جنگ گازی روسیه و اروپا

‌اتحادیه اروپا حاضر به عقب‌نشینی مقابل روسیه نیست و با وجود تهدید مسکو نسبت به قطع کامل صادرات گاز به اروپا تا پاییز و زمستان امسال، نامزدی اوکراین و مولداوی را برای عضویت در اتحادیه اروپا پذیرفت. پیش‌از‌این روسیه تهدید کرده بود که عضویت اوکراین در ناتو یا اتحادیه اروپا خط قرمز مسکو است؛ اما با گذشت زمان و ناکامی‌های متعدد ارتش ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در میدان نبرد با اوکراین، از میزان تهدیدها و حملات لفظی مسکو نیز کاسته شده است.

«شارل میشل»، رئیس شورای اتحادیه اروپا، پس از نشست رهبران اتحادیه اروپا اعلام کرد که اوکراین و مولداوی هر دو به‌عنوان نامزد پیوستن به اتحادیه اروپا پذیرفته شده‌اند. میشل که این اتفاق را «یک لحظه تاریخی» عنوان کرد، خطاب به این کشورها گفت: «امروز گامی مهم در مسیر شما به سوی اتحادیه اروپا برداشته شد».

پس از حمله نظامی روسیه به اوکراین، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، تلاش کرد با به عضویت درآوردن کشورش در اتحادیه اروپا، بیش‌از‌پیش از حمایت‌های اروپا در این جنگ استفاده کند. زلنسکی در واکنش به این خبر در صفحه توییترش با تشکر از شارل میشل نوشت: «صمیمانه از تصمیم رهبران اتحادیه اروپا برای اعطای امکان نامزدی به اوکراین قدردانی می‌کنم. این یک لحظه منحصر‌به‌فرد و تاریخی در روابط اوکراین و اروپاست». به نوشته ایندیپندنت، اوکراین پس از بیش از چهار ماه دفاع در برابر حمله نظامی روسیه اکنون با این تصمیم می‌تواند کمی به آینده امیدوار باشد. از سوی دیگر اتحادیه اروپا نیز می‌تواند راه نفوذی استراتژیک به سرزمین‌های شوروی سابق داشته باشد.

یوزپ بورل، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در‌این‌باره گفت: «مردم اوکراین عضو خانواده اروپا هستند. آینده اوکراین با اتحادیه اروپا گره خورده است. امروز آغاز یک سفر طولانی است که با یکدیگر طی خواهیم کرد».

از طرف دیگر، مولداوی نیز به‌عنوان یک کشور فقیر در اروپای شرقی احتمالا برای نهایی‌شدن این عضویت، باید اصلاحاتی را انجام دهد. مقابله با فساد، جنایت‌های سازمان‌یافته، تقویت حقوق بشر و حاکمیت قانون مواردی ا‌ست که مولداوی نیاز به تغییر در آنها دارد.

مایا ساندو به‌عنوان اولین رئیس‌جمهوری زن در مولداوی راه پر‌پیچ‌و‌خمی را روبه‌روی خود می‌بیند. رویترز به نقل از ساندو نوشت: «ما در حال شروع راه به سوی اتحادیه اروپاییم که برای مردم مولداوی رفاه بیشتر، فرصت‌های بیشتر و نظم بیشتر به ارمغان می‌آورد. ما راه دشواری در پیش داریم که نیازمند کار و تلاش زیادی است. ما آماده‌ایم با هم برای تضمین آینده‌ای بهتر برای شهروندان، این راه را طی کنیم». ساندو پیش‌از‌این اعلام کرده بود که مولداوی با ۲.۶ میلیون جمعیت فقیرترین کشور اروپایی است. از سوی دیگر این کشور همواره با درگیری‌های داخلی مواجه بوده است. مناطق جدایی‌طلب تحت حمایت روسیه در مولداوی دردسرهای زیادی را برای حاکمیت مرکزی این کشور ایجاد کرده‌اند. هرچند پیوستن به اتحادیه اروپا مانند پیوستن به ناتو برای این کشور هیچ تضمین امنیتی به ارمغان نخواهد آورد؛ اما این اتفاق می‌تواند گام بزرگی برای این کشور باشد. در این نشست چشم‌انداز اروپایی گرجستان نیز تأیید شد و این امیدواری به وجود آمد که گرجستان نیز در آینده و پس از اجرای تعهدات مدنظر اتحادیه اروپا، از موقعیت مشابهی برخوردار شود.

