عذرخواهی از تهرانی‌ها برای تنفس هوای سمی

وضعیت ۲۴ ایستگاه سنجش هوای تهران روز گذشته در وضعیت قرمز بود. وزارت بهداشت تلاش دارد کارکنان ادارات را دورکار کند. دانش‌آموزان دوباره خانه‌نشین شدند.

مادرانی که این روزها سروکارشان به بخش اورژانس بیمارستان‌های کودک افتاده، از تعداد بالای نوزادان و کودکانی که به دلیل سرفه زیاد به بیمارستان می‌آیند و برخی نیز بستری می‌شوند، می‌گویند. بر اساس داده‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، روز گذشته کیفیت هوای پایتخت در اکثر مناطق در شرایط ناسالم برای همه گروه‌ها بود.

شهردار تهران می‌گوید بیش از وظایفش به موضوع آلودگی هوا ورود کرده است. سازمان حفاظت از محیط زیست فهرست سازمان‌هایی را که در حوزه قانون هوای پاک مسئولیت دارند یادآوری می‌کند. در وزارت کشور کمیته‌ای درخصوص کاهش آلودگی هوا تشکیل شده است؛ برخی از کارشناسان دلیل هوای ناپاک تهران را مازوت‌سوزی می‌دانند و برخی کیفیت سوخت پایین، موضوعی که از سوی مسئولان این حوزه تکذیب می‌شود.

روز گذشته 21 عضو شورای شهر تهران در نامه‌ای به سران قوا خواهان رسیدگی به وضعیت بحرانی آلودگی هوای پایتخت شدند.

علی‌اصغر قائمی، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران با اشاره به شرایط سخت ناشی از آلودگی هوا در شهر تهران گفت: با توجه به اینکه در شرایط بحرانی آلودگی هوا در شهر تهران قرار داریم، نامه‌ای را به خطاب به قوای سه‌گانه کشور تهیه کرده و به امضای همه اعضای حاضر در جلسه شورا رساندیم.

در متن این نامه خطاب به سران قوا آمده است: «چندین سال است شهر تهران و دیگر کلان‌شهرهای کشور درگیر معضل آلودگی هوا شده‌اند و این روزها با بحرانی‌ترین شرایط مواجه هستند. شهروندان تهران در سال جاری فقط دو روز هوای پاک برای تنفس را تجربه کرده‌اند، در حالی که تعداد روزهای ناسالم و خطرناک به مرز ۱۳۰ روز رسیده است و هر روز نیز به تعداد آن افزوده می‌شود. در این شرایط است که با استناد به گزارش نهادهای مسئول بیش از ۲۶ هزار نفر در سال در کل کشور به دلایل مرتبط با آلودگی هوا دچار فوت زودرس شده‌اند و آمار شهروندانی که دچار بیماری‌های مزمن و مهلک قلبی و ریوی می‌شوند ده‌ها برابر این تعداد است.

در این بین مروری بر مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که تولید بیش از ۶۰ درصد ذرات معلق کوچک‌تر از دوونیم میکرون توسط منابع متحرک همچون خودروهای سبک و سنگین و موتورسیکلت‌ها اتفاق می‌افتد و سهم این منابع در تولید آلاینده‌های گازی به بیش از ۸۲ درصد می‌رسد. تجارب کشورهای موفق دنیا حاکی از آن است که غلبه بر این شرایط غیرممکن و خارج از دسترس نیست و به‌کارگیری هم‌افزایی تمام دستگاه‌ها و نهادهای مختلف می‌تواند به بهبود اوضاع منجر شود. راهکارهای تجربه‌شده و موفق دنیا در این زمینه شامل توسعه حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه حمل‌ونقل پاک و مترو، جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی با برقی، اسقاط و از رده خارج‌‌کردن خودروهای فرسوده، ارتقای کیفیت سوخت، الزام خودروهای دیزل به استفاده از فیلتر جاذب دوده، ترویج خودروهای برقی و هیبریدی، ایجاد پیاده‌راه‌ها و محدودیت‌های عاری از آلایندگی، عدم استفاده از سوخت‌های نامناسب با آلایندگی‌های زیاد در کارخانجات و نیروگاه‌ها و کاهش تقاضای سفر از طریق توسعه خدمات غیرحضوری و الکترونیکی بوده؛ بدیهی است که دیگر کلان‌شهرهای کشور نیز شرایطی مشابه تهران بزرگ دارند. قطعا با اعمال همین راهکارهای متناسب با شرایط بومی کشور می‌توان در مسیر بهبود کیفیت هوا گام برداشت؛ حتی قوانین بالادستی حاکم در کشور به‌خصوص قانون هوای پاک و آیین‌نامه‌های اجرائی مرتبط با آن نیز جهت‌گیری مشابه و همسو با این راهکارها داشته است. ولی آنچه موجب عدم اجرای این راهکارها می‌شود عدم اهتمام کافی ۲۶ دستگاه دارای وظیفه در این زمینه است و به نظر می‌رسد تا زمانی که همه قوای کشور همپا و هماهنگ وارد این عرصه نشوند، نمی‌توان امیدی به تغییر جدی در روندها داشت و اقدام عملی هرساله همچون تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و مشاغل در روزهای آلوده بود که مشخص است تأثیری در بهبود شرایط نخواهد داشت».

