تقدیر از ترجمه

شرق: جدا از نقشِ بی‌بدیلِ ابوالحسن نجفی، ادیب و مترجم فقید، در زمینه عروض و اعتلای زبان فارسی، او در شناخت ما از ادبیات پیشرو و مدرن فرانسه نیز سهم بسزایی دارد. ازاین‌روست که بعد از درگذشت او دوستان و همکاران و هم‌فکرانش دور هم جمع شدند و برای ادامه راه او در ترجمه و به پاسداشت سال‌ها کار بی‌وقفه و باکیفیت در حوزه ترجمه ادبیات فرانسه، جایزه‌ای تأسیس کردند که هر سال به بهترین ترجمه تعلق می‌گیرد. امسال ششمین دوره جایزه و نشان ابوالحسن نجفی به منظور پاسداشت یاد این مترجم و ادیب در عرصه‌‌ ترجمه و تشویق مترجمان در اعتلای زبان فارسی، توسط مرکز فرهنگی شهر کتاب در بهمن‌‌ماه امسال برگزار می‌شود و در این مراسم از بهترین ترجمه‌‌ رمان و مجموعه‌داستان کوتاهی که سال ۱۴۰۰ منتشر شده، با اهدای جایزه و نشان ابوالحسن نجفی تقدیر خواهد شد. هیئت داوران ششمین ‌دوره جایزه ابوالحسن نجفی با دبیری علی‌اصغر محمدخانی، عبارت‌اند از: مهستی بحرینی، ضیاء موحد، حسین معصومی‌همدانی، عبدالله کوثری، موسی اسوار، امید طبیب‌زاده و آبتین گلکار. در دوره‌های پیش، آبتین گلکار با ترجمه‌ رمان «آشیانه‌ اشراف» اثر ایوان تورگنیف، محمد همتی با ترجمه‌ رمان «مارش رادتسکی» اثر یوزف روت، زینب یونسی با ترجمه‌ رمان «زلیخا چشم‌هایش را باز می‌کند» اثر گوزل یاخینا، محمدرضا ترک‌تتاری با ترجمه‌ «استاد پترزبورگ» نوشته‌‌ جی. ام کوتسی، احمد پرهیزی با ترجمه رمان «ه ه ح ه» نوشته‌‌ لوران بینه و فرزانه دوستی با ترجمه‌ رمان «بیداری» نوشته‌ کیت شوپن برگزیدگان پنج دوره‌ گذشته‌ این جایزه بوده‌اند. مترجمان و ناشران علاقه‌مند به شرکت در این‌ جایزه می‌توانند دو نسخه از کتاب خود را تا پایان شهریور ۱۴۰۱ به دبیرخانه‌ جایزه‌ به نشانی تهران، خیابان شهید بهشتی، خیابان شهید احمد قصیر (بخارست)، نبش کوچه‌ سوم، پلاک ۸، کدپستی ۱۵۱۳۶۴۸۳۱۳، مرکز فرهنگی شهر کتاب ارسال کنند.

اما گستره کار ابوالحسن نجفی در عرصه فرهنگ از ترجمه فراتر می‌رود، او در حوزه زبان‌شناسی و وزن شعر و فرهنگ‌نویسی و زبان عامیانه پژوهش‌های درخوری دارد که با ترجمه‌های او نیز بی‌نسبت نبوده و به‌گواهِ متخصصان و اهل فن، همین تسلط بر زبان فارسی و ظرایف و امکانات این زبان بود که ترجمه‌های او را از یک برگردان صرف فراتر برد و او را به یکی از شاخص‌ترین مترجمان معاصر بدل کرد که متر و معیاری برای ترجمه به دست می‌داد. وسواس، دقت و کوشش نجفی زبانزد خاص و عام بود گرچه او با انزوای خودخواسته و پشتکاری بی‌بدیل چندان ارتباط با عموم نداشت و البته این دقت و وسواس و سختگیری از آثار او به‌خوبی پیداست. حساسیت ابوالحسن نجفی درمورد درست‌نویسی فارسی به حدی بود که او را به تحقیقاتی کشاند که سالیان متمادی ادامه داشت و نتیجه آن، کتابِ مرجع «غلط ننویسیم» است که به قصد صیانت از زبان و ادبیات فارسی نوشته شد و اینک پس از چندین دهه از انتشارش، همچنان از مطرح‌ترین آثار نجفی و شاخصه وجهی از شخصیت فکری و فرهنگی اوست که به زبان‌شناسی روی دارد. جایگاه ابوالحسن نجفی در فرهنگ ما و فعالیت‌های فرهنگی او هم‌زمان با ترجمه و پژوهش‌های زبان‌شناختی پیوند خورده و به گفته صالح حسینی، مترجم و استاد دانشگاه، عشق او به زبان فارسی و در حراست آن به جان کوشیدن، بر کسی پوشیده نیست: «استاد ابوالحسن نجفی در تکمیل تحقیق خویش، مدتی بعد به تألیف فرهنگی پرداخت با عنوان غلط‌ ننویسیم: فرهنگ دشواری‌های زبان فارسی. هدف از تألیف این فرهنگ گران‌قدر، علاوه بر آوردن انواع و اقسام گرته‌برداری‌های غلط و غلط‌های مشهور، نشان‌دادن امکانات وسیع زبان فارسی، با تکیه بر متون نظم و نثر قدیم بود و مؤکدکردن این نکته که رایج‌کنندگان این گرته‌برداری‌های غلط از این امکانات غافل‌اند. و اما تألیف بعدی ایشان، فرهنگ فارسی عامیانه، حاصل سال‌ها تحقیق آمیخته با جان‌فشانی، نشان‌دهنده‌ گوشه‌ای از گستره‌ امکانات بی‌کران زبان فارسی بود. ماحصل کلام اینکه آشنایی استاد با روح زبان فارسی سبب شده بود که تعبیرات و ترکیبات پیشینیان سخن‌ساز را جذب حوزه‌ واژگانی خود سازد، به‌ وقت ضرورت در آنها دخل و تصرف کند، یا به قیاس از آنها خود به ساختن واژه‌ و تعبیر و ترکیب دست‌ بزند. بهره‌برداری شایسته و بارور ابوالحسن نجفی از ادبیات غنی و واژگان وسیع زبان فارسی در خانواده‌ تیبو، نشانه‌ قدرت و هنر مترجم است، اینکه بتواند تعابیر و ترکیبات برگرفته از متون قدیم را خارج از بافت چنان به کار گیرد که جلوه و تشخص تازه‌ای به خود بگیرند».