طرح اقامت 100میلیونی

مهدی جلالی

دولت طرح «جذب و مدیریت منابع مالی و سپرده‌‌گذاری اتباع و مهاجرین خارجی در زنجیره تولید کشور» را با هدف ساماندهی منابع مالی و سرمایه‌های اتباع و مهاجران خارجی در زنجیره تولید تدوین و اجرائی کرده است. البته این طرح ظاهرا چندی قبل در استان گلستان به‌عنوان استان نمونه اجرا شده و در حال حاضر در تمام کشور در حال اجراست. اولین موضوعی که در این طرح جای سؤال دارد، مبلغ ناچیز صد میلیون تومانی در نظر گرفته‌شده برای دریافت اقامت در ایران است. برای درک بهتر، اگر صد میلیون تومان را بر نرخ دلار (حدود 58 هزار تومان) تقسیم کنیم، رقمی در حدود هزارو 700 دلار به دست می‌آید که در مقابل ارقامی که سایر کشورها برای اقامت دریافت می‌کنند، بسیار ناچیز بوده و حتی به اعتبار کشورمان نیز لطمه وارد می‌کند. برای مثال برای اعطای اقامت کشور همسایه ترکیه حداقل 

250 هزار دلار آن‌هم با شرایطی خاص ‌یا کشور عربستان بیش از 200 هزار دلار و کشور قبرس نیز حداقل 200 هزار دلار مطالبه می‌کنند. در همه موارد یادشده این کشور‌ها مبالغ فوق را نقدا و برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی خود به کار می‌‌گیرند. در اهداف اصلی این طرح آمده: «احداث بیش از هزار کارخانه در مناطق محروم ایران و ایجاد یک میلیون فرصت شغلی جدید بدون بودجه دولتی و بدون استفاده از تسهیلات منابع بانکی». ولی صدور مجوز برای اقامت صد میلیونی تبعه افغانستانی آن‌هم با اقساط 10ماهه و 20‌ماهه چه توجیه اقتصادی دارد؟ چگونه حاصل آن رقم ارزشمندی خواهد شد که کشور ایران برای اقتصاد خود به آن نیازمند است؟ با چه دیدگاه و توجیهی در اهداف این طرح ایجاد یک میلیون شغل با استفاده از این طرح ذکر شده است؟ نمی‌توان انتظار داشت که دریافت صد میلیون تومان برای صدور مجوز اقامت به ایجاد یک میلیون شغل یا ‌هزار کارخانه منجر شود. احتمالا دولت به دنبال جذب سپرده‌ها و ارز مهاجران است. ولی مشخص نیست‌ دولت چگونه به این قطعیت رسیده است که سپرده‌های مهاجران جذب خواهد شد و به حل مشکل اشتغال جوانان ایرانی منجر خواهد شد. در حال حاضر متوسط هزینه ایجاد یک فرصت شغلی بیش از ‌صد میلیون تومان است و برای ایجاد یک میلیون شغل حداقل ‌صد هزار میلیارد تومان لازم است. چگونه این رقم بدون استفاده از بودجه دولت یا تسهیلات بانکی، فقط با جذب سرمایه اتباع خارجی تأمین خواهد شد؟ در قسمتی دیگر از این طرح آمده است که یک مهاجر خارجی با پرداخت ماهی پنج میلیون تومان (اقساط 20‌ماهه) علاوه بر دریافت مجوز اقامت در ایران، به انبوهی از امکانات بانکی، بیمه‌ای و آموزشی اعم از مدارس و دانشگاه دسترسی خواهد داشت. مشخص نیست ‌دولت با چه انگیزه‌ای در مقابل این رقم ناچیز این‌چنین مزایای اقامتی و رفاهی به مهاجران داده است. چنین میهمان‌نوازی در هیچ جای دنیا وجود ندارد! از دیگر اهداف این طرح «جذب، هدایت و ساماندهی پولی و بانکی سپرده‌های مهاجرین و مبارزه با سفته‌بازی و سودجویی» اعلام شده است؛ اما با توجه به تورم بالا و کاهش شدید ارزش پول ملی، بسیاری از هم‌وطنان نیز جهت حفظ ارزش پس‌انداز خود، به خرید طلا و ارز روی آورده‌اند. حال چطور می‌توان انتظار داشت مهاجران خارجی، ارز و طلا و دارایی‌هایشان را به ریال تبدیل و در سیستم بانکی ایران سپرده‌گذاری کنند تا دولت از این سپرده‌ها برای حمایت از رشد تولید و اشتغال بهره گیرد. بسیاری از مهاجران افغانستانی، اقساط هزینه‌ صدور مجوز اقامت را باید از درآمدی که در ایران کسب می‌کنند، پرداخت کنند. باید توجه داشت که افغانستانی‌های ساکن ایران عموما قسمت بزرگی از درآمد خود را برای کمک به خانواده‌های خود به افغانستان می‌فرستند. اقساط مجوز اقامت قطعا فشار مضاعفی به این افراد وارد خواهد آورد و احتمالا آنان را به پذیرش شغل‌های دوم و سوم غیررسمی قانونی و غیرقانونی ترغیب می‌کند. به این ترتیب اکثر اتباع افغانستانی با به‌دست‌آوردن یک شغل موقت و پاره‌وقت خواهند توانست اقساط ماهانه پنج میلیون تومانی مجوز اقامت را پرداخت کنند. بی‌تردید این حجم از مهاجران خارجی جامعه را با معضلات پیچیده‌ای روبه‌رو می‌کند که در آینده‌ای نزدیک، ممکن است پیامدهای کنترل‌ناپذیری را به جامعه تحمیل کند.