تاکید کرده‌اند که سیاست کشور نه خروج از ان‌پی‌تی است و نه تقابل با آژانس، بلکه همکاری در چارچوب تعهدات مشروع است.
از نگاه تحلیلی، تهران به‌خوبی آموخته است که هر گونه واکنش تند یا خروج ناگهانی از همکاری‌ها می‌تواند زمین بازی را به سود مخالفانش تغییر دهد و بستر لازم برای صدور قطعنامه‌های جدید را فراهم کند. بنابراین، رویکرد فعلی ایران مبتنی بر کنترل بحران، خنثی‌سازی فشار رسانه‌ای و بهره‌گیری از ظرفیت دیپلماسی چندجانبه در بلوک شرق است. به همین دلیل، پیش‌بینی می‌شود در نشست پیش روی شورای حکام، بر خلاف گذشته، ایران با رویکردی آرام‌تر اما هدفمند وارد شود و اجازه ندهد گروسی و دیگران با استفاده از فضای رسانه‌ای، دوباره زمینه‌ساز تحرکات سیاسی علیه برنامه هسته‌ای کشور شوند.
آخرین اخبار سیاست را از طریق این لینک پیگیری کنید.
