زندگی در چیستان

آیا علل و عوامل فاجعه بندر شهید رجایی مشخص خواهند شد؟ آیا کسانی که با خطاهای خود، قصور یا تقصیر، موجب چنین رخداد دهشتناکی شدند، تنبیه می‌شوند؟ آیا شیوه‌های مدیریتی که این حادثه بر زمینه آنها تولید شد، اصلاح می‌شوند؟ آیا به مردم گزارش تحقیقی دقیق و واقعی درباره علل و عوامل و آثار و خسارات جانی و مالی این حادثه داده می‌شود؟ در زندگی اجتماعی قانون از طریق برقراری نظم دو کار انجام می‌دهد؛ اول اینکه نمی‌گذارد مشکلی پیش بیاید. دوم اینکه اگر مسئله‌ای پیش آمد، قانون پاسخ آن را می‌یابد و حلش می‌کند.

ولی این اتفاق وقتی می‌افتد که قانون درست باشد و درست هم اجرا شود.

قانون درست نباشد یا درست اجرا نشود، هر مسئله‌ای که پیش آید، مسئله باقی می‌ماند. می‌شود یک چیستان.

در وضعیت چیستان همه چیز شکل چیستانی پیدا می‌کند. اصلا زندگی می‌شود یک چیستان. صبح که بلند می‌شوید، قیمت‌ها چگونه خواهند بود؟ آیا امروز برق خواهید داشت که بتوانید کارتان را انجام دهید؟ آیا در خیابان کسی جلوی شما را خواهد گرفت یا پیامکی به شما خواهد رسید که لباس‌تان اشکال دارد؟ آیا می‌گذارند کنسرت یا جشنواره‌ای که می‌خواهید بروید، برگزار شود؟

آیا می‌توانید از عهده اجاره‌خانه برای سال جدید برآیید؟ خیلی از این چیستان‌ها زندگی روزمره ما را در خود غرق کرده‌اند. می‌شویم مثل آدمی که سخت‌ترین چیستان‌ها را جلوی رویش گذاشته باشند، هاج و واج می‌مانیم. این چیستان‌ها در این سطح محدود نمی‌مانند. در مسائل بسیار بزرگ‌تر و مهم‌تر که همه کشور را در بر می‌گیرند، چیستان‌ها بسیارند. چیستان‌هایی که بی‌پاسخ می‌مانند و کسی هم جواب‌دادن به آنها را گردن نمی‌گیرد. چرا؟ چون قانون هیچ اهمیتی ندارد. آنچه مهم است، منافع صاحبان قدرت است که به خاطرش هر قاعده اخلاقی و حقوقی قابل زیر پا گذاشتن است.

قیمت ارز و طلا مرتبا افزایش پیدا می‌کند. هلیکوپتر بلندترین مقام اجرائی کشور سقوط می‌کند. یک کشتی به نام سانچی غرق می‌شود. عده‌ای جمع می‌شوند و به زور می‌خواهند جلوی اجرای یک جشنواره رسمی را بگیرند. میزان تولید برق به حدی کاهش یافته ‌‌که قطعی مستمر را ناگزیر کرده است. شرکت یک نفر که به دلیل فساد مالی محکوم شده بود، حالا با وزارت راه و شهرسازی قراردادی چند هزار میلیاردی منعقد می‌کند. به شکل ناشناخته‌ای پیامک‌های پوشش، دوباره ارسال می‌شوند و... . چیستی و چرایی کدام‌یک از این وقایع مهم روشن شد؟

این چیستان‌ها را چه کسی یا چه سازمانی پاسخ داد‌ و حل کرد‌؟ چه افراد یا سازمان‌هایی در چه دورانی خطا کرده‌اند یا می‌کنند که نتیجه‌اش می‌شود این قبیل وقایعی که کشور و مردم را به دردسر انداخته است؟ هیچ‌کس نمی‌گوید. و چیستان‌ها ادامه دارند... . حالا فاجعه‌ای رخ داده است که در آن ده‌ها جان عزیز از بین رفت. صدها نفر دچار آسیب‌های جدی جسمی شدند. اموال بی‌اندازه‌ای از بین رفتند. چرا؟

این جدیدترین چیستانی است که پیش‌رو است. پاسخ این چیستان زمانی داده می‌شود که در یک گزارش تحقیقی دقیق و درست‌کارانه بگویند علل و عوامل این انفجار چه بوده است؟ کدام سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی و غیردولتی در بروز این فاجعه نقش داشتند؟ مدیرانی که با قصور و تقصیر خود اسباب فاجعه را فراهم کردند، در هر سطحی که هستند، چه کسانی بوده‌اند؟

مسئولیت حقوقی برعهده کدام دستگاه‌ها و چه افرادی است؟ تنبیه آنها چه بوده است؟ آیا این مدیران بنا بر سنت قدیمی و خطای همیشگی در جاهای مختلف کشور برای غصب سمت‌های دولتی قرار است ادامه دهند؟ ممکن است بگویند مسئله فردی نیست، بلکه شرایط و شیوه‌های اداری و تشکیلاتی مشکل‌ساز است. سخنی زیبا ولی فریب‌آمیز است. درست است که شیوه‌ها باید اصلاح شوند، ولی مسئله دقیقا همین نظام مدیریتی است که براساس رانت عمل می‌کند و به جای عمل در راستای اجرای درست قانون به عمل برای جلب منافع خود و هم‌مسلکان‌شان رفتار می‌کنند. 

دقیقا همین حلقه‌های فرقه‌ای‌اند که مانع از آشکار‌شدن حقیقت و افشای بی‌لیاقتی برخی مدیران می‌شوند.

مسئولیت ارائه چنین گزارشی تماما بر‌عهده دولت و آقای پزشکیان به‌عنوان رئیس‌جمهور است. هرچند نمی‌توان چندان خوش‌بین بود که گزارشی منتشر شود که حقایق را آشکار کند. میل به پنهان‌کاری در ایران نهادینه شده است.

جامعه با پاسخ به پرسش‌ها و حل‌کردن چیستان‌هاست که جلو می‌رود. در شرایط بی‌قانونی که نظم حقوقی قربانی منافع افراد و جریان‌ها شده است، چیستان‌های حل‌نشده جز به علف‌های هرز فساد، به چیز دیگری اجازه رشد نمی‌دهند.

آیا آقای پزشکیان سنت می‌شکند و به‌سرعت با ارائه گزارش تحقیقی حقایق این فاجعه را به مردم اطلاع می‌دهد؟