در این نامه اعضای شورای شهر تهران پیشنهاد کرده‌اند دستگاه‌ها و نهادهای مرتبط با موضوع آلودگی هوا موضوع اسقاط خودروهای فرسوده را در دستور کار قرار دهند و آورده‌اند: «با توجه به نقش ۳۷درصدی خودروهای فرسوده در آلودگی هوا و کمک به الزام اسقاط واقعی خودروهای فرسوده مهم‌ترین گام در این زمینه خواهد بود».

در این نامه به توسعه زیرساخت و ناوگان حمل‌ونقل عمومی اشاره شده که منجر به کاهش وابستگی به سفرهای خودرویی و هوایی در شهرها می‌شود و نقش مهمی در این زمینه خواهد داشت که برای کلان‌شهر تهران هزار رام قطار و چهار هزار دستگاه اتوبوس مورد نیاز مبرم و جدی است. «کمک به تسهیل شرایط به‌کارگیری وسایط نقلیه برقی با اولویت موتورسیکلت برقی از ضروریت‌های بهبود کیفیت هواست، پیش‌بینی تبدیل موتورسیکلت‌های موجود در تهران به برقی در برنامه هفتم کشور با حداقل سالانه ۵۰۰ هزار دستگاه مورد تقاضاست، برخورد قاطع با خاطیان و اعمال سیاست‌های تنبیهی در قبال دستگاه‌هایی که با ترک فعل یا قصور و تقصیر در پیاده‌سازی قانون و اجرای وظایف محوله موجب ناکارایی سیستم و بروز تداوم شرایط فعلی می‌شوند، اهتمام مدیریت کاهش تقاضای سفر از طریق توسعه خدمات هوشمند و غیرحضوری و تحقق دولت الکترونیک که وظیفه همه دستگاه‌های ملی و محلی است و استقرار نظام پایش و نظارت جدی آن» از دیگر پیشنهادات اعضای شورای شهر تهران به سران سه قوه است.

در ادامه این نامه اعضای شورای شهر تهران از شهروندان تهرانی برای تحمل این هوای سمی و آلوده عذرخواهی کرده و از شورای هماهنگی سران قوا درخواست کرده‌اند که دستورات اجرائی و عملیاتی را به‌جد پیگیری کنند.

مهدی چمران، رئیس شورا نیز در پاسخ به تذکر قائمی در قالب این نامه گفت: همان‌طور که می‌دانید بودجه برای این منظور به مجلس ارسال شده اما ای کاش این نامه زودتر تهیه و در آن زمان به مجلس ارائه می‌شد. متأسفانه سهم شهر تهران از اوراق قرضه برخلاف تصور که فکر می‌کردیم حداقل سه هزار میلیارد باشد، به هزارو 700 میلیارد تومان کاهش پیدا کرد. امسال هم همین بوده است و باز هم چیزی اضافه نشده، بنابراین نمی‌توان کمک قابل توجهی در‌این‌باره کرد.

در ادامه جلسه روز گذشته شورای شهر تهران، مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا، تحت عنوان «فرصتی که از دست رفت» تذکر داد: متأسفانه در کمیسیون 

ماده ۵، بافت روستای کن که اگر قرار بود در مسیر نوسازی و بسته‌های تشویقی قرار بگیرد، می‌توانست با یک اقدام محله‌سازی بافت ارزشمندی را از خود به‌جا بگذارد و به عنوان یک یادگار مدیریت شهری بروز و ظهور یابد.

برای اینکه این روستا یک مُسکن باشد و به نوعی فقط اذهان مردم را آرام کرده باشد، مشمول اضافه‌طبقه‌ای حدود ۱۲۰ و ۳۰۰ متر تجمیع شد و با شرایطی که از کن می‌دانیم و می‌شناسیم، 

۳۰ درصد بافت اگر با ۱۲۰ متر شکل بگیرد، دیگر روستای کن قابلیت تکمیل نوسازی را نخواهد داشت. ما می‌توانستیم در آنجا با همت عالی و کار بزرگ محله مستعدی را که می‌شد از آن یک پروژه فاخر شهری را پیش برد، با حضور سرمایه‌گذاران مشتاق به یادگار بگذاریم لذا درخواست می‌شود از مردم شریف کن، نخبگان و مسئولان مردم را تشویق به تجمیع پلاک‌ها برای رساندن آنها به مساحت ۳۰۰ متر کنند.

