همه میراث‌هایمان مشترک شد
هفدهمین نشست کمیته بین‌دولت‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در شهر رباط مراکش در حال برگزاری است.
هفدهمین نشست کمیته بین‌دولت‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو در شهر رباط مراکش در حال برگزاری است.
خبرگزاری‌های ایران و جهان هر چند ساعت یک بار خبری درباره ثبت یا عدم ثبت یکی از خاطره‌انگیزهای جهان منتشر می‌کنند. این نشست قرار است تا سوم دسامبر، ۱۲ آذر، ادامه پیدا کند و ایران شش پرونده مشترک و چندملیتی را در این کمیته به بررسی گذاشته است که تا‌کنون سه پرونده مشترک ایران رأی مثبت یونسکو را گرفته‌اند. آن‌طور که ایسنا گزارش داده است، ایران برای این دوره شش پرونده مشترک با عنوان «یلدا/چله» (مشترک با افغانستان)، «هنر ساختن و نواختن عود» (مشترک با سوریه)، «هنر ساختن و نواختن رباب» (مشترک با تاجیکستان و ازبکستان)، «جشن مهرگان» (مشترک با تاجیکستان)، «سوزن‌دوزی ترکمن/ترکمن‌دوزی» (مشترک با ترکمنستان) و «پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی» (مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان) ارائه کرده است.
از یلدا تا عود همه مشترک
یورو‌نیوز گزارش داده است که با ثبت نان‌باگت فرانسه و «شب یلدا/چله» به‌عنوان نوزدهمین میراث ناملموس مشترک با افغانستان در فهرست میراث جهانی یونسکو موافقت شد. پرونده شب چله یا یلدا که ایران در همکاری با افغانستان آن را تهیه کرده است، با وجود ایرادها و نقطه‌نظرات نمایندگان بسیاری از کشورها، سرانجام موفق شد در هفدهمین نشست کمیته بین‌دولت‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت شود. ایران پرونده یلدا را از سال ۱۳۹۳ در یونسکو به اشتراک گذاشته بود تا به‌عنوان میراث ناملموس چندملیتی ثبت شود؛ اما تا حدود شش سال بعد از آن، هیچ کشوری مشارکت در این پرونده را نپذیرفت. ایران سرانجام این پرونده را در اشتراک با افغانستان به یونسکو ارائه کرد.
آیین شب یلدا ۲۹ آذر ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است. پیش از ثبت «شب یلدا/چله» به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس در یونسکو، «مهارت ساختن و نواختن ساز عود» نیز به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس مشترک بین ایران و سوریه ثبت شده بود. پرونده عود یا بربط نیز در میان ۴۲ پرونده ارسالی از کشورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت و کارشناسان پس از بررسی ابعاد این پرونده، آن را به‌عنوان میراث جهانی به نام ایران و سوریه ثبت کردند. از نوازندگان معروف عود می‌توان به استاد بهروزی، استاد کامکار، نگار بوبان، نایب محمدی، شرف بیانی و ناظم‌پور اشاره کرد. به گزارش ایسنا، موسیقی عود در اکثریت قریب به اتفاق جوامع شهری و روستایی سوریه شنیده یا پخش می‌شود.
همچنین پرونده «سوزن‌دوزی ترکمنی» یا «ترکمنی‌دوزی» در همکاری ایران و ترکمنستان تهیه و به‌عنوان بیستمین میراث ناملموس ایران مشترک با ترکمنستان وارد فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو شد.
17 میراث قبلی
ایران تا پیش از این، ۱۷ میراث ناملموس را در یونسکو به صورت ملی یا چندملیتی ثبت کرده بود که شامل مهارت سنتی قالی‌بافی در کاشان، ردیف موسیقی ایرانی، تعزیه، موسیقی بخشی‌های خراسان، نقالی و داستان‌سرایی نمایشی در ایران، نوروز، هنر ساختن و نواختن کمانچه، آیین‌های پهلوانی یا زورخانه‌ای، مهارت ساخت و نواختن دوتار، دانش ساخت لنج، فرهنگ پخت و تقسیم نان لواش، قالی‌شویان، مهارت‌های سنتی قالی‌بافی در فارس، چوگان، نگارگری ایرانی، آیین زیارت کلیسای تادئوس و برنامه ملی پاسداری از هنر خوشنویسی‌به نام ایران می‌شود.
2 پرونده برگشت خورده
دو پرونده «جشن مهرگان» و «هنر ساختن و نواختن رباب» که مشترک از سوی ایران و چند کشور دیگر به یونسکو معرفی شده بودند، از ورود به فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو باز‌ماندند. مصطفی پورعلی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی که در نشست مراکش حضور داشت، در گفت‌وگوی کوتاهی با ایسنا تأیید کرد که «این دو پرونده «ریفر» شده‌اند».
پرونده «جشن مهرگان» که مشترک بین ایران و تاجیکستان تهیه شده، در سال ۱۳۹۹ نیز بازگشت داده شده بود. کارشناسان یونسکو درباره برگزاری این جشن در ایران ابهام‌هایی داشتند و معتقد بودند این جشن در تاجیکستان مفصل‌تر از ایران برگزار می‌شود. اما پرونده دیگر ایران که در این دوره از اجلاس یونسکو رد شد، «هنر ساختن و نواختن رُباب» بود که مشترک از سوی ایران، ازبکستان و تاجیکستان در هفدهمین نشست کمیته بین‌دولت‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس به بررسی گذاشته شد که آن هم به پیشنهاد کارشناس یونسکو برگشت خورد. ایران در سال ۱۳۹۷ به‌طور مشترک با افغانستان و پاکستان برای ثبت آن به یونسکو پیشنهاد داد، اما بعد آن را مشترک با ازبکستان و تاجیکستان به یونسکو فرستاد و از سال 1399 برای بررسی در یونسکو رزرو شده است.
فرهنگ پهلوانی برای باکو
همچنین «فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای» به نام جمهوری باکو ثبت شد. این در حالی است که کشورمان برای ثبت این رشته ورزشی به نام خود تلاش زیادی داشته و فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای نیز در سال ۱۳۸۳ با حضور نمایندگان بیش از ۲۱ کشور جهان در تهران تأسیس و رسما آغاز به کار کرده است.
باگت فرانسوی
فرانسه درخواست خود را برای ثبت نان‌باگت حدود نزدیک به دو سال پیش به یونسکو ارائه داده بود، درحالی‌که ایران پرونده یلدا را به‌عنوان میراث فرهنگی ناملموس چندملیتی از هشت سال پیش به جریان انداخته بود، ولی به دلیل داوطلب‌نشدن کشور دیگری تا دو سال پیش این پرونده معطل باقی مانده بود تا اینکه افغانستان مشارکت در آن را پذیرفت. امانوئل مکرون با انتشار تصویری از نان‌باگت در حساب توییتری خود از این تصمیم یونسکو استقبال کرد. دومینیک آنراکت، رئیس فدراسیون نانوایی‌های فرانسه نیز این تصمیم یونسکو را «قدردانی از جامعه نانوایان و شیرینی‌پزان فرانسه» دانست.
