|

حكايت ديگران

شرق: «دیگران» نوشته ماهر اونسال اریش، نویسنده معاصر تركیه به‌تازگی با ترجمه مژده الفت در نشر نو منتشر شده است. ماهر اونسال در این كتاب زندگی مردمانی را روایت می‌كند که در روند سریع وقایع محو می‌شوند، به چشم نمی‌آیند و رنج‌ها و خاطراتشان تنها در حافظه خودشان باقی می‌ماند. به تعبیر مترجم كتاب، «دیگران» داستان کوچ‌های غریب است، کوچ‌های ناخواسته‌ای که برآمدن نیروهای اقتدارگرا، با پشتوانه توده‌های بی‌شکلِ وسیع، بر دیگر خرده‌فرهنگ‌ها تحمیل می‌کنند؛ داستانِ کندوکاو دقیق زمینه‌های روان‌شناختی و اجتماعی جامعه‌ای که تغییرات عمیق سیاسی را از سر گذرانده و پس‌لرزه‌های آن، تحولات اجتماعی را در سطوح گوناگون رقم زده است؛ داستانِ انسان‌هایی عادی با ترس‌های بزرگ و رؤیاهای نه‌چندان بزرگ که در این‌گونه تحولات در آغاز ضربه ناگهانی جداافتادگی ذهنی و طرد را تجربه می‌کنند و بعد به‌تدریج خصوصیات و خصلت‌های انسانی‌شان را در نظر انبوه جمعیتِ بی‌شکل از دست می‌دهند و آرام‌آرام به آستانه جداافتادگی جسمی و تبعید سوق داده می‌شوند. الفت هدف از ترجمه این كتاب را آشنایی مخاطبان ایرانی با آن دسته از نویسندگان معاصر كشور همسایه، تركیه می‌خواند كه كمتر نامی از آنها شنیده شده است. البته ماهر اونسال دست‌كم برای مخاطبان پیگیر ادبیات آشناست و در نشریات نام و آثار او تكرار شده است و چنان‌كه الفت در مقدمه‌اش اشاره می‌كند این آشنایی به خاطر ترجمه مرتضی هاشمی از چند داستان كوتاه ماهر اونسال در نشریات فارسی بوده است. اونسال تاكنون چند مجموعه داستان و رمان منتشر كرده است كه در این میان یكی از مجموعه داستان‌هایش در سال 2014 جایزه ادبی سعید فائیك را از آن خود كرده است. اما كتاب «دیگران» كه ترجمه فارسی آن اخیرا به چاپ رسیده به سال‌های 1960 در تركیه برمی‌گردد و حال‌وهوای حاكم بر آن دوران تركیه را روایت می‌كند. «داستان با ریشه‌كن شدن از زادگاه، كوچ و سفری پرزحمت آغاز می‌شود و با احساس بیگانگی و هراس در خانه‌ای رازآلود و پرماجرا در استانبول ادامه می‌یابد و زمانی كاملا در ذهن مخاطب شكل می‌گیرد كه هر دو بخش كتاب (دو روایت مختلف از یك اتفاق) خوانده می‌شود. نویسنده ضمن به تصویر كشیدن نحوه زندگی و تفكر مردم در آن سال‌ها و مواجهه‌شان با خرافات و واقعیات، فضای سیاسی را نیز با ظرافت ترسیم می‌كند -‌از اشاراتش به دوران مندرس و احزاب گوناگون آن دوران تا كوچ اجباری یونانیان مقیم تركیه بعد از ماجرای سپتامبر 1960، كه نقطه پایانی است بر سال‌ها همسایگی و دلبستگی». در داستان «دیگران» مهاجرت‌هایی ناخواسته به دلیل قدرت‌گرفتن نیروهای اقتدارگرا در این كشور رخ می‌دهد. مهاجرت‌هایی كه مردم یك جامعه را به توده‌هایی بی‌شکل بدل می‌كند كه از هویت اجتماعی خود كنده شده و هنوز نتوانسته‌اند در فرهنگی مستقر شوند. شخصیت‌های داستان «دیگران» انسان‌های عادی جامعه هستند كه هراس‌های بزرگ دارند و در مسیر تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه به ضربات مهلك روانی و اجتماعی دچار آمده و ناگزیر به ترك وطن و تبعید خودخواسته شده‌اند.
