«شرق» شرایط فروش گیشه در هفته‌های اخیر و تعطیلی برخی سینماها را بررسی می‌کند
سینماها برای آینده نزدیک برنامه‌ای دارند؟
بعد از گذشت چند روز از آغاز رقابت‌های جام جهانی، حالا می‌توان شفاف‌تر به وضعیت سینماها نگاه کرد؛ سالن‌دارانی که در دوران رکود، منتظر تماشاچیان جام جهانی در سالن‌های‌شان بودند و با منتفی‌شدن شرایط پخش فوتبال، نمی‌توان تصویری روشن از آینده سینماها متصور بود.
شرق: بعد از گذشت چند روز از آغاز رقابت‌های جام جهانی، حالا می‌توان شفاف‌تر به وضعیت سینماها نگاه کرد؛ سالن‌دارانی که در دوران رکود، منتظر تماشاچیان جام جهانی در سالن‌های‌شان بودند و با منتفی‌شدن شرایط پخش فوتبال، نمی‌توان تصویری روشن از آینده سینماها متصور بود.
محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، مدتی قبل در حاشیه آغاز به کار سینما «مهر شاهد» در جمع خبرنگاران، از واگذاری اختیار پخش فوتبال به شورای تأمین استان‌ها صحبت کرد و توضیح داد که براساس‌این هر استانی می‌تواند با توجه به شرایط حاکم بر استان، در این زمینه تصمیم‌گیری کند و مجوز نمایش بازی‌های جام جهانی در سینماهای آن استان را بدهد. این‌گونه تصمیم‌گیری در این زمینه از اختیارات سازمان سینمایی خارج شده است و استانداری‌ها باید در این زمینه تصمیم‌گیری کنند و با توجه به آخرین پیگیری‌ها، بازی‌های جام جهانی به صورت عمومی در سینماهای سراسر کشور اکرانی نخواهند داشت.
اما شاید نکته تأمل‌برانگیز در این رویداد، توسعه یکی از سینماهای تهران بود. در این مراسم رئیس سازمان سینمایی به ظرفیت سالن‌های سراسر کشور اشاره کرد و گفت: «ما از کشورهای صاحب سینما هستیم؛ اما از لحاظ زیرساخت دچار مشکلات عدیده‌ای هستیم و تنها ۷۰۰ سالن داریم و حداقل سالنی که در کشور باید تأمین شود، نزدیک به سه هزار سالن است. به لحاظ زیرساخت عقب افتاده‌ایم و هم‌اکنون ۲۲۵ شهر با بیش از ۵۰ هزار جمعیت داریم که فاقد سالن سینما هستند. توجه ما در این سال‌ها همیشه به فیلم‌سازی بوده است تا زیرساخت‌ها؛ و حالا این ضرورت احساس شده است و به همت حوزه هنری و بخش خصوصی تلاش می‌شود که تا ۱۴۰۴ اتفاقات بهتری در کشور رخ دهد». نکته‌ای که محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی کشور، به آن اشاره می‌کند، اگرچه نکته تأمل‌برانگیزی است؛ اما این روزها سینماها با بحران شدید مخاطب روبه‌رو هستند و بسیاری از کارشناسان سینما پاسخ روشنی برای چگونگی برون‌رفت از این بحران ندارند. سینماهایی که هفته‌هاست فیلم جدیدی نمایش نداده و مخاطب چندانی قدم به سالن‌های‌شان نگذاشته‌اند و اندک فروش گیشه برای سینما‌داران ناامید‌کننده است.
کاهش چشمگیر مخاطب در 8 ماه گذشته
امیرحسین علم‌الهدی، کارشناس سینما، وضعیت سینما را بحرانی توصیف می‌کند. او در پاسخ به این پرسش که در هشت ماه گذشته وضعیت فروش گیشه سینماها را چطور ارزیابی می‌کند، به «شرق» گفت: «هفته‌هاست که گیشه سینماها فروش چندان مناسبی ندارند و شاید پخش فوتبال در سینماها می‌توانست تا حدی رونق را به سالن‌های سینماها برگرداند که متأسفانه چنین اتفاقی رخ نداد. واقعیت این است که در هشت ماه گذشته، فروش سینماها چیزی حدود 9میلیون‌و 500 هزار نفر بوده است».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «به جز دو سال کرونا، که سال‌های خوبی برای سینماها نبود، اگر مبنای آمار بد فروش را پیش از همه‌گیری کرونا در نظر بگیریم، در سال 98، سینمای ایران در هشت ماه 15 میلیون نفر مخاطب داشت و در مقایسه با هشت ماه سال 1401، چیزی حدود 10 میلیون نفر ریزش مخاطب را نسبت به سال 98 تجربه کردیم و البته در سال 97، ما حدود 21 میلیون نفر مخاطب سینما را در هشت ماه داشتیم و این آماری است که کاملا شرایط بحرانی سینماها را گوشزد می‌کند». او در ادامه به گستردگی و تنوع سینماهای سراسر کشور اشاره کرد و گفت: «در‌حال‌حاضر حدود 600 پرده سینما در کشور داریم و چیزی حدود 60، 70 درصد کاهش مخاطب را تجربه می‌کنیم. طبیعی است که اگر با همین شرایط پیش برویم، شاید تا پایان سال تعداد مخاطبان سینما به 12 میلیون نفر هم نرسد. با نگاه به آمار تماشاگران در هشت ماه گذشته می‌بینیم که بالاترین میزان مخاطب را در شهریور ماه داشتیم و در این ماه، یک‌میلیون‌و 800 هزار نفر مخاطب سینماها بودند و بعد در مهر‌ماه 620 هزار نفر و در آبان‌ماه 600 هزار نفر به سینماها رفته‌اند و همین آمار نشان می‌دهد که باید هرچه سریع‌تر فکری برای ریزش چشمگیر مخاطب سینماها کرد».
علم‌الهدی افزود: «واقعیت این است که مدت‌هاست فیلم‌های جدید به چرخه اکران اضافه نشده و شرایط اکران «بخارست» که از فیلم‌های تازه اکران‌شده سینماهاست، هم چندان مطلوب نیست و تا به امروز نتوانسته شروع انفجاری خودش را داشته باشد و بعید می‌دانم در این شرایط بتواند فروش منطقی را تجربه کند و دست‌کم مثل «دینامیت» و «انفرادی» و «سگ‌بند» فروش چشمگیری نخواهد داشت».
او در پاسخ به این پرسش که برخی اکران فیلم‌های توقیف‌شده را راه‌حلی برای برون‌رفت از بحران سینماها توصیه می‌کنند و نگاه او به این موضوع چیست؟ گفت: «به نظرم در‌حال‌حاضر نمی‌توان نتیجه مطلوبی از اکران فیلم‌های طنز داشت و ای کاش که فیلم‌های اجتماعی هم به چرخه اکران اضافه می‌شدند تا واکنش مردم را نسبت به این فیلم‌ها ارزیابی می‌کردیم. این روزها فیلم کودک «لوپتو» فروش حداقلی را تجربه می‌کند و می‌توان گفت نسبت به فیلم‌های دیگر فروش بهتری داشته است». این کارشناس سینما افزود: «طبیعی است که در این شرایط شاهد تعطیلی بسیاری از سینماها باشیم و برخی از پردیس‌های سینمایی با حداقل ظرفیت، فیلم نمایش می‌دهند و شاید فقط با چهار، پنج سالن سینما کار می‌کنند و باقی سالن‌ها بسته است و اگر هرچه زودتر فکری برای برون‌رفت از این بحران نشود، ممکن است تعداد تعطیلی سینماها بیشتر شود. تنها دو ماه به آغاز جشنواره فیلم فجر زمان باقی است و باید کیفیت فجر امسال را هم به نظاره بنشینیم؛ اما فروش اندک سینما نگران‌کننده است. به هر حال طبیعی است که این کاهش 70درصدی مخاطب، باعث تعطیلی بسیاری از سینماها خواهد شد. واقعیت این است که در این شرایط نمی‌توان به طور دقیق گفت که آیا اکران فیلم‌های توقیفی می‌تواند فروش بهتری را برای سینماها رقم بزند یا خیر؟ اگر وزارت ارشاد ساز‌و‌کاری برای نمایش آنها اتخاذ کند، شاید در آن صورت بتوان نظر دقیق‌تری درباره اکران آنها داشت و بعد واکنش مردم نسبت به نمایش فیلم‌های توقیف‌شده را می‌بینیم؛ اما به نظر می‌رسد که اگر سینماها برای آینده نزدیک برنامه‌ای نداشته باشند یا به بیان دیگر پوست‌اندازی نکنند و به سمتی نروند که خودشان را با شرایط منطقی جامعه هماهنگ کنند و نتوانند پذیرای مخاطبان جدی سینما باشند، نمی‌توان انتظار دیگری داشت و باید به شرایط رکود سینماها عادت کنیم».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: «باید اشاره کنم که ما نیاز داریم تا آداب حکمرانی در سینماها تغییر کند. با این آداب سینما قادر به نفس‌کشیدن نیست. موضوعات اجتماعی و اقتصادی و افزایش شدید هزینه‌ها در سینما باعث شده تا شرایط متفاوتی را تجربه کنیم. سینمای ایران برای ادامه حیات به فاکتورهای دیگری نیاز دارد و نمی‌تواند تنها زیر چتر اکسیژن دولت به حیاتش ادامه بدهد. حیات طبیعی سینما، بر‌اساس بازار عرضه و تقاضاست و می‌توان با مکانیسم‌هایی این بازار را حفظ کرد، مشروط بر اینکه دولت نگاهش را به حوزه سینما چه در تولید و چه نمایش تغییر بدهد».
