تولید زاغه‌نشینی

به گزارش «شرق» قیمت مسکن در تهران در مدت چهار سال گذشته حدود هفت برابر شده است. گزارش‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که میانگین قیمت هر مترمربع مسکن تهران در فروردین سال ۹۷ حدود پنج‌میلیون‌و ۵۸۴ هزار تومان بود. میانگین قیمت هر مترمربع مسکن تهران در فروردین سال ۱۴۰۱ به ۳۴‌میلیون‌و ۲۷۰ هزار تومان رسیده است.

اما رشد قیمت مسکن سال گذشته کند شد. تحلیلگران بازار مسکن علت کند‌شدن رشد قیمت مسکن را بازار در حال انتظار برجام دانستند و برخی دیگر معتقد بودند قیمت مسکن به حد کافی در سال ۹۹ سرکشی کرده است و کندشدن رشد قیمت‌ها در سال ۱۴۰۰ را در واقع تخلیه حباب مسکن دانستند.

در فروردین سال ۹۹ و بر‌اساس گزارش بانک مرکزی میانگین قیمت هر مترمربع مسکن ۱۵‌میلیون‌و ۵۴۵ هزار تومان بود؛ اما در اسفند همان سال میانگین نرخ هر مترمربع مسکن تهران به حدود ۳۰‌میلیون‌و ۲۷۴ هزار تومان رسید.

رشد دو‌برابری قیمت مسکن سال ۹۹ در شرایطی رخ داد که جو بایدن، نامزد حزب دموکرات آمریکا به کاخ سفید راه یافته و امیدها به احیای برجام تقویت شده بود. آن‌قدر که نرخ دلار با وجود عبور از مرز ۳۰ هزار تومان به حدود ۲۵ هزار تومان برگشت و تا امروز زیر ۳۰ هزار تومان باقی مانده است؛ اما مسکن راه متفاوتی در پیش گرفت و به صعود قیمت خود ادامه داد. هرچند که در برخی مقاطع مانند سال ۱۴۰۰ سرعت رشد قیمت مسکن افت داشت.

در فروردین سال ۱۴۰۰ میانگین بهای هر مترمربع مسکن در تهران به ۲۹‌میلیون‌و ۳۲۰ هزار تومان کاهش داشت؛ اما این کاهش قیمت دوامی نداشت و دوباره مسکن سیر صعودی قیمت را در پیش گرفت؛ اما این بار رشد قیمت مسکن آهسته و پیوسته بود و میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در اسفند سال ۱۴۰۰ به ۳۵‌میلیون‌و ۱۲۰ هزار تومان رسید. در واقع در‌حالی‌که قیمت مسکن از فروردین تا اسفند سال ۹۹ حدود دو برابر شده بود، در سال ۱۴۰۰ قیمت مسکن از فروردین تا اسفند حدود شش میلیون تومان رشد داشت.

در فروردین امسال هم میانگین قیمت مسکن با رقم جزئی کاهش به 34‌میلیون‌و 270 هزار تومان رسیده است.

جهش قیمت مسکن در شرایطی رخ می‌دهد که بازار به دلیل کاهش قدرت خرید مشتریان به رکود سنگینی فرو‌رفته است و از آن سمت ساخت‌وساز کاهش قابل ملاحظه داشته است.

وزارت راه و شهرسازی تخمین می‌زند که بازار مسکن ایران سالانه حدود یک میلیون واحد مسکونی نیاز دارد؛ اما شمار ساخت‌وسازها تقریبا یک‌سوم این میزان است.

بر‌اساس‌این میزان ساخت‌و‌ساز مسکن تا قبل از سال ۹۲ به حدود ۶۰۰ هزار واحد مسکونی در سال هم رسید؛ اما در سال‌های بعد به ۳۵۰ هزار واحد کاهش داشت.

کاهش عرضه مسکن و انباشت تقاضا در کنار جهش قیمت‌ها و کاهش شدید قدرت مردم باعث می‌شود که به گفته بیت‌الله ستاریان، تحلیلگر اقتصاد مسکن، بازار رکود تخریبی را تجربه کند. او می‌گوید نتیجه رکود تخریبی رشد زاغه‌نشینی است. چنان‌که در‌حال‌حاضر تهران نه‌تنها مستأجرنشین‌ترین استان ایران است و بنا به گزارش مرکز آمار تعداد مستأجران از تعداد مالکان پیشی گرفته است بلکه بخشی از جمعیت مستأجران در حال ریزش به مناطق حاشیه تهران یا شهرستان‌ها هستند.