هشدار ! افزایش گود‌استندینگ‌ها
«در دو سال گذشته حدود شش هزار نفر از پزشکان و پرستاران از کشور خارج شدند و به آمریکا و اروپا رفتند و آنجا کار تخصصی و فوق‌تخصصی خود را انجام می‌دهند»؛
«در دو سال گذشته حدود شش هزار نفر از پزشکان و پرستاران از کشور خارج شدند و به آمریکا و اروپا رفتند و آنجا کار تخصصی و فوق‌تخصصی خود را انجام می‌دهند»؛ این جمله را حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان، چندی قبل گفته بود. او همچنین سال گذشته در نامه‌ای به مقام معظم رهبری از کمبود نیروی متخصص درمانی در کشور ابراز نگرانی کرده و گفته بود: افزایش آمار مهاجرت پزشکان و خروج پزشکان از کسوت عضویت هیئت علمی و کاهش تمایل به تحصیل در مقطع دستیاری و کاهش اقبال پزشکان عمومی برای تصاحب صندلی‌های رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی از سال ۱۳۹۶ جای نگرانی جدی دارد و پیامدهای این وضعیت بر کیفیت، سرعت و دقت خدمات بهداشتی و درمانی قابل توجه خواهد بود. سیدعلی مظفرپور، رئیس دانشگاه علوم پزشکی بابل هم درباره احتمال مهاجرت پزشکان و بیماران در آینده نزدیک هشدار داده بود. او تأکید کرده بود اگر جایگاه پزشکی مورد توجه قرار نگیرد، باید چند سال آینده شاهد مهاجرت پزشکان باشیم و بعید نیست بیماران نیز با هزینه هنگفت برای معالجه به خارج از کشور مسافرت کنند تا به دست همین پزشکان ایرانی معالجه شوند. هنوز داستان ترسناک و جانکاه کرونا و خسارت‌های بسیارش در کل دنیا و در کشورمان تمام نشده و حتی در آستانه پیک جدیدی هستیم اما در همین دوران کوتاه که تب شیوع کرونا کمی کاهش پیدا کرده بود، تعدیل‌های کادر درمان در بسیاری از مراکز درمانی شروع شده است. با این شرایط یک دانشجو یا نیروی تازه‌نفس در مجموعه خدمات درمانی چه امیدی به آینده کاری خود می‌تواند داشته باشد وقتی می‌بیند آنها را فقط برای خط مقدم حوادث و خطرات لازم دارند و پس از عبور از بحران رها می‌شوند؟
محمد رئیس‌زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی، سال گذشته و در روزهایی که هنوز کرونا به پیک چهارم هم نرسیده بود، اعلام کرد آمار خروج پزشکان از کشور رو به رشد است و ما از میزان درخواست گوداستندینگ متوجه تعداد قابل توجه مهاجرت می‌شویم. البته هر درخواستی به معنای خروج از کشور نیست اما از سوی دیگر هم ممکن است خیلی‌ها گوداستندینگ نخواهند و از کشور خارج شوند. ما تا الان در این مقطع حضورمان در سازمان نظام پزشکی درخواست‌های بسیاری برای گواهی حسن انجام کار یا همان عدم سوءپیشینه برای خروج از کشور داشته‌ایم. آنچه مهم است این است که باید برای حفظ پزشکان در کشور تلاش کنیم و زمینه حفظ و ماندگاری آنها در ایران را ایجاد کنیم. آنچه رئیس‌زاده به عنوان گوداستندینگ از آن یاد می‌کند، نوعی تأییدیه از سازمان نظام پزشکی است که به دلایل مختلفی پزشکان سراغ آن می‌آیند. این موارد هم شامل پزشکانی می‌شود که در ایران درس خوانده و کار کرده‌اند و حالا قصد مهاجرت و ادامه کار در کشوری دیگر را دارند و هم شامل پزشکانی می‌شود که پیش از این مهاجرت کرده و حالا در کشور مقصد کار پزشکی پیدا کرده و نیاز به چنین تأییدیه‌ای دارند، پزشکانی که در یک کشور دیگر مشغول به کار شده‌اند و حالا آن مؤسسه یا مرکز از نظام پزشکی ایران تأییدیه این پزشک را می‌خواهد و در نهایت پزشکانی که قصد جدی برای مهاجرت دارند، تلاش خود را می‌کنند اما ممکن است به هر دلیلی این مهاجرت رخ ندهد. پس در هر چهار مورد دلیل اخذ چنین تأییدیه‌ای مهاجرت است؛ چه مهاجرت‌های قبلی و چه مهاجرت‌های بعدی!
