اروپا همچنان بزرگ‌ترین واردکننده نفت روسیه

با اینکه اتحادیه اروپا در اعمال سخت‌گیرانه‌ترین تحریم‌ها علیه مسکو پیشتاز بوده، داده‌های جدید نشان داده که این اتحادیه بزرگ‌ترین واردکننده انرژی حاصل از سوخت فسیلی از روسیه است. اتحادیه اروپا هنوز بزرگ‌ترین واردکننده است؛ زیرا از طریق خریداران اصلی نفت روسیه، همچنان به خرید میزان بسیار زیادی فراورده نفت خام ادامه می‌دهد. مرکز تحقیقات انرژی و هوای پاک (سی‌آرئی‌ای) در گزارش جدید خود، پنج کشوری را که با «دلالی»، نفت خام روسیه را به اتحادیه اروپا صادر می‌کنند، مشخص کرد.

این کشورها با افزایش واردات خود، محصولات پالایشگاهی را به همتایان غربی خود می‌فروشند؛ یعنی کشورهایی که با اعمال تحریم قصد دارند درآمدهای کرملین که بودجه حمله به اوکراین را تأمین می‌کند، کاهش دهند. این پنج کشور عبارت‌اند از چین، هند، ترکیه، امارات متحده عربی و سنگاپور.

بر اساس این گزارش، اتحادیه اروپا اخیرا با استفاده از ابزار قانونی و با تغییر مبدأ واردکننده، نفت روسیه را وارد و به این‌ ترتیب همچنان به پرشدن خزانه جنگی ولادیمیر پوتین کمک می‌کند. اتحادیه اروپا، کشورهای گروه هفت و استرالیا در اعمال تحریم‌های سخت‌گیرانه بر نفت خام و فراورده‌های نفتی روسیه در قالب تحریم عمده صادرات نفت خام روسیه به اروپا و نیز تعیین سقف قیمتی گروه هفت برای نفت خام این کشور، با ایالات متحده هم‌پیمان شدند. دور دیگری از تحریم‌ها یعنی تحریم ورود محصولات پالایشگاهی نظیر سوخت دیزل، گازوئیل و سایر محصولات به اتحادیه اروپا از فوریه سال جاری اجرا شد. برای این محصولات نیز سقف قیمت تعیین شد.

اما در این گزارش آمده است واردات این محصولات از کشورهای «دلال»، با «سرعتی حیرت‌آور» افزایش یافته است و همه این کشورها به بزرگ‌ترین واردت‌کنندگان نفت خام روسیه از زمان شروع حمله این کشور به اوکراین تبدیل شده‌اند. این گزارش دریافت در کل یک سالی که از آغاز جنگ گذشته است، اتحادیه اروپا، کشورهای گروه هفت و استرالیا مجموعا محصولات نفتی به ارزش ۴۲ میلیارد یورو (۳۷ میلیارد پوند) از کشورهای «دلال» وارد کرده‌اند. اتحادیه اروپا که ادعا کرده است تحریم‌هایش در کاهش درآمدهای روسیه از صادرات سوخت‌های فسیلی کارساز است، بزرگ‌ترین واردکننده است؛ واردات نفت آن در یک سال بعد از شروع جنگ به هفت‌میلیارد‌و ۷۰۰ میلیون یورو (شش‌میلیارد‌و ۷۰۰ میلیون پوند) بالغ شد.

به گفته لاوری میلی‌ویرتا، یکی از نویسندگان این گزارش و از مؤسسان و تحلیلگران ارشد سی‌‌آرئی‌‌ای، این واردات آثار تحریم‌ها بر روسیه را کمرنگ می‌کند. او گفت: «افزایش واردات فراورده‌های نفتی از واردکنندگان اصلی نفت خام روسیه به تحریم نفتی علیه روسیه لطمه می‌زند. از طرف دیگر محدودسازی این تجارت فرصتی برای اعمال اهرم‌های اضافی به‌شدت موردنیاز و قطع اعتبارات مالی حمله وحشیانه روسیه به اوکراین است».