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا تأکید کرد: مردم کن بدانند اگر در این مکان ساختمانی با چهار طبقه و مساحت ۱۲۰ متر ساخته شود و پارکینگ مورد نیاز خود را تأمین نکنند و در آن خیابان‌هایی که با بافت فرسوده تهران و سایر بافت‌های تهران متفاوت است و به صورت یک مسیر پیچ‌در‌پیچ، خیابان‌ها مسافت طولانی را طی می‌کنند تا به یکدیگر متصل شوند، این خودروهای اضافی که در بیرون از ساختمان‌ها پارک خواهد شد و مسیر‌ها را مسدود خواهد کرد، سکونت‌ها را دچار مشکل کرده و در اصل کیفیت زندگی علی‌رغم نوسازی در بافت کاهش خواهد یافت. بنابراین درخواست می‌شود حالا که این فرصت با بی‌دقتی تبدیل به یک تهدید شده و ممکن است آثار آن گریبان مردم را بگیرد، خود مردم اقدام کرده و وارد عمل شوند.

عباسی ادامه داد: درخصوص کشت اراضی و باغات، باز هم شاهد این بودیم که تصمیمات به گونه‌ای است که در مسیر تخریب باغات کن قرار دارد هرچند از آن به عنوان احیای باغات و شعارهای این‌چنین یاد می‌شود اما باید گفت که این خط قرمز شهروندان تهرانی و شورای شهر است؛ باغات شهر و حفاظت و صیانت از آن یک تکلیف مهم است و ما مطمئنیم اولین کسی که نسبت به این موضوع واکنش نشان خواهد داد، مقام معظم رهبری هستند چراکه بارها و بارها در جاهایی که به باغات تهران تعرض شده و در مسیر تخریب باغات تهران مدیریتی قدم برداشته، اولین تذکر را از رهبر انقلاب دریافت کرده است، بنابراین درخواست می‌شود در این خصوص دقت بیشتری شود.

هنوز دقیقه‌ای از این تذکر نگذشته بود که سایت روابط عمومی شهرداری تهران در پاسخی به نقل از محمود فاطمی‌عقدا دبیر کمیسیون ماده ۵ شهرداری به این تذکر واکنش نشان داد. دبیر کمیسیون ماده ۵ گفت: کن یکی از محلات قدیمی و با هویت تهران است که دارای فرسودگی از نظر بافت شهری است و در ادوار مختلف همه مدیران دغدغه بهبود وضعیت بافتی روستای کن را داشته‌اند. وی افزود: وقتی بافتِ محلی یک منطقه فرسوده و ناکارآمد می‌شود، ساکنان بومی آن منطقه مهاجرت کرده و جای خود را به ساکنان جدیدی می‌دهند که عمدتا جزء اتباع خارجی و بی‌شناسنامه هستند؛ این اتباع اکثرا مشغول کار در حرفه‌های نامتعارف و خلاف‌اند و از این جهت برای ساکنان کن و سایر بافت‌های فرسوده تهران که در آن سکنا گزیده‌اند، معضلاتی ایجاد می‌کنند. فاطمی با بیان این نکته که کن به دلیل باغ‌های انبوه و به‌هم‌پیوسته‌اش ریه شمال غرب تهران است، گفت: حفظ باغات در کن از اوجب واجبات است و کسی در آن شکی ندارد، اما این کار با دستورالعمل انجام نمی‌شود، بلکه حفظ باغ‌های سرسبز کن باید به وسیله خود مالکان انجام پذیرد. شهرداری تهران در طی این سال‌ها هیچ‌گاه به دنبال تملک باغات کن نبوده است، بلکه همان‌طورکه اشاره کردم راهبرد مدیریت شهری حفظ این مناطق سرسبز به وسیله خود مالکان است و لازمه آن احیای بافت فرسوده و قدیمی کن است. احیای کن باعث می‌شود شهروندان بومی این منطقه به سکونتگاه‌های خود بازگردند و در مرحله بعد باغات تحت تملک خویش را حفظ کنند. طرح تدوین‌شده توسط سازمان نوسازی شهر تهران نیز با هدف احیای بافت فرسوده کن است و برای رسیدن به آن مشوق‌هایی نیز در نظر گرفته شده است؛ مشابه مواردی همچون تجمیع پلاک‌ها، رسیدن به حد نصاب تفکیک و... که برای سایر مناطق تهران مطابق طرح تفصیلی در نظر گرفته شده است.