باید گفت روند مهاجرت پزشکان و پرستاران و سایر کادر درمان در همه دوره‌ها وجود داشته است، اما مانند سایر اقشار و صنوف که تمایل بیشتری نسبت به مهاجرت پیدا کرده‌اند، عدد مهاجرت پزشکان و کادر درمان هم در چند سال اخیر و به‌خصوص در دوران کرونا بسیار قابل توجه بوده است. دکتر سید‌موید علویان، رئیس هیئت‌مدیره نظام پزشکی تهران، در گفت‌وگو با «شرق» با اذعان به اینکه میزان مهاجرت پزشکان در سال‌های اخیر به‌طور فزاینده‌ای افزایش یافته است، افزود: با وجود محدودیت‌های سفر و تردد بین کشورها به دلیل همه‌گیری کرونا در دو سال اخیر، باز هم این میزان افزایش یافت و در سال ۱۴۰۰ بیش از چهار هزار مورد دریافت گواهی گوداستندینگ (معادل گواهی سوءپیشینه به زبان انگلیسی) وجود داشته است. البته تمام افرادی که گوداستندینگ دریافت می‌کنند از کشور خارج نمی‌شوند کمااینکه برخی پزشکان هم بدون دریافت این گواهی از کشور خارج می‌شوند و برای همین نمی‌توان آمار دقیقی از میزان مهاجرت ارائه داد، اما قدر مسلم اینکه این میزان سیر صعودی دارد.
او با تأکید بر اینکه مهاجرت پزشکان مثل سایر پدیده‌های اجتماعی پدیده‌ای چندبعدی است و نمی‌توان تنها یک علت برای آن متصور بود، گفت: به هر حال میزان مهاجرت در میان اقشار تحصیل‌کرده در سال‌های اخیر افزایش یافته و این در مورد پزشکان هم صادق است. اما در میان پزشکان موضوع شاخص این است که فارغ‌التحصیلان رشته عمومی و تخصصی دیگر آرزوهای خود را ممکن نمی‌یابند. آنانی که پس از 20 تا 25، 26 سال تحصیل امیدوارند تا جایگاه اجتماعی و رفاه و تأمین مالی را در دسترس بیابند، متوجه می‌شوند با مشکلات فراوان روبه‌رو هستند و برای همین یکی از راهکارهایشان مهاجرت است.
علویان تأکید دارد افزایش سطح درآمد و رفاه اجتماعی بیشتر در سایر کشورها که برای پزشکان ایرانی فراهم است، یکی از جذابیت‌هایی است که باعث مهاجرت پزشکان می‌شود و افزود: امکان ادامه تحصیل در رشته‌هایی با درآمدهای بالا در کشورهای پیشرفته برای پزشکان جوان فراهم است و درعین‌حال بسیاری از کشورهای جهان و حتی منطقه با شیوع همه‌گیری کرونا متوجه شدند که نیروهای درمانی باتجربه و دارای مهارت‌های بالا تا چه اندازه مورد نیاز آنها هستند و به همین دلیل روند پذیرش پزشکان ایرانی به‌خصوص در کشورهای منطقه افزایش یافته است.
رئیس هیئت‌مدیره نظام پزشکی تهران در عین حال عدم توجه به مشکلات پزشکان و نیازها و خواسته‌های بحق آنان و برخوردهای نامناسب به‌ویژه از سوی برخی رسانه‌ها و افراد را از موارد مهم مهاجرت پزشکان و کادر درمان عنوان کرد و گفت: این موضوع در عدم گرایش به تحصیل در رشته‌های تخصصی هم نمود دارد و برای اولین بار شاهد هستیم ظرفیت آزمون پذیرش دستیاری در رشته‌های مهم و مادر پزشکی خالی می‌ماند و این امر همراه با افزایش مهاجرت، قطعا در آینده کشورمان را با بحران کمبود پزشک روبه‌رو خواهد کرد.
علویان با بیان اینکه قبلا مهاجرت مختص پزشکان جوانی بود که به‌تازگی فارغ‌التحصیل شده بودند و پس از پایان طرح اقدام به سفر می‌کردند، افزود: در موج جدید مهاجرت پزشکان، با مسئله مهاجرت استادان دانشگاه و افرادی با سابقه‌های خدمت طولانی‌مدت روبه‌رو هستیم که این امر بسیار نگران‌کننده است.
او تأکید دارد کاهش محدودیت‌ها و میزان تعهدات قانونی و طرح مناطق محروم که در آنها پزشکان جوان چه عمومی و چه متخصص با درآمدهای نه‌چندان بالا در مناطق محروم و دورافتاده خدمت می‌کنند، می‌تواند باعث افزایش انگیزه ماندگاری پزشکان در کشور شود و افزود: حذف طرح‌های نامناسب مانند کاهش شدید پرداختی به پزشکان جوان طرحی به نام طرح‌های پرداخت پلکانی و فراهم‌آوردن شرایط زیستی مناسب برای آنان در گوشه و کنار کشور، همچنین توجه به نیازهای روحی و اجتماعی پزشکان و کم‌کردن حمله‌های ناجوانمردانه و نامناسب رسانه‌ای و اظهارنظرهای نابخردانه و طرح‌هایی غیرکارشناسی و خلق‌الساعه می‌تواند باعث افزایش انگیزه و ماندگاری پزشکان شود.
رئیس هیئت‌مدیره نظام پزشکی تهران تأکید کرد: پزشکانی که کشور و خودشان سال‌ها هزینه مالی و زمانی برای تربیت و تحصیل متحمل شده‌اند، بزرگ‌ترین گنج این کشور هستند و آشکار است که تلاش برای حفظ این منابع انسانی، عقلانی‌تر، منطقی‌تر و به‌صرفه‌تر از طرح‌های خلق‌الساعه مثل افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی است.
