بسیار سفر شاید

 هاوانا پایتخت کوبا آخرین مقصد وزیر امور خارجه ایران در اولین سفر دوره‌ای خود به آمریکای لاتین بود. شهری با آثار برجای مانده از انقلاب کوبا که نمادی است از بقایای جنبش‌های مارکسیستی – کمونیستی. بی‌تردید انقلاب کوبا در تاریخ به خاطر شخصیت دو نفر از رهبرانش، «ارنستو چه‌گوارا» و «فیدل کاسترو»، پیشینه و سبقه‌ای فراموش‌ناشدنی از خود به جا نهاده است. در آن سال‌ها موج حمایت‌های بین‌المللی از فیدل کاسترو و چه‌گوارا، از محافل روشنفکری دنیا فراتر رفت و با سرنگونی دیکتاتوری باتیستا، الهام‌بخش بسیاری از انقلاب‌های موفق و ناموفق دنیا شد اما نتیجه این امپریالیسم‌ستیزی برای کوبایی‌ها درجازدن در تاریخ بود. با فروکش‌کردن موج خیزش‌ها در آمریکای لاتین، در نیمه دوم قرن بیستم میراث آن روزگاران زندگی مردم‌ کوبا را در ۷۰ سال پیش چنان ثبت و ضبط کرد که قدم‌زدن در هاوانا مانند قدم‌زدن در شهرک سینمایی است. اینجا، خبری از رقابت برای بهره‌مندی از تکنولوژی روز دنیا نیست و همه‌چیز حتی سبک زندگی در گذشته‌های دور مانده است. 

در آغاز دهه ۱۹۶۰ بود که روابط دو کشور آمریکا و‌ کوبا پس از اصطکاکی که جهان را تا آستانه جنگ جهانی سوم برد، قطع شد و دیپلماسی خصومت قوت گرفت. در خلال دهه‌های گذشته تحریم‌ها و محدودیت‌ها تقریبا هرگونه امکان توسعه و پیشرفت را در کوبا مسدود و این کشور را با بحران اقتصادی مواجه کرد، تا جایی که ورود به هاوانا مانند سفر در گذشته است، سفری به روزگار انقلاب‌های چپی در آمریکای لاتین. شاید همچنان در آمریکای لاتین نام چه‌گوارا بتواند جوانان را به هیجان آورد و برای حق‌طلبی به خیابان‌ها بکشاند اما در‌نهایت به فروش بیشتر پیراهن‌های منقش به عکس چه‌گوارا تبدیل می‌شود و با فروکش‌کردن این تب با تصاویر خوانندگان پاپ و ستارگان هالیوودی و ورزشی جابه‌جا می‌شود. حضور ایران در این سرزمین زیبا و پایتخت رؤیایی‌اش می‌تواند فرصتی باشد برای تقویت روابط دو کشور که ایده‌های استقلال‌طلبی همچنان وجه مشترکشان است؛ این نزدیکی می‌تواند کمک کند تا شاید بتوانند بر بخشی از‌ تحریم‌های گسترده غرب فائق آیند. تحریم‌هایی که مردمان هر دو سرزمین را در تأمین حداقل‌های زندگی با چالش مواجه کرده، با این تفاوت که در هاوانا رقص رنگ‌ها بر در و دیوار شهر، بقایای معماری یک سده گذشته و جاذبه‌های طبیعی گردشگری بر روزمرگی مردم چیره شده که از روحیه شاد مردم به‌خوبی قابل‌فهم است. همین شرایط جذب توریسم را به یک‌ منبع لایزال درآمدزایی بدل کرده که به‌وضوح سبب تقویت زندگی اقتصادی کوبایی‌ها شده است. هرچند همچنان برای مردم ایران دنیای ناشناخته‌ای است که دیپلماسی فعال می‌تواند راهی برای رسیدن به فهم مشترک دو‌ ملت از یکدیگر شود و بهبود و گسترش روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف به دستاوردی با رویکرد برد-برد برای دو طرف تبدیل شود. ازاین‌رو سفر وزیر امور خارجه ایران و هیئت همراه به آمریکای لاتین با حضور در هاوانا ترجیع‌بند پایانی‌اش رقم خورد.

حمایت قاطع ایران از کوبا و محکومیت تحریم‌ها

امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، در آخرین دیدار بخش پایانی سفر خود به آمریکای لاتین، به محض ورود به این کشور راهی کاخ ریاست‌جمهوری شد تا با دیاز کانل، رئیس‌جمهور کوبا دیدار کند و درباره موضوعات مورد‌علاقه در حوزه‌های دوجانبه و مسائل بین‌المللی به گفت‌وگو و تبادل‌نظر بپردازد. او در این دیدار با اشاره به روابط تاریخی و دوستانه ایران و کوبا و مرور بر روابط دوجانبه، بر اراده جمهوری اسلامی ایران برای تقویت و توسعه همکاری‌های فی‌مابین تأکید کرد. وزیر خارجه از همکاری کوبا در تولید انواع واکسن مشترک در ایران قدردانی کرد. رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین ضمن ابراز خرسندی از سطح همکاری‌ها در موضوعات بین‌المللی، حمایت قاطع ایران از کوبا و محکومیت تحریم‌ها و مداخله خارجی در این کشور را مورد تأکید قرار داد.

