منازعه در توقفگاه جنگ پهپادی
احمد وخشیته-استاد دانشگاه دوستی ملل روسیه: نخستین ماه سال ۲۰۲۳ نیز رو به پایان است و کارزار اوکراین به یک‌سالگی خود نزدیک می‌شود. اگر‌چه اولین تبادل اسرا در سال ۲۰۲۳ نیز رقم خورد که منجر به آزادسازی ۵۰ نفر از سوی هر یک از طرفین شد، اما همچنان مسکو و کی‌یف دو رویکرد متفاوت در موضوع آتش‌بس را دنبال می‌کنند. اجازه بدهید به آخرین اظهار‌نظر آنها در همین چند روز پیش توجه داشته باشیم.
آتش‌بس در بن‌بست
زلنسکی در اجلاس داووس گفت با روسیه مذاکره نخواهد کرد؛ چرا‌که او نمی‌داند با چه کسی و درباره چه چیزی مذاکره کند و به گفته او روسیه باید ابتدا کسی را برای مذاکره پیدا کند و بعد چیزی را ارائه دهد. سخنانی که با واکنش تند سخنگوی کرملین مواجه شد؛ روسیه و پوتین هستند و خواهند بود. پسکوف در ادامه پاسخ به اظهارات زلنسکی که تردید در زنده‌بودن و تصمیم‌گرفتن پوتین را مطرح کرده بود، گفت: هر‌چه رژیم کی‌یف زودتر بفهمد که روسیه و پوتین وجود دارند و خواهند بود و دیر یا زود باید از اقدامات ضد روسی دست بردارند، برای کشوری مثل اوکراین بهتر است.
همه چیز آشکار است؛ هیچ نقطه اشتراکی برای آتش‌بس وجود ندارد. روسیه آماده آتش‌بس مبتنی بر شناسایی رسمی یا تلویحی سرزمین‌های تحت تصرفش از سوی دولت کی‌یف است و در سوی مقابل زلنسکی نه‌تنها مذاکره با پوتین را قدغن کرده، بلکه پایان جنگ را با بازگرداندن همه این مناطق و حتی کریمه عنوان می‌کند. بنابراین پاسخ واضح است؛ هیچ سپهر روشنی برای مذاکرات صلح در فرمت کنونی وجود ندارد.
شعله‌ورشدن جنگ پهپادی
به یاد بیاورید که همه چیز با یک حمله پهپادی شروع شد؛ ۲۷ اکتبر ۲۰۲۱ یک پهپاد ترکیه‌ای که در اختیار ارتش اوکراین بود، به یک موقعیت توپخانه‌ای در دونباس حمله کرد. روسیه این رفتار را نقض توافق مینسک دانست و در نهایت برایند گسترش تنش‌ها میان روسیه و اوکراین از یک سو و سطحی بالاتر روسیه با آمریکا و ناتو منجر به آغاز جنگ شد. اکنون با گذشت ۳۳۴ روز از آغاز این کارزار، به نظر می‌رسد که منازعه وارد فاز فرسایشی شده و طرفین دچار پیشروی‌ها و عقب‌نشینی‌های متناوب شده‌اند. در این میان، در‌حالی‌که از ابتدا تمرکز طرفین برای پیشروی‌ها بر سامانه‌های موشکی و تانک‌ها بود، اما گزاف نیست از پهپادها به‌عنوان یکی از تغییردهنده‌های وضعیت منازعه در شرایط کنونی سخن بگوییم.
پهپادهای کامیکازه به دلیل سادگی استثنائی در طراحی و هزینه کم، بسیار متمایز هستند که شناسایی آنها از سوی پدافند هوایی نیز دشوار است؛ چرا‌که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند و تشخیص آنها از فواصل دور تقریبا محال می‌شود. در این میان، در روزهای اخیر عکس‌هایی منتشر شد که بالای برخی ساختمان‌ها در مسکو، پدافند هوایی مستقر شده است؛ موضوعی که پرسش‌های فراوانی را ایجاد کرد. دمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در پاسخ به خبرنگاران برای چرایی نصب سامانه‌های ضدهوایی پانتسیر-اس۱، این‌چنین پاسخ داد که بهتر است از وزارت دفاع بپرسید؛ چرا‌که آنها مسئول امنیت کشور و پایتخت هستند. در این رابطه اگر به اظهارات سرگئی خاتلیوف، سرهنگ بازنشسته که پیش‌تر ریاست منطقه دفاع هوایی مسکو را بر عهده داشت، با روزنامه ماسکوفسکی کامسامولتس توجه داشته باشیم، او معتقد است پدافندهای هوایی اس ۴۰۰ مستقر در اطراف مسکو برای یک حمله هوایی گسترده ناتو آماده هستند و امکان فرود جنگنده‌های هوایی به آسمان مسکو وجود ندارد. از این‌رو استقرار سامانه‌های پدافند هوایی در بالای برخی ساختمان‌ها را تنها برای مقابله با پهپادها عنوان می‌کند و می‌گوید ۱۴ سال پیش در سال ۲۰۰۸ نیز پیشنهاد این موضوع را داده بودیم که آن هنگام گفتند بودجه نداریم، اما امروز باید توجه داشته باشیم که به هر حال اگر پهپادی به مسکو برسد، بهتر است ترکش‌های آن به زمین برسد تا بمب‌های آن. آنچه مشخص است هنگامی که روسیه موفق به موفقیت‌های استراتژیکی می‌شود، غرب را به افزایش حمایت‌های تسلیحاتی از کی‌یف سوق می‌دهد. با این وجود، باید توجه داشته باشیم که این کمک‌ها در مقابل خواسته‌های زلنسکی زیاد به شمار نمی‌آیند. در این میان ممکن است مسکو برای فشار بر غرب برای کشاندن کی‌یف به میز مذاکره و جلوگیری از سرازیر‌شدن تسلیحات بیشتر ناتو، دست به ایجاد منطقه پرواز ممنوع بر فراز برخی از مناطق اوکراین بزند.