روند  عضویت

اگرچه به رسمیت شناختن «نامزدی» برای عضویت، راه را برای عضویت این کشور در اتحادیه اروپا هموار می‌کند؛ اما به معنای عضویت سریع و در زمانی کوتاه نیست. اکنون اوکراین باید مجموعه‌ای از اصلاحات را مطابق استانداردهای این اتحادیه به‌ویژه در سیستم قضائی و مالی خود به اجرا بگذارد تا شرایط لازم برای عضویت در آن را به دست آورد. اعطای آزادی به رسانه‌ها، تقویت حقوق اقلیت‌ها و مبارزه با فساد اداری و پول‌شویی همچنین محدودکردن نفوذ الیگارش‌ها در فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی از دیگر اصلاحاتی است که اوکراین باید برای عضویت در این اتحادیه انجام دهد.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، اعلام کرد که عمیقا متقاعد شده است که تصمیم تازه، همه را در اتحادیه اروپا قوی‌تر و اتحادیه اروپا را قدرتمندتر خواهد کرد؛ زیرا با این تصمیم یک بار دیگر به جهان نشان داده شد که این اتحادیه در مواجهه با تهدیدات خارجی قوی و متحد است. سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا در جریان نشست خود همچنین درباره راه‌های تسریع صادرات غلات بلوکه‌شده در اوکراین به بحث پرداختند.

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، تصمیم رهبران اتحادیه اروپا را یک «پیام قوی» به روسیه خواند و گفت: «یک پیام قوی فرستاده شد؛ در‌این‌باره که اتحادیه اروپا همچنان قادر است هر زمان که لازم باشد، واکنشی سریع، تاریخی و کاملا متحد داشته باشد؛ این چیزی است که از ابتدای جنگ اوکراین نیز بارها نشان داده است». او همچنین گفت که اتحادیه اروپا مدیون مردم اوکراین و مولداوی است؛ زیرا مردم اوکراین «برای ارزش‌های ما می‌جنگند» و مردم مولداوی نیز در جریان این جنگ «سخاوت» بسیاری نشان داده‌اند.

سرنوشت  اوکراین  تحت‌الشعاع  بوسنی

اگرچه پیش از برگزاری این نشست نیز به نظر می‌رسید همه ۲۷ کشور عضو اتحادیه با اعطای وضعیت نامزدی به اوکراین و مولداوی هم‌نظر باشند؛ اما برخی گزارش‌ها از محل برگزاری اجلاس حاکی از آن بود که اختلافات بر سر بوسنی و هرزگوین ممکن است تصمیم‌گیری درمورد وضعیت نامزدی اوکراین و مولداوی را به تأخیر بیندازد. برخی منابع گفته بودند که بحث درباره اوکراین و مولداوی در اتحادیه اروپا بیش از حد انتظار طول کشیده؛ چراکه رهبران سه کشور اسلوونی، اتریش و کرواسی می‌خواهند به بوسنی نیز وضعیت نامزدی اعطا شود.

بوسنی درخواست عضویت اتحادیه اروپا را در سال ۲۰۱۶ ارائه داد؛ اما این سه کشور می‌گویند پرونده آن تاکنون پیشرفت کمی داشته است و بوسنی شایسته اعطای وضعیت نامزدی است. کارل نهمر، صدراعظم اتریش، در توییتی در حساب شخصی خود نوشت: «درمورد وضعیت نامزدی اتحادیه اروپا، نباید هیچ کشور درجه یک یا درجه دویی وجود داشته باشد... . من این را نمی‌فهمم. این باید یک منافع استراتژیک امنیتی برای کل اتحادیه باشد تا بالکان غربی در معرض آسیب قرار نگیرد». پیش‌از‌این مقامات ارشد این نهاد از اعضا خواسته بودند در جلسه خود موافقت خود را با این نامزدی‌ها اعلام کنند. پارلمان اروپا نیز اعلام کرده بود که قرار است با برگزاری جلسه‌ای ویژه در‌این‌باره و با صدور یک قطع‌نامه‌، حمایت همه‌جانبه خود را از نامزدی اوکراین و مولداوی اعلام کند.

