برخورد‌های بی‌قاعده

نحوه برخورد نیروی‌های مشغول به خدمت در طرح جدید‌ گشت‌ ارشاد با انتقادات جدی روبه‌رو شده و ممکن است در روزهای پیش‌رو شاهد اصلاح رفتار برخی مسئولان و مأموران مرتبط با گشت ارشاد باشیم؛ البته اگر تذکرات جدی گرفته شود.

از ۲۵ فروردین که بار دیگر ون‌های گشت‌ ارشاد به خیابان‌ها بازگشتند، شاهد انتشار تصاویری از برخوردهای خشن با دخترانی بودیم که از دید مأموران‌ «حجاب قانونی» را رعایت نکرده‌ بودند. البته با توجه به تصاویر، اولین نکته مشخص‌نبودن تعریف نوع و حدود و ثغور ‌حجاب بود که از یک قاعده مشخص پیروی نمی‌کرد و در یک‌ تصویر حتی دختری که شال بر سر داشت هم با برخورد مأموران آمر به معروف مواجه شده بود. بماند که مجوز برخورد خشن با زنان ایرانی هم با اشکالات قانونی و فقهی روبه‌رو شده و منتقدان، این شدت برخورد را نه عقلانی و نه شرعی می‌دانند و‌ حتی رئیس قوه‌ قضائیه نیز منتقد مجازات زنان در کف خیابان‌ها شده و اصل را جلوگیری از رفتار خلاف شرع دانسته است.

بنابراین هم سردرگمی در تعریف حجاب مورد قبول گشت ارشاد و هم نحوه رفتار مأموران پلیس در یک هفته گذشته، حتی هم‌زمانی پاسخ ایران به اسرائیل و همچنین عدم تصویب لایحه حجاب و عفاف و اجرای یک لایحه‌ای که هنوز به قانون تبدیل نشده، عملکرد آمران به معروف در طرح جدید را با عدم استقبال حتی از سوی برخی اصولگرایان رو‌به‌رو کرده است.

تاجایی‌که دیروز فضائلی، عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب از برخورد گشت ارشاد با اصطلاح «رفتار بی‌قاعده» یاد کرده و در شبکه ایکس نوشته است: «برخی مسئولان به‌ دلیل کارهای بی‌قاعده در حوزه حجاب تذکر دریافت کرده‌اند». این جمله به عدم تأیید رفتارهای اخیر گشت ارشاد توسط مقام رهبری تعبیر شده است. همچنین رئیس قوه‌ قضائیه هم روز گذشته صراحتا گفت: «در قضیه عفاف و حجاب و برخورد با هنجارشکنان نیز باید با تدبیر و هماهنگی و همکاری عمل شود؛ قطعا ما نمی‌خواهیم هر فردِ کم‌توجه به قوانین در کف خیابان را کیفر کنیم. در این زمینه ستاد عفاف و حجاب در وزارت کشور مسئولیت‌هایی دارد. همچنین خطاب به دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی برای شناسایی عناصری که به‌صورت سازمان‌یافته مبادرت به هنجارشکنی می‌کنند، تأکیداتی داشته‌ایم. قطعا باید به‌گونه‌ای اتخاذ تدبیر کرد که در قضیه مزبور، از خلاف شرع جلوگیری شود و زمینه سوء‌استفاده دشمنان نیز فراهم نشود».

هرچند احمد علم‌‌الهدی، نماینده ولی‌فقیه در استان خراسان رضوی، برخلاف نظر منتقدان، در باب موفقیت طرح نور نیروی انتظامی، منتقدان را مغرض نامیده و گفته است: «در جریان اجرای طرح موفق نور که به همت عزیزان نیروی انتظامی در حال اجراست، یک عده افراد ناآگاه و مغرض برای اینکه اسلام را بکوبند، می‌گویند این حرکت یک برخورد زورمندانه است و این‌طور جلوه می‌دهند که بنای نیروی انتظامی بر برخورد و مقابله است؛ نخیر این‌طور نیست. تشکل‌های حجاب و عفاف به همراه طلایه‌داران امر به معروف و نهی از منکر، همراه نیروی انتظامی شده‌اند. اگر پس از تذکر، کسی بایستد و دست به مقابله بزند، راهی جز برخورد با او باقی نمی‌ماند».

البته حمایت علم‌الهدی خیلی دور از ذهن نیست؛ زیرا بازگشت گشت ارشاد به حساب دولت نوشته شده، آن‌هم‌ دولتی که دامادش، رئیس دولت است. به‌تازگی در همین راستا جلیل محبی، دبیر سابق ستاد امر به معروف و نهی از منکر، بازگشت گشت ارشاد به خیابان‌ها را از اقدامات دولت نامیده است. او در پاسخ به یک کاربر گفته است: «اون متن مرکز پژوهش‌ها کنار رفت، متن آقای بانکی‌پور تصویب شد که هنوز قانون نشده، این اقدامات هم کار دولت است بر مدار سابق».

غیرعقلایی دانستن رفتار‌های اخیر گشت همچنان ادامه دارد و فاضل‌میبدی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم هم در واکنش به بازگشت دوباره گشت ارشاد به خیابان‌ها در شبکه ایکس نوشته است: «روشی که مأمورین در برخورد با بی‌حجابی پیش گرفته و در رسانه‌ها منتشر می‌شود، خلاف شرع و عقل است. از مسائل حجاب است اگر زنان بی‌حجاب منتهی به نهی زبانی نشوند، لزومی برای پوشش نیست. تاکنون این برخوردها نتیجه معکوس داشته. مگر حجاب از ضروریات دین است؟ هویت جامعه اسلامی عدالت اجتماعی و کرامت انسانی است». علی ربیعی، سخنگوی دولت دوازدهم هم نوشته است: «واقعا من درک نمی‌کنم چگونه است که تا مردم ایران، به‌رغم روایت‌سازی‌های مختلف، در مقابله با رژیم اسرائیل حس خوب و غرورآمیزی پیدا می‌کنند، ناگهان جریانی جامعه را به تقابل می‌کشاند.

با همه درک و فهمم از امنیت و منافع ملی، معتقدم شیوه برخورد و اقدامات خیابانی درخصوص حجاب، نه‌تنها به دور از تدبیر است، بلکه نه امنیت‌ساز است و نه مقوم ارزش‌های دینی».

همچنین محمدعلی ابطحی هم در پیامی در فضای مجازی به نقد شرایط موجود پرداخته و‌ گفته است: «... این مبارزه گسترده خیابانی با حجاب اختیاری باعث خوشحالی اسرائیل و مخالفان جمهوری اسلامی شد؟ این هم‌زمانی برخوردهای سنگین تجربه‌شده و ناکام با بی‌حجاب‌ها با حملات گسترده پهپادی به اسرائیل و بیدارشدن غرور ملی و خوشحالی از اینکه آسمان اسرائیل بعد از ۸۰ سال این‌گونه شکافته شد را فقط مبارزه با حجاب اختیاری و درگیرکردن خانواده‌ها می‌توانست خدشه‌دار ‌کند.

اینکه بارها به نفوذ و عوامل دشمن اشاره می‌شود، نمونه‌اش در همین کارها نیست؟ آیا پشت پرده کسانی نیستند که علاقه‌مند باشند حواس‌ها را از جنایت‌های اسرائیل و عمل مهم و موفق و تمیز سپاه پاسداران در پهپاد‌باران‌کردن اسرائیل پرت کنند؟».

البته‌ واکنش‌ها در جریان اصولگرایی هم ادامه داشته و علی قلهکی، فعال رسانه‌ای اصولگرا، در انتقاد به عملگر‌ گشت ارشاد نوشته است: «‌برآوردم این است که طراحان بازگشت گشت ارشاد (طرح نور) عموما افرادی هستند که در شهرک‌های سازمانی زندگی کرده، در محیط‌های ایزوله سیر می‌کنند و فهمی از فضای عمومی کشور ندارند! تبعات تصمیمات اشتباه آنها را قشر مُتدینی می‌دهند که توسط توده مردم، حامی گشت ارشاد به حساب می‌آیند!».

واکنش‌ها بسیار گسترده است و با توجه به سخنان رئیس دستگاه قضا و پست فضائلی انتظار می‌رود تذکر به مسئولان به رفتار متعادل و تغییر رفتار گشت ارشاد ختم شود. اولین اثر این برخوردها از‌بین‌رفتن سرمایه اجتماعی است که مدت‌هاست در حال رنگ‌باختن است و به‌جای ترمیم رابطه دولت و‌ ملت، همچنان در مسیر تخریب رابطه حرکت خواهد شد.