ماهر اونسال در كتابش به ادبیات تركیه و ناظم حكمت، شاعر مطرح و مردمی تركیه هم ارجاع می‌دهد و در آغاز هر فصل از كتاب، شعری از كتاب «مناظری از انسان‌های كشورم» اثر این شاعر می‌آورد كه به‌نوعی با ماجراهای آن فصل نسبت دارد. علاوه بر این، نویسنده هر بخش از كتابش را به یاد و خاطره یكی از نویسندگان پیش‌كسوت از‌جمله رفیك حالید كارای و حسین رحمی گرپینار تقدیم می‌كند. مترجم همچنین درباره نام كتاب هم توضیحاتی می‌دهد و می‌نویسد نام كتاب از سویی اشاره دارد به از ما بهتران و از سوی دیگر به هر كس غیر از ما! یعنی هر كس كه دیگری یا جامعه به‌نوعی از خود می‌راندش. «در واقع گویی هر فرد جامعه برای سایر افرادش دیگری به حساب می‌آید و این كتاب حكایت همان دیگران است». كتاب «دیگران» علاوه بر اینكه به مسئله مهمِ مهاجرت و كوچ اجباری و بیگانگی ناشی از جاكن‌شدن می‌پردازد كه در منطقه ما مسئله‌ای جدی و دردسرساز بوده، به اوضاع سیاسی حاكم بر تركیه نیز نقب می‌زند و تأثیرات آن را بر جامعه سال‌های شصت نشان می‌دهد. «دیگران» كتابی است پر از جزئیات با زبانی كه گاه به شاعرانگی نیز تنه می‌زند. در آغاز رمان می‌خوانیم: «اتوبوس كه با كناره‌های خمیده‌اش به حیوان غول‌آسای لاك‌دار و گ‍وژپشتی می‌مانست از پشت درخت‌زارها پدیدار شد. ابتدا گرد‌و‌غبار و دودش را نمایان كرد و بعد هیكلش را. غرش شب‌شكاف اتوبوس پیش از خودش از راه رسیده بود. سنگین سنگین نزدیك شد. با صدایی غریب همچون خرناس سگ خیابانی خسته و محزونی پیش‌روی جمعیتِ منتظر ایستاد. چند ساعتی از نیمه‌شب گذشته و كوچه‌های نیده از سرما یخ زده بود. آدم‌های سرمازده گویی ترسان از رم‌دادن حیوانی وحشی، بی‌حركت سر جایشان ایستاده بودند».