روبرتا متسولا، رئیس پارلمان اروپا، در سخنرانی خود در آغاز نشست سران اتحادیه از کشورهای عضو خواست تا «متحد» بمانند و تصمیم «تاریخی» خود را برای اعطای وضعیت نامزدی به اوکراین و مولداوی اتخاذ کنند. متسولا با هشدار نسبت به جنگ در اوکراین گفت: «اشتباه است که تصور کنیم افکار عمومی پشتیبان همیشگی اقدامات ما در حمایت از اوکراین یا دست‌کم‌گرفتن میزان نفوذ روسیه باقی خواهد ماند. ما باید بپذیریم که خستگی ناشی از تورم در حال پدیدار‌شدن است و در موارد متعددی شاهد کم‌شدن انعطاف‌پذیری شهروندان‌مان در برابر تأثیرات اجتماعی و اقتصادی آن هستیم».

پیشنهاد نامزدی اوکراین و مولداوی هفته گذشته از سوی مقامات ارشد اروپایی اعلام شد. روندی سریع و غیرمعمول، برآمده از شرایط بحرانی جنگ در اوکراین، که تنها یک هفته به رهبران اروپایی فرصت داد تا اسناد و مدارک تسلیم‌شده از سوی دو کشور را بررسی کنند. اسناد و مدارکی که خارج از روند معمول و با سرعت از سوی مقامات اوکراین و مولداوی تسلیم مقامات اتحادیه اروپا شده بود. این روند خارج از عرف شامل حال گرجستان نشده است و این کشور تا حصول اطمینان از به کار بستن پیشنهادهای کمیسیون اروپا و ایجاد اصلاحات لازم، باید در صف انتظار بماند. دراین‌حال ادی راما، نخست‌وزیر آلبانی، به اوکراین توصیه کرد که درباره وضعیت نامزدی اتحادیه اروپا «هیچ‌گونه توهمی» نداشته باشند؛ چراکه روند الحاق بسیار طولانی خواهد بود. «مقدونیه شمالی ۱۷ سال است که نامزد شده و اگر درست حساب کرده باشم، آلبانی برای هشت سال است که همین وضعیت را دارد. این کار خوبی است که به اوکراین وضعیت نامزدی اعطا شود؛ اما امیدوارم مردم اوکراین توهم بالایی نداشته باشند».

اعطای سریع وضعیت نامزدی به اوکراین و مولداوی نارضایتی تعدادی از کشورهای بالکان غربی را برانگیخته است. این کشورها بیش از یک دهه است که در تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا هستند. با‌وجود‌این همچنان تا رسیدن به نقطه عضویت کامل در این بلوک فاصله زیادی دارند.

چالش گازی  اروپا

یوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در حاشیه اجلاس بروکسل گفت روسیه گاز اروپا را «یک‌شبه» قطع نخواهد کرد. با این حال هشدار داد که زمستان ممکن است برای شهروندان ساکن این قاره دشوار باشد.

بورل می‌گوید: «روسیه تقریبا صد درصد عرضه گاز به برخی کشورها را رفته‌رفته متوقف کرده و عرضه گاز به برخی دیگر را ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش داده است. فکر نمی‌کنم روسیه گاز را یک‌شبه قطع کند، به‌خصوص از این نظر که در آستانه فصل تابستان قرار داریم. در تابستان گاز یک سلاح استراتژیک نیست؛ اما زمستان می‌تواند دشوار باشد و ما باید در اروپا برای هر نوع استفاده از گاز به‌مثابه سلاح آماده باشیم».

سانا مارین، نخست‌وزیر فنلاند نیز گفت: «به احتمال بسیار زیاد روسیه از گاز و انرژی به‌عنوان ابزاری برای باج‌خواهی استفاده خواهد کرد. من فکر می‌کنم ما باید هرچه زودتر از شر انرژی روسیه خلاص شویم؛ چراکه روسیه از آن به‌عنوان سلاحی علیه ما استفاده خواهد کرد و از‌این‌رو باید به یکدیگر کمک کنیم تا اطمینان یابیم به اندازه کافی از منابع انرژی برخورداریم».