توافقی با چاشنی احتیاط

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

با گذشت چند ماه از حملات غیرقانونی به تاسیسات هسته‌ای ایران و تعلیق بخشی از همکاری‌ها با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، حالا به نظر می‌رسد تهران و آژانس گام تازه‌ای برای ازسرگیری تعامل برداشته‌اند. در نشست مشترک وزیران خارجه ایران و مصر با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، سندی فنی میان ایران و آژانس نهایی شد که چارچوبی برای بازگشت بازرسی‌های آژانس به تاسیسات هسته‌ای ایران فراهم می‌کند.

گروسی این توافق را «گامی در مسیر درست» توصیف کرد و در عین حال هشدار داد که مسیر پیش رو همچنان پرچالش است. او گفت: «ما می‌دانیم شرایط ایران پس از حملات ماه ژوئن دشوارتر شده، اما بازگشت بازرسی‌ها نشان‌دهنده اراده دو طرف برای تعامل است.» با این حال، مدیرکل آژانس از ارائه جزئیات فنی توافق خودداری کرد، اقدامی که برخی ناظران آن را نشانه احتیاط و حساسیت بالای این مرحله از همکاری‌ها دانستند.

از سوی دیگر، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، تاکید کرد این توافق کاملا با قانون مجلس منطبق است و نشان می‌دهد تهران در عین دفاع از حقوق هسته‌ای و امنیت ملی خود، همچنان مسیر دیپلماسی را باز گذاشته است. او یادآور شد: «در صورت هر گونه اقدام خصمانه، از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت، ایران این گام‌های عملی را متوقف خواهد کرد.» این موضع به روشنی پیام می‌دهد که همکاری تهران با آژانس دوطرفه است و تعهدات متقابل باید رعایت شود.

حقوق هسته‌ای ایران و الزامات فنی آژانس؛ توازن دشوار اما ممکن

توافق تازه ایران و آژانس در بستری شکل گرفته که از یک سو حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی فضای امنیتی علیه برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرده و از سوی دیگر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماموریت دارد اجرای تعهدات پادمانی را تضمین کند. عراقچی در سخنانش تاکید کرد چارچوب موجود ان‌پی‌تی برای شرایط عادی طراحی شده و حملات نظامی اخیر، وضعیت بی‌سابقه‌ای پدید آورده است. او گفت: «ادامه همکاری در شرایطی که تاسیسات تحت پادمان هدف حمله قرار گرفته‌اند، دیگر ممکن نبود و ما ناچار به بازنگری در شیوه تعامل شدیم.»

با این حال، وزیر خارجه ایران تصریح کرد که تهران در پی تنش‌آفرینی نیست و این توافق تازه نشان می‌دهد ایران همچنان آماده اجرای تعهدات پادمانی خود است، به شرط آن‌که امنیت تاسیسات و کارشناسانش تضمین شود. عراقچی همچنین بر لزوم بی‌طرفی و استقلال آژانس تاکید کرد و از این نهاد خواست در کنار نظارت‌های فنی، اقدامات غیرقانونی علیه برنامه هسته‌ای ایران را محکوم کند.

گروسی نیز در پاسخ، توافق تازه را فرصتی برای «باز کردن درهای همکاری» خواند و ابراز امیدواری کرد این مسیر با گام‌های عملی و اعتمادساز دنبال شود. ناظران معتقدند این توافق می‌تواند نقطه آغازی برای کاستن از تنش‌ها باشد، اما تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که فشارهای سیاسی و امنیتی خارجی، همچنان سایه سنگینی بر همکاری‌های فنی ایران و آژانس می‌اندازد.

نقش مصر و امید به تدوین شیوه‌نامه همکاری در وضعیت جدید

همزمان با این توافق، دیدار عراقچی با بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، بُعد منطقه‌ای تازه‌ای به ماجرا افزود. قاهره آمادگی خود را برای تسهیل تعاملات ایران و آژانس اعلام کرد و عراقچی نیز خبر داد که تهران آماده است در چارچوب قانون مجلس، شیوه‌نامه‌ای جدید برای همکاری با آژانس در وضعیت پس از حملات غیرقانونی آمریکا و اسرائیل تدوین کند.

وزیر خارجه مصر در این دیدار بر حق همه کشورهای عضو ان‌پی‌تی برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای تاکید کرد و رویکرد مسئولانه ایران را ستود. او گفت قاهره آماده است در مسیر گفت‌وگوها نقش میانجی و تسهیل‌گر ایفا کند. این مواضع، در کنار توافق تازه با آژانس، می‌تواند زمینه‌ای برای کاهش فشارهای سیاسی و بازگشت همکاری‌های فنی به مسیر عادی فراهم کند، هرچند تهران هشدار داده هر گونه اقدام خصمانه یا بازگرداندن قطعنامه‌های شورای امنیت، همه این تلاش‌ها را بی‌نتیجه خواهد ساخت.

در مجموع، توافق تازه میان ایران و آژانس نشانه‌ای از گشایش دیپلماتیک است، اما تداوم آن به عوامل متعددی از جمله رفتار قدرت‌های بزرگ، تضمین امنیتی برای تاسیسات ایران و پایبندی آژانس به بی‌طرفی بستگی دارد. تهران با این توافق پیام داده آماده تعامل است، اما این تعامل باید بر اساس احترام متقابل، حقوق قانونی و امنیت ملی شکل گیرد؛ مسیری دشوار اما همچنان ممکن.

آخرین اخبار دیپلماسی را از طریق این لینک پیگیری کنید.