شرق: «دیگران» نوشته ماهر اونسال اریش، نویسنده معاصر تركیه به‌تازگی با ترجمه مژده الفت در نشر نو منتشر شده است. ماهر اونسال در این كتاب زندگی مردمانی را روایت می‌كند که در روند سریع وقایع محو می‌شوند، به چشم نمی‌آیند و رنج‌ها و خاطراتشان تنها در حافظه خودشان باقی می‌ماند. به تعبیر مترجم كتاب، «دیگران» داستان کوچ‌های غریب است، کوچ‌های ناخواسته‌ای که برآمدن نیروهای اقتدارگرا، با پشتوانه توده‌های بی‌شکلِ وسیع، بر دیگر خرده‌فرهنگ‌ها تحمیل می‌کنند؛ داستانِ کندوکاو دقیق زمینه‌های روان‌شناختی و اجتماعی جامعه‌ای که تغییرات عمیق سیاسی را از سر گذرانده و پس‌لرزه‌های آن، تحولات اجتماعی را در سطوح گوناگون رقم زده است؛ داستانِ انسان‌هایی عادی با ترس‌های بزرگ و رؤیاهای نه‌چندان بزرگ که در این‌گونه تحولات در آغاز ضربه ناگهانی جداافتادگی ذهنی و طرد را تجربه می‌کنند و بعد به‌تدریج خصوصیات و خصلت‌های انسانی‌شان را در نظر انبوه جمعیتِ بی‌شکل از دست می‌دهند و آرام‌آرام به آستانه جداافتادگی جسمی و تبعید سوق داده می‌شوند. الفت هدف از ترجمه این كتاب را آشنایی مخاطبان ایرانی با آن دسته از نویسندگان معاصر كشور همسایه، تركیه می‌خواند كه كمتر نامی از آنها شنیده شده است. البته ماهر اونسال دست‌كم برای مخاطبان پیگیر ادبیات آشناست و در نشریات نام و آثار او تكرار شده است و چنان‌كه الفت در مقدمه‌اش اشاره می‌كند این آشنایی به خاطر ترجمه مرتضی هاشمی از چند داستان كوتاه ماهر اونسال در نشریات فارسی بوده است. اونسال تاكنون چند مجموعه داستان و رمان منتشر كرده است كه در این میان یكی از مجموعه داستان‌هایش در سال 2014 جایزه ادبی سعید فائیك را از آن خود كرده است. اما كتاب «دیگران» كه ترجمه فارسی آن اخیرا به چاپ رسیده به سال‌های 1960 در تركیه برمی‌گردد و حال‌وهوای حاكم بر آن دوران تركیه را روایت می‌كند. «داستان با ریشه‌كن شدن از زادگاه، كوچ و سفری پرزحمت آغاز می‌شود و با احساس بیگانگی و هراس در خانه‌ای رازآلود و پرماجرا در استانبول ادامه می‌یابد و زمانی كاملا در ذهن مخاطب شكل می‌گیرد كه هر دو بخش كتاب (دو روایت مختلف از یك اتفاق) خوانده می‌شود. نویسنده ضمن به تصویر كشیدن نحوه زندگی و تفكر مردم در آن سال‌ها و مواجهه‌شان با خرافات و واقعیات، فضای سیاسی را نیز با ظرافت ترسیم می‌كند -‌از اشاراتش به دوران مندرس و احزاب گوناگون آن دوران تا كوچ اجباری یونانیان مقیم تركیه بعد از ماجرای سپتامبر 1960، كه نقطه پایانی است بر سال‌ها همسایگی و دلبستگی». در داستان «دیگران» مهاجرت‌هایی ناخواسته به دلیل قدرت‌گرفتن نیروهای اقتدارگرا در این كشور رخ می‌دهد. مهاجرت‌هایی كه مردم یك جامعه را به توده‌هایی بی‌شکل بدل می‌كند كه از هویت اجتماعی خود كنده شده و هنوز نتوانسته‌اند در فرهنگی مستقر شوند. شخصیت‌های داستان «دیگران» انسان‌های عادی جامعه هستند كه هراس‌های بزرگ دارند و در مسیر تحولات سیاسی و اجتماعی جامعه به ضربات مهلك روانی و اجتماعی دچار آمده و ناگزیر به ترك وطن و تبعید خودخواسته شده‌اند.
ماهر اونسال در كتابش به ادبیات تركیه و ناظم حكمت، شاعر مطرح و مردمی تركیه هم ارجاع می‌دهد و در آغاز هر فصل از كتاب، شعری از كتاب «مناظری از انسان‌های كشورم» اثر این شاعر می‌آورد كه به‌نوعی با ماجراهای آن فصل نسبت دارد. علاوه بر این، نویسنده هر بخش از كتابش را به یاد و خاطره یكی از نویسندگان پیش‌كسوت از‌جمله رفیك حالید كارای و حسین رحمی گرپینار تقدیم می‌كند. مترجم همچنین درباره نام كتاب هم توضