ریشه‌های یک درگیری
ده‌ها سرباز ارمنی در جریان درگیری‌های مرزی مجدد بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان کشته شده‌اند. این بدترین درگیری از زمان درگیری دشمنان متخاصم در جنگ سال ۲۰۲۰ بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی بوده است.
ده‌ها سرباز ارمنی در جریان درگیری‌های مرزی مجدد بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان کشته شده‌اند. این بدترین درگیری از زمان درگیری دشمنان متخاصم در جنگ سال ۲۰۲۰ بر سر منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی بوده است. پس از چندین ساعت درگیری شدید مرزی در روز سه‌شنبه، ارمنستان از رهبران جهان درخواست کمک و اعلام کرد که نیروهای جمهوری آذربایجان در تلاش برای پیشروی در خاک ارمنستان هستند. «نیکول پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان از رهبران جهان خواستار «واکنش کافی» به «اقدامات تجاوزکارانه جمهوری آذربایجان» شده است. روسیه نزدیک‌ترین متحد ارمنستان اعلام کرد این دو رقیب تاریخی (ارمنستان و جمهوری آذربایجان) را متقاعد کرده که با آتش‌بس سریع موافقت کنند. با‌این‌حال روز گذشته هم درگیری‌هایی در مناطق مورد مناقشه ادامه داشت.
ارمنستان اعلام کرد نیروهای جمهوری آذربایجان مواضع نظامی ارمنستان را در شهرهای گوریس، سوتک و جرموک با توپخانه و سلاح‌های گرم کالیبر بزرگ گلوله‌باران کردند. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان، ارمنستان را به «اقدامات خرابکارانه بزرگ» در نزدیکی مناطق داشکسان، کلباجار و لاچین در مرز دو کشور متهم و اشاره کرد این کشور از طریق خمپاره زیر آتش قرار گرفته است. «النور ممدوف»، معاون وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان گفته است: «ارمنستان از چند هفته پیش مواضع نظامی آذربایجان را گلوله‌باران کرده است. این گلوله‌باران در چند روز گذشته تشدید شده است. ارمنستان شروع به گردآوری و استقرار تسلیحات سنگین در امتداد مرز بین ارمنستان و آذربایجان کرده است. آنچه یک‌شبه اتفاق افتاد، نتیجه اقدامات تحریک‌آمیز گسترده ارتش ارمنستان علیه مواضع آذربایجان و همچنین گلوله‌باران زیرساخت‌های کارکنان و غیر‌نظامی آذربایجانی بوده است».
به گفته پاشینیان نزدیک به صد سرباز ارمنی در جریان درگیری‌های اخیر کشته شده‌اند که انتظار می‌رود این تعداد افزایش یابد. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد در جریان درگیری‌های شبانه‌روز گذشته ۵۰ نفر از نظامیان این کشور کشته شدند. به نوشته الجزیره، ترکیه متحد نزدیک جمهوری آذربایجان از ایروان خواست تا اقدامات تحریک‌آمیز خود را علیه باکو متوقف کند. «مولود چاووش‌اوغلو»، وزیر امور خارجه ترکیه، در توییتر نوشت ارمنستان باید «بر مذاکرات صلح و همکاری» با همسایه‌اش تمرکز کند. «آنتونی بلینکن»، وزیر امور خارجه ایالات متحده گفت واشنگتن عمیقا نگران گزارش‌های مربوط به این حملات است و خواستار «پایان فوری هرگونه خصومت نظامی» شد و افزود که «هیچ راه‌حل نظامی‌ای برای این درگیری وجود ندارد». روسیه اعلام کرد از افزایش درگیری‌ها «بسیار نگران» است. «شارل میشل»، رئیس شورای اروپا گفت اتحادیه اروپا «آماده تلاش برای جلوگیری از تشدید بیشتر تنش است» و افزود «هیچ جایگزینی برای صلح و ثبات در منطقه وجود ندارد».
وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که موفق شده آتش‌بسی را که از ساعت 9 صبح چهارشنبه به وقت مسکو آغاز شده، برقرار کند. این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ما انتظار داریم توافقی که در نتیجه میانجیگری روسیه در مورد آتش‌بس حاصل شده، به‌طور کامل اجرا شود». مرکز درگیری میان جمهوری‌های شوروی سابق منطقه بسیار مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی است؛ جایی که دو جنگ در دهه ۱۹۹۰ و اخیرا در سال ۲۰۲۰ روی داده است. این منطقه در سطح بین‌المللی به‌عنوان قلمروی جمهوری آذربایجان شناخته می‌شود، اما جمعیتی با قومیت ارمنی دارد که یا خواستار جدایی و استقلال یا پیوستن به ارمنستان هستند. جمهوری آذربایجان بر این باور است که قومیت ارمنی به‌طور غیر‌قانونی سرزمین آن کشور را اشغال کرده است.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱، به دنبال درگیری جدایی‌طلبان ارمنی با جمهوری آذربایجان دست‌کم ۳۰ هزار نفر در جریان درگیری‌ها کشته شدند. جنگ شش‌هفته‌ای در سال ۲۰۲۰ میلادی بر سر قره‌باغ دست‌کم شش‌هزارو۵۰۰ کشته برجای گذاشت و با میانجیگری روسیه و آتش‌بس پایان یافت. بر اساس مفاد قرارداد آتش‌بس، ارمنستان بخش‌هایی از سرزمین‌هایی را که برای دهه‌ها تحت کنترل خود داشت، واگذار کرد و مسکو حدود دو هزار نیروی حافظ صلح روسی را برای نظارت بر آتش‌بس شکننده در منطقه مستقر کرد.
