آغاز اصلاحات گسترده در پارلمان اروپا و حاشیه‌های سفر رئیس‌جمهور فرانسه به قطر
پس‌لرزه‌های «قطرگیت»
پس‌لرزه‌های افشای رسوایی «قطرگیت» ادامه دارد و به نظر می‌رسد ابعاد آن پس از پایان جام جهانی گسترده‌تر شود. در همین حال مقام‌های پارلمان اروپا که از ارتباط پنهان معاون پارلمان اروپا با لابی تحت نفوذ قطر پرده برداشته بودند، وعده داده‌اند که اصلاحات گسترده‌ای در این نهاد قانون‌گذار اروپایی انجام خواهد شد.
آرش فرحزاد: پس‌لرزه‌های افشای رسوایی «قطرگیت» ادامه دارد و به نظر می‌رسد ابعاد آن پس از پایان جام جهانی گسترده‌تر شود. در همین حال مقام‌های پارلمان اروپا که از ارتباط پنهان معاون پارلمان اروپا با لابی تحت نفوذ قطر پرده برداشته بودند، وعده داده‌اند که اصلاحات گسترده‌ای در این نهاد قانون‌گذار اروپایی انجام خواهد شد. روبرتا ماتسولا، رئیس پارلمان اروپا، اعلام کرده که اصلاحاتی جامع از ابتدای سال آینده میلادی در این نهاد به اجرا گذاشته خواهد شد. ماتسولا که در حاشیه نشست سران اتحادیه در بروکسل سخن می‌گفت با اشاره به اینکه «بسته‌ای از اصلاحات گسترده برای اجرا از ابتدای سال آینده در دست تهیه است» از محورهایی مانند «تقویت حمایت از افشاگران» و نیز «ممنوعیت گروه‌های غیررسمی دوستی با کشورهای ثالت» به‌عنوان بخشی از این اصلاحات نام برد. او در جریان این کنفرانس مطبوعاتی از «نقایصی» نام برد که باید برطرف شود. برای مثال به مواردی مانند «فعالیت‌های اعضای سابق پارلمان اروپا، ثبت‌نام در سامانه شفافیت یا فهرست افراد مجاز به ورود به پارلمان اروپا» اشاره کرد.
از سوی دیگر، در نشست عمومی نمایندگان پارلمان اروپا در استراسبورگ، متنی به اتفاق آرا به تصویب رسید که در آن «تعلیق مجوز دسترسی مدافعان منافع قطر» حین انجام تحقیقات قضائی درخواست شده است؛ این تصمیم باید برای اجرائی‌شدن به تأیید رئیس پارلمان اروپا نیز برسد. این در حالی است که روبرتا متسولا هم‌زمان در بروکسل تصریح کرد که مجوز دسترسی یک سازمان غیردولتی موسوم به «صلح، بدون عدالت ممکن نیست» که گفته می‌شود با تحقیقات در دست انجام این پرونده مرتبط است، تعلیق شده است.
پارلمان اروپا هفته گذشته «اوا کایلی»، نماینده یونانی این نهاد قانون‌گذاری اروپایی را که مظنون به دست‌داشتن در این رسوایی است، از سمت معاونت پارلمان خلع کرد. کایلی که منکر اطلاع از کیسه پول‌های کشف‌شده در آپارتمان محل اقامتش شده، هم‌اکنون به همراه سه فرد دیگر طبق حکمی قضائی حین انجام تحقیقات این پرونده در بازداشت به سر می‌برد. فرانچسکو جورجی، شریک زندگی خانم کایلی و پیر آنتونیو پانزری، یک عضو سابق پارلمان اروپا به همراه خانم کایلی در بازداشت موقت قرار دارند. نیکولو فیگا-تالامانکا، رئیس سازمان غیردولتی موسوم به «صلح، بدون عدالت ممکن نیست» نیز از‌جمله دستگیر‌شدگان این پرونده است که گفته می‌شود قرار است به‌زودی با دستبند الکترونیکی از حبس خارج شود.
نمایندگان پارلمان اروپا اعلام کرده‌اند از اقدامات انجام‌شده در راستای فساد و پولشویی متحیر و بهت‌زده شده و تصمیم گرفته‌اند کار رسیدگی قانونی به پرونده‌های مرتبط با کشور قطر را به حالت تعلیق درآورند.
در میان این پرونده‌ها به‌ویژه آن دسته از پرونده‌ها که به صدور ویزا برای قطر و کویت و نیز یک توافق‌نامه هوانوردی مرتبط می‌شوند، در اولویت تعلیق قرار گرفته‌اند. ورود نمایندگان قطر به ساختمان پارلمان اروپا نیز ممنوع شده است.