او ادامه داد: «سینما اگر می‌خواهد ادامه حیات حداقلی را به ادامه حیات حداکثری پیوند بزند، هیچ چاره‌ای جز این ندارد که تغییر نگاهی در آن حاصل شود. این تغییر نگاه به سینما در سطح دولت تأثیر‌گذار خواهد بود و پذیرش اینکه با روش‌های معمول امکان ادامه حیات شاداب سینما وجود ندارد. این اولین قدم برای بهبود این شرایط است. باید بپذیریم که در تمام شاخص‌های حوزه اقتصادی، اجتماعی، ورزشی و هنری نیاز به یک بازنگری جدی داریم و می‌توانیم با تجدید نظر در برخی سیاست‌های جاری، اتفاقات خوبی برای سینما رقم بزنیم».
تلویزیون با سینما هم‌مسیر می‌شود؟
یکی از نکات تأمل‌برانگیزی که مدتی قبل محمد خزاعی، رئیس سازمان سینمایی، در حاشیه افتتاحیه سینما «مهر شاهد» به آن اشاره کرد، صحبت‌هایی مبنی بر اختصاص تیزرهای تلویزیونی رایگان به فیلم‌های در حال اکران است. نکته‌ای که سال‌هاست پاشنه‌آشیل سینما محسوب می‌شود و بسیاری از صاحبان آثار همواره از همراهی‌نکردن صداوسیما انتقاد کرده و آن را یکی از موارد افت فروش سینماها می‌دانند. خزاعی در صحبت‌هایش اشاره کرد که طبق توافقی که در حاشیه شورای‌عالی سینما با آقای جبلی در این زمینه داشتیم، جمع‌بندی به این صورت شده است که برای فیلم‌هایی که راهی اکران می‌شوند، سهمیه‌ای برای تبلیغ تلویزیونی در نظر گرفته شود. سهمیه پنج فیلمی که نام‌شان اعلام شده بود، در‌حال‌حاضر اعطا شده و تبلیغ آنها از تلویزیون در حال پخش است. یکی، دو فیلم باقی مانده‌اند که خودشان هنوز پیگیری نکرده‌اند؛ ولی سهمیه آنها اختصاص پیدا کرده است. بنا بر آنچه اطلاع داریم، بالغ بر ۲۰۰ نوبت پخش تیزر رایگان به هریک از این فیلم‌ها اعطا شده است. برخی از فیلم‌ها ۴۰۰ و ۳۰۰ نوبت پخش هم داشته‌اند. این سهمیه‌ها به تناسب آثار برای آنها در نظر گرفته شده است.
او افزود: «امیدواریم تعاملی که میان سازمان سینمایی و صداوسیما شکل گرفته است، همچنان ادامه پیدا کند. قطعا سینما نیاز به حمایت دارد، به‌ویژه در این شرایط که تبلیغات حرف اول را برای حمایت از فیلم‌ها می‌زند. اطلاع‌رسانی درست می‌تواند فضای جدیدی را در سینماها به وجود بیاورد. قول‌هایی در این زمینه داده شده است تا بتوانیم درباره خدمات متقابل میان ما و تلویزیون اقداماتی داشته باشیم».