او گفت اتحادیه اروپا و گروه هفت «در کاهش سقف قیمت‌ها به سطحی که واقعا مانع از سود هنگفت روسیه از صادرات نفت شود، شکست خورده‌اند». او گفت: «البته این وضعیت همچنین نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا و گروه هفت به نفت وابسته‌ و در کاهش تقاضای نفت دچار بی‌عملی‌اند». واردات نفت خام این پنج کشور آسیا و خاورمیانه از روسیه از لحاظ حجم در قیاس با سال قبل از جنگ اوکراین، بیش از ۱۴۰ درصد افزایش یافت و ارزش کل وارداتشان به ۷۴‌میلیارد‌و ۸۰۰ میلیون یورو (۶۶ میلیارد پوند) رسید. طبق یافته‌های این گزارش، کشورهای تحریم‌کننده نفت در قسمت اعظم افزایش صادرات نفت کشورهای «دلال» در دوران جنگ اوکراین، مسئول‌ هستند. صادرات آنها به غرب از لحاظ ارزش، ۸۰ درصد و از لحاظ حجم، ۲۶ درصد افزایش یافت.

کشورهای هم‌پیمان سقف قیمت واردات نفت پالایش‌شده از چین را ۹۳ درصد، از هند دو درصد، از ترکیه ۴۳ درصد، از امارات متحده ۲۳ درصد و از سنگاپور ۳۳ درصد افزایش داده‌اند. با این حال هند از دسامبر ۲۰۲۲ و پس از آغاز اجرائی‌شدن سقف قیمت گروه هفت، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت به کشورهای هم‌پیمان سقف قیمت شد. صادرات هند به سه‌میلیون‌و ۸۰۰ هزار تن افزایش یافت؛ در حالی که چین سه میلیون تن صادر کرد.

در همین حال، ژاپن به لطف معافیت‌هایی که آمریکا و اعضای گروه ۷ در نظر گرفته‌اند، از موضع متحدان غربی خود فاصله گرفت و خرید نفت از روسیه با قیمتی بیش از ۶۰ دلار برای هر بشکه را آغاز کرده است. کشورهای گروه ۷ و استرالیا بر سر سقف قیمت ۶۰ دلاری برای نفت خام روسیه به توافق رسیده بودند تا درآمد نفتی این کشور در حال جنگ با اوکراین را در زمان افزایش قیمت محدود کنند. این توافق به کشورهای غیرعضو اتحادیه اروپا امکان می‌دهد از روسیه نفت وارد کنند. اما شرکت‌های بیمه و حمل‌و‌نقل را از ارائه خدمات به محموله‌های نفت روسیه در جهان منع می‌کند، مگر اینکه نفت زیر سقف قیمت تعیین‌شده فروخته شده باشد. اما این کشورها برای ژاپن یک استثنا قائل شدند و به این ترتیب توکیو در دو ماهه نخست سال جاری ۷۴۸ هزار بشکه نفت به قیمت حدود ۷۰ دلار از روسیه خرید.

این در حالی است که شماری از کشورهای اروپایی پس از حمله روسیه به اوکراین در واردات انرژی از روسیه تجدیدنظر کردند. اما هم‌زمان ژاپن خرید گاز طبیعی از روسیه را نیز افزایش داده است. ژاپن تقریبا هیچ منبعی از سوخت فسیلی ندارد و به‌شدت به واردات انرژی نیاز دارد. تحلیلگران بر این گمان هستند که همین وابستگی به انرژی است که بر موضع توکیو در حمایت از روسیه تأثیر گذاشته است. ژاپن از‌جمله کشورهایی است که به‌طور کامل از اوکراین در مقابل روسیه حمایت نکرده است. با این حال واردات گاز طبیعی روسیه به ژاپن همچنان اندک است و یک‌دهم منابع ژاپن را تشکیل می‌دهد.