خودروسازان تاجر

شرق: طلسم واردات خودرو پس از چهار سال شکست اما واردات خودروهای خارجی حواشی زیادی را یدک کشیده است. حالا بازار خودروهای خارجی هم به دست خودروسازان افتاده و انجمن واردکنندگان خودرو اعلام کرده واردکنندگان همان مونتاژکننده خودروهای چینی هستند. از آن سمت رضا فاطمی‌امین، وزیر صنعت، در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد این وزارتخانه کاری ندارد که خودروی هندی و چینی وارد شود یا خودروی روسی و چیزی که برای آنها مهم است، انتقال فناوری است.

این گفته وزیر با واکنش پلیس راهور مواجه شد که در ماه‌های اخیر انتقادهای تندی علیه خودروسازان و کیفیت خودروهای داخلی داشته است. پلیس راهور اعتقاد دارد اگر قرار است خودروی بی‌کیفیت وارد شود که پراید و تیبا موجود است!

با این حال کارشناسان می‌گویند ارزان‌ترین خودروهای خارجی از خودروهای ایرانی کیفیت بهتری دارند و متولیان اگر نگران کیفیت خودرو هستند، فکری برای بازار بزرگ خودروهای بی‌کیفیت ایران کنند.

وزیر صنعت: کاری نداریم خودروی چینی بیاورند یا هندی!

چهارم تیر‌ماه سال جاری فاطمی‌امین، وزیر صمت، در یک کنفرانس خبری اعلام کرد خودروهای وارداتی که قیمت 10 هزار دلاری و کمتر دارند، حتی از کشورهای اروپایی هم ممکن است وارد شوند. با این حال تأکید کرد اینکه خودروها چینی، هندی و‌ روسی باشد ربطی به دولت ندارد و کار بخش خصوصی است! او گفت: «ما فقط اعلام کرده‌ایم باید خدمات پس از فروش و انتقال تکنولوژی ملاک عمل قرار گیرد».

دو ماه پس از این مصاحبه، یعنی در یکم شهریور سال جاری، امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت، در مصاحبه‌ای اعلام کرد برای واردات با خودروسازهایی همچون تویوتا، همچنین شرکت‌های خودروساز آلمانی، چینی و هندی مذاکراتی شده است. همان زمان رئیس پلیس راهور فراجا به این خبر واکنش نشان داد و گفت که انتظار این است خودروهای کیفی و ایمن وارد کشور شود، ولی طرحی تعریف شده که از هند می‌خواهند خودروی 10 هزار دلاری وارد کنند؛ اگر این‌چنین است که ما پراید و تیبا را در کشور داریم.

آبان نیز رئیس انجمن واردکنندگان خودرو با ایلنا گفت‌وگو کرد و توضیح داد که شرکت‌های واردکننده می‌خواهند خودروهای زیر ۱۰ هزار یورو را به صورت CKD وارد کنند و هم‌زمان اجازه ثبت سفارش CVU را بهشان داده‌اند. به گفته او این مجوز ذیل بحث سرمایه‌گذاری فناورانه و انتقال تکنولوژی دریافت شده است و ادامه داد: «دستورالعمل صادرشده نهایتا به واردات خودروهای چینی منتهی خواهد شد. مطابق با آیین‌نامه ماشین‌های شاسی‌بلند، بنز و تویوتا را نخواهیم داشت و هفت شرکتی که می‌خواهند اقدام به واردات کنند، هم‌اکنون خودروی چینی را مونتاژ می‌کنند و بعید به نظر می‌رسد که بتوانند CKD خودروهای برندهای اول جهان را وارد کنند».

نهایتا در روزهای پایانی آذرماه نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی هم خبر داد با سازوکاری که برای واردات خودرو پیش‌بینی شده است، احتمالا خودروهای وارداتی خودروهای چینی و هندی باشند که طبیعتا نمی‌توانند تأثیری در کیفی‌سازی و ایمن‌سازی خودروهای داخلی داشته باشد.

هشدار پلیس درباره ایمنی خودروهای وارداتی

حالا رئیس پلیس راهور فراجا بار دیگر به ماجرای واردات خودروهای چینی و هندی واکنش نشان داده و در جوابیه‌ای از متولیان وزارت صمت خواسته که مصاحبه‌های قبلی خود را مرور کنند و هشدار داده که 24 درصد کشته‌های تصادفات رانندگی سهم خودروهای ناایمن است. در بخشی از جوابیه پلیس راهور آمده: « اظهارات مسئولان وزارت صمت از‌جمله وزیر محترم، سخنگوی آن وزارتخانه و برخی از نمایندگان و نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی و دبیر انجمن واردکنندگان خودرو باعث ایجاد نگرانی شد که گویا با طرح ورود خودروی اقتصادی از‌جمله کشورهای هند و چین، مسئله ایمنی و کیفیت محوریت خود را از دست داده است. ایمنی و کیفیت خودروها در کشور اعم از تولید داخل و وارداتی اولویت اول و خط قرمز پلیس راهور است؛ چراکه سالانه متأسفانه حدود 17 هزار نفر جان خود را در تصادفات از دست داده و حدود 360 هزار نفر مجروح و حدود 10 درصد از مجروحان نیز قطع نخاع می‌شوند و موجبات خسارت‌های سنگین مادی و معنوی بر دولت و مردم می‌شود. به طوری که میزان کیفیت و ایمنی وسایط نقلیه در آن نقش پررنگ و 24 درصدی دارند».

کاهش قیمت بعید است

در کنار کیفیت خودروهای وارداتی، موضوع تأثیرگذاری آنان در قیمت‌های بازار و ایجاد فضای رقابتی به واسطه ورود آنان نیز این روزها بسیار مورد بحث است و بیشتر کارشناسان اعتقاد دارند شکل و میزان واردات این خودروها طوری نیست که بتوان امیدی به تأثیرگذاری آنان در قیمت‌های این بازار داشت.

برای مثال مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان خودرو، ازجمله کسانی است که باور دارد در مسئله واردات خودرو از فرایند آیین‌نامه‌نویسی که از همان ابتدا هم دارای ایراد بود تا دستورالعمل ارائه‌شده، به قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار در ماده 2 و 3 هیچ توجهی نشده و همین حتی ممکن است منجر به فساد شود.

او بارها در گفت‌وگو با رسانه‌های مختلف از فرایند در پیش گرفته‌شده برای واردات خودرو انتقاد کرده و حتی خبر داده که تاکنون هیچ نظری از انجمن واردکنندگان خودرو به‌عنوان تشکل ذی‌ربط، خواسته نشده و این انجمن در هیچ‌یک از جلسات عضوی از اعضا و هیئت‌مدیره انجمن حضور نداشته است؛ «گواه این موضوع، این است که در فهرست شرکت‌ها و افرادی که مجاز به واردات شناخته‌اند، حتی یک شرکت‌ از شرکت‌های واردکننده رسمی عضو انجمن واردکنندگان خودرو حضور ندارد».

او معتقد است آیین‌نامه واردات خودرو منجر به تعدیل بازار و کاهش قیمت‌ها نخواهد شد؛ چراکه به‌هیچ‌عنوان کار صورت‌گرفته، کار اجرائی و تخصصی نبوده است و آیین‌نامه و دستورالعمل تدوین‌شده، «غلط در غلط» است.

بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو، اما نظری متفاوت دارد. او به «شرق» می‌گوید: تا جایی که اعلام شده همان چند خودرویی که تا امروز وارد شده، خودروهای کره‌ای و چینی هستند. برخی خودروهای کره‌ای که وارد شده یا گفته می‌شود قرار است وارد شود، خودروهایی هستند که استاندارد روز دارند. خودروهای چینی هم تا اینجا چانگان، جیلی و ام‌جی‌اند که جزء بهترین مدل‌های برندهای چینی هستند و استانداردهای بالای ایمنی دارند و تا اینجا اسم هیچ خودروی هندی در واردات مطرح نشده است. با این حال اگر روزگاری بنا شود خودروی بی‌کیفیت چینی و هندی وارد شود که تا امروز نامش اعلام نشده، حرف پلیس راهور کاملا درست است.

به گفته او خودروهایی که وارد می‌شوند خودروهایی جهانی هستند و حتی انواع چینی آن هم تا اینجا برندهای خوبی بوده. او تأکید می‌کند: «این خودروها هر‌چه هم که باشند باز هم از خودروهای داخلی که در ایران به تولید انبوه می‌رسند، سطح ایمنی بسیار بهتر و بالاتری دارند. نگرانی اصلی از خودروهای داخلی است که 80 تا 90 درصد تقاضا خودرو در داخل کشور را تأمین می‌کنند و به‌شدت مشکل ایمنی دارند و اگر این خودروها توسط یک مؤسسه استاندارد ایمنی جهانی چک شوند، حتی برای ورود به جاده‌های معمولی یک کشور هم قابل قبول نیستند».

به باور صدرایی آنچه اعلام شده و در حال ورود به کشور است، خودروهایی زیر 20 هزار دلار و به‌روز است که در سایر کشورها هم مصرف می‌شوند و اینکه این ماشین‌ها ارزان‌تر هستند به این معنی نیست که شرکتی مثل هیوندا، کیا یا تویوتا خودروی غیراستاندارد تولید می‌کنند.

به گفته این کارشناس «ارزان‌ترین خودروهای این شرکت‌های جهانی هم استانداردهای حداقلی را دارند تا مجور تردد بگیرند و ممکن است خودروی ارزان این شرکت‌ها فرضا به جای پنج ستاره ایمنی، سه یا چهار ستاره داشته باشند اما ناایمن تلقی نمی‌شوند. من نمی‌دانم بر چه مبنایی گفته شده خودروهای وارداتی ناایمن هستند؟ اگر این همه حساسیت روی ایمنی خودروها وجود دارد، چرا فکری به حال خودروهای داخلی که در حال تولید انبوه هستند، نمی‌کنند؟».

او تأکید می‌کند که حتی به فرض تحقق وعده دولت مبنی بر واردات 50 تا 70 هزار خودرو، مطمئن باشید این خودروها استانداردهای بسیار بالاتری از دست‌کم 700، 800 هزار خودروی تولیدی داخلی دارند.

با این حال صدرایی نیز مانند بیشتر کارشناسان امیدی به تأثیرگذاری خودروهای وارداتی در قیمت‌های بازار ندارد و علت را این‌طور توضیح می‌دهد: «اول ما تحریم هستیم و نمی‌توانیم خودروها را از منبع فروش اصلی بخریم و باید آن را با واسطه از کشورهای اطراف بیاوریم. دوم اینکه مشکل حضور در لیست سیاه FATF را داریم که جابه‌جایی پول را بسیار سخت می‌کند. سوم اینکه اکنون در دنیا به علت کمبود چیپ‌ست‌های الکترونیکی، زمان تحویل خودروها طولانی شده و این تبدیل به یک معضل حتی برای کشورهای اروپایی شده است. همه اینها موجب می‌شود خودرو گران به دست ما برسد. ضمن اینکه دولت ادعا کرده تا پایان سال 70 هزار خودرو به کشور می‌آورد؛ این ادعا از نظر من عملی نیست اما اگر به فرض مثلا حتی در سال آینده این مقدار بتواند وارد شود، در مقابل حدود یک میلیون تقاضا آنچنان تأثیرگذاری در قیمت ندارد».

او ادامه می‌دهد: علاوه بر این، خودروهای وارداتی قرار است در بورس عرضه شوند. یعنی ما هیچ شفافیتی نداریم که تعرفه واردات چقدر است و بورس ممکن است خود یکی از عوامل التهاب بازار شود؛ خودروی یک میلیاردی وارد بورس می‌شود، یک‌میلیارد‌و 700 بیرون می‌آید و دو میلیارد در بازار معامله می‌شود. تجربه ما نشان داده بورس هم نمی‌تواند قیمت‌ها را منطقی کند.

به باور صدرایی اگر دولت تا پایان سال بتواند 70 هزار خودرو را بیاورد، رقابت بین واردکننده‌ها ایجاد می‌شود و ممکن است قیمت‌ها کمی رقابتی شود، اما اگر فقط همین تعداد محدود وارد شود و به بورس برود، اتفاقی مشابه آنچه اکنون برای خودروهای چینی می‌افتد، رخ می‌دهد و دست دلالان بورسی حسابی باز می‌شود.

این کارشناس تأکید می‌کند که قیمت‌ها دست‌کم در شروع عرضه ارزان و مطابق آنچه وعده داده شده بوده، نیست، مگر اینکه به مرور آن‌قدر خودرو وارد کنند که عرضه زیاد شود. او می‌افزاید: «هرچند من با پیش‌فرض‌های کارشناسی این موضوع را بسیار بعید می‌دانم. البته حتی این وضعیت هم مشروط است به ثبات قیمت دلار و اگر دلار مثل الان دائم در حال افزایش باشد حتی عرضه انبوه هم تأثیری در نرخ نخواهد داشت».