تحولات منطقه آمریکای لاتین و جهان فرصتی برای تقویت چندجانبه‌گرایی

دیاز کانل، رئیس‌جمهور کوبا نیز در این دیدار با تمجید از تاریخ و فرهنگ کشورمان، پیشرفت‌ها و دستاوردهای علمی و فنی ایران در سایه تحریم‌ها را ستودنی دانست و بر علاقه‌مندی خود به افزایش تماس‌ها و مراودات فی‌مابین تأکید کرد. وی تحولات منطقه آمریکای لاتین و جهان را واجد فرصت‌های نوینی برای تقویت چندجانبه‌گرایی دانست و افزود: کوبا با وجود فشارها مصمم به همکاری با کشورهای دوست و رفع موانع و چالش‌های پیش‌رو است. رئیس‌جمهور کوبا افزود: دولت آمریکا فقط به منافع خود می‌اندیشد و ارزشی برای دیگران قائل نیست. ما استقلال سیاسی خود را به بهای سنگینی به دست آورده‌ایم و آن را حفظ خواهیم کرد. طرفین در این دیدار بر توسعه همکاری‌های پزشکی، دارویی، تجهیزات پزشکی و واکسن تأکید کردند.

بررسی راه‌های ارتقای روابط اقتصادی

در ادامه این سفر وزیر خارجه شنبه‌شب در هاوانا با ریکاردو کابریساس روئیس، معاون نخست‌وزیر کوبا دیدار کرد. وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار با اشاره به دیدگاه مقامات عالیه جمهوری اسلامی ایران در زمینه تأکید بر روابط گسترده فی‌مابین دو کشور برای ارتقای حوزه اقتصادی مناسبات به سطح بخش سیاسی روابط، به تشریح دیدگاه کشورمان درباره نگاه به یک‌جانبه‌گرایی به‌عنوان مسیری خاتمه‌یافته در صحنه تحولات جهانی پرداخت. ریکاردو کابریساس، معاون نخست‌وزیر کوبا نیز در این دیدار وضعیت موجود در حوزه روابط اقتصادی دو کشور را تشریح کرد و در زمینه راه‌های ارتقای مناسبات اقتصادی به بیان نظرات خود پرداخت.

دو کشور اهداف مشترک دارند

حسین امیرعبداللهیان همچنین در دیدار با برونو رودریگز وزیر امور خارجه کوبا، روابط ایران و کوبا را مبتنی بر پایه‌های محکم و متین تاریخی دانست. امیرعبداللهیان افزود: در عرصه مناسبات سیاسی، روابط در عالی‌ترین سطح خود برقرار بوده و هر دو کشور در مسیر حفظ استقلال و مخالفت با یک‌جانبه‌گرایی نگاه و اهداف مشترک دارند. وزیر امور خارجه ایران وقایع مداخله‌گرایانه خارجی در امور داخلی کوبا و ترغیب آمریکا به ایجاد اغتشاش در کوبا، در ١١ جولای ٢٠٢٢ را مجددا محکوم کرد و افزود: آمریکا و برخی کشورهای غربی سیاست هم‌زمان اعمال تحریم و مداخله از طریق بروز و تشویق اغتشاشات در کشورهای مستقل را دنبال می‌کنند.

رابطه با ایران یک اولویت برای کوبا

برونو رودریگز، وزیر امور خارجه کوبا نیز در این دیدار روابط با ایران را یک اولویت برای کوبا دانست و تحریم‌های یک‌جانبه و همچنین مداخلات خارجی در امور داخلی کشورها را محکوم کرد و مراتب قدردانی خود و دولت کوبا از مواضع جمهوری اسلامی ایران در حمایت از کوبا را بیان کرد. استمرار همکاری دو کشور در مجامع بین‌المللی و تبادل هیئت‌های سطوح عالی بین دو کشور از دیگر موضوعات مورد گفت‌وگو و تبادل‌نظر بین وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و کوبا در این دیدار بود.

هاوانا پایان اولین سفر دوره‌ای وزیر امور خارجه کشور به آمریکای لاتین بود که طرفین بر تقویت روابط به‌ویژه از بعد اقتصادی و پیگیری تحقق تفاهمات قبلی تأکید کردند و طبق گفته وزیر امورخارجه کوبا، در آینده نزدیک رئیس‌جمهور این کشور به ایران سفر خواهد کرد. البته رئیس‌جمهور ایران نیز به‌زودی عازم آمریکای لاتین خواهد شد که ونزوئلا مطمئنا یکی از مقاصد این سفر خواهد بود‌ اما اینکه سفری به‌ کوبا رقم بخورد یا نه هنوز مشخص نیست، رئیس مجلس ایران‌ هم در صف سفر به آمریکای لاتین قرار دارد و سفر اخیرش به به ونزوئلا به تأخیر افتاده است و احتمالا او هم در اولین فرصت عازم این منطقه شود، مادورو نیز در جمع خبرنگاران از احتمال سفر خود به تهران گفت و این‌گونه تنور رفت و آمد بین ایران و آمریکای لاتین گرم خواهد شد؛ بنابراین انتظار می‌رود روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین در مسیر تقویت و فهم مشترک متقابل قرار داشته باشد.