متسولا در نشست رهبران اعضای اتحادیه اروپا اعلام کرد افراد مرتبط با «دولت‌های خودکامه» در پی براندازی دموکراسی در این اتحادیه هستند. او قول داد که یک «فرایند قوی اصلاحات» را برای جلوگیری از تکرار چنین جنجال‌هایی رهبری کند؛ اگرچه به گفته او همیشه افرادی هستند که در نظرشان «یک کیسه پول نقد همیشه ارزش ریسک‌کردن را دارد». روبرتا متسولا در بخشی دیگر از کنفرانس خبری خود در پاسخ به سؤالی گفت که دعوت قطر برای حضور در جام جهانی فوتبال را رد کرده است. او گفت: «من نپذیرفتم؛ زیرا نگرانی‌هایی درباره این کشور دارم».
«قطرگیت» که ردپای میزبانی مسابقات جام جهانی در آن دیده می‌شود، در حالی پایه‌های بزرگ‌ترین نهاد قانون‌گذاری اروپا را به لرزه انداخته که دوحه دست‌داشتن در هرگونه تلاش برای رشوه را به کلی رد کرده است. جزئیاتی که در روزهای گذشته از سوی پلیس بلژیک منتشر شده، برخی اعضای پارلمان اروپا را بهت‌زده کرده است و آنها گفته‌اند که از «گستره و فضاحتی» که این اتهامات به همراه دارد، جا خورده‌اند. نهادهای ناظر و اعضای اپوزیسیون در پارلمان اروپا، پرونده تحقیق درباره این رشوه‌خواری را یکی از بزرگ‌ترین رسوایی‌های فساد در تاریخ پارلمان اروپا خوانده‌اند. دادستان‌ها می‌گویند قطر چندین ماه است که به دنبال اعمال نفوذ در تصمیم‌گیری‌های سیاست و اقتصادی اتحادیه اروپا به نفع خود بوده است. کایلی که یکی از ۱۴ معاون پارلمان اتحادیه اروپاست و هشت سال نماینده پارلمان این نهاد بوده، همچنین از عضویت در گروه سوسیال‌دموکرات پارلمان اروپا معلق شده و از حزب چپ میانه یونان اخراج شده است. دادستان‌ها در یونان دارایی‌های این مقام اتحادیه اروپا را توقیف کرده‌اند. علاوه‌بر‌این دسترسی ۱۰ کارمند اتحادیه اروپا به داده‌های انفورماتیک مسدود شده تا «جلوی ناپدیدشدن اطلاعات لازم برای تحقیقات در این پرونده گرفته شود».
واکنش‌ها
ویکتور اوربن، نخست‌وزیر مجارستان که کشورش عضو اتحادیه اروپاست؛ اما معمولا با این نهاد اختلاف دارد، در حساب توییتری خود ابراز نگرانی‌های اتحادیه اروپا درباره فساد در کشورش را به سخره گرفته است. «پیتر سییارتو»، وزیر امور خارجه مجارستان، هم با اشاره به بی‌اعتباری پارلمان اروپا پس از این رسوایی نوشت: از این پس پارلمان اروپا نمی‌تواند درباره فساد اظهارنظر کند.
نیکلاس آیوسا، معاون بخش شفافیت بین‌المللی اتحادیه اروپا که یک نهاد مباره با فساد در این اتحادیه است، می‌گوید: پارلمان اروپا سال‌ها با یک رویکرد «معافیت از مجازات» پیش رفته است. به طوری که هیچ نظارت یا عواقبی بر نحوه مصرف بودجه در اختیار اعضای پارلمان وجود ندارد و ما بارها شاهد سوءاستفاده از این مسئله بوده‌ایم.
به اعتقاد این مقام اروپایی، فساد سازمان‌یافته در پارلمان اروپا تنها بخش کوچکی از مشوق‌هایی است که یک نماینده پارلمان را به هدفی مناسب برای آنهایی که به دنبال نفوذ در سیاست‌های اروپا هستند، تبدیل می‌کند. پولیتیکو نیز به نقل از پتروس فاسولاس، دبیرکل یک انجمن حامی اتحادیه اروپا موسوم به «جنبش بین‌المللی اروپا»، در‌این‌باره نوشت: آسیب‌های احتمالی به اعتبار اتحادیه اروپا پس این رسوایی می‌تواند تا بی‌نهایت پیش برود. فاسولاس با ابراز نگرانی نسبت به ازبین‌رفتن اعتبار و مشروعیت اتحادیه اروپا هشدار داد: «هنگامی که کلمه فساد را در کنار هرکدام از نهادهای اروپایی قرار دهید، اکثریت مردم به طور خودکار آن را به اتحادیه اروپا نسبت می‌دهند».
جردن باردلا، یک نماینده پارلمان فرانسه، نیز تأکید کرده است که این رسوایی اتحادیه اروپا را به سخره می‌کشد؛ چرا‌که این نهاد همواره خود را به‌عنوان الگوی فضایل، آموزنده معرفی می‌کند. مارک روته، نخست‌وزیر هلند، نیز گزارش فساد در پارلمان اروپا را «بسیار نگران‌کننده» دانست.
اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، پیشنهاد ایجاد یک «مرجع مستقل» درباره مسائل اخلاقی پارلمان اروپا را مطرح کرده است و جوسپ بورل، رئیس دیپلماسی اروپایی، اطلاعات مربوط به این پرونده را بسیار نگران‌کننده دانست.
مکرون در قطر
در‌حالی‌که رسوایی «قطرگیت» نگرانی‌ها نسبت به نفوذ این کشور در اتحادیه اروپا را افزایش داده، سفر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، به قطر و تماشای بازی فوتبال فرانسه و مراکش در مرحله نیمه‌نهایی جام جهانی، برای او حاشیه‌ساز شد.
مکرون یک روز بعد از این بازی و هنگام ورود به بروکسل برای شرکت در یک نشست اروپایی گفت که با وجود جنجال‌های فراوان و تحقیقات در حال انجام درباره رسوایی مالی در پارلمان اروپا، او وظیفه خود می‌دانسته است که برای حمایت از تیم فوتبال فرانسه در جام جهانی ۲۰۲۲ به قطر سفر کند.
اجلاس عادی رهبران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در حالی برگزار شد که رسوایی مالی در پارلمان اروپا و آشکارشدن نقش احتمالی قطر و مراکش در پرداخت رشوه به اعضای این پارلمان، بر گردهمایی آنها سایه افکنده است.
مکرون گفت که همان‌طور که چهار سال پیش برای حمایت از تیم فرانسه به روسیه سفر کرده بود، امسال هم به قطر سفر کرده است. رئیس‌جمهور فرانسه تأکید کرد روز یکشنبه هم برای حمایت از تیم کشورش در فینال جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ به قطر سفر می‌کند. مکرون با استقبال از «شفافیت» در پرونده موسوم به «قطرگیت»، بر ضرورت اجرای عدالت تأکید کرد و گفت که همه بخش‌ها وظیفه خود را انجام دهند.
رئیس‌جمهوری فرانسه گفت: «باید حقایق گذشته آشکار شوند، باید دانست که چه فردی نقش دارد و سپس بر‌اساس داده‌های به‌دست‌آمده و در‌نظر‌گرفتن همه جوانب، تصمیم مقتضی اتخاذ شود». مکرون بدون ارائه توضیحات بیشتر درباره قطر، گفت که مراکز ذی‌صلاح بر‌اساس واقعیات، تصمیمات مناسب را اتخاذ خواهند کرد.
سفر مکرون به قطر برای تماشای بازی تیم کشورش در مرحله نیمه‌نهایی جام جهانی با انتقادهای زیادی مواجه شده است. بسیاری از فعالان حقوق بشر و محیط زیست درباره سوءاستفاده از کارگرانی که در ساخت ورزشگاه‌های جام جهانی ۲۰۲۲ قطر نقش داشتند، ابراز نگرانی کرده‌اند.
پیش‌تر برخی از فعالان سیاسی و حقوق‌بشری فرانسه خواستار تحریم سیاسی جام جهانی قطر در پی «آشکارشدن» نقش دوحه در پرونده رسوایی مالی پارلمان اروپا شده بودند. آشکارشدن ردپای قطر در رسوایی مالی پارلمان اروپا به بخشی از تنش‌ها و بحث‌های سیاسی در فرانسه تبدیل شده؛ زیرا پاریس چندین دهه رابطه ویژه و بحث‌برانگیز با دوحه در زمینه‌های مختلف از‌جمله امنیت، انرژی و فرهنگ داشته است. براساس‌این این گمانه‌زنی نیز مطرح شد که مکرون در پوشش تماشای بازی فوتبال برای لابی با مقام‌های قطری برای حل پرونده فساد مالی در پارلمان اروپا به دوحه سفر کرده است؛ فرضیه‌ای که او آن را رد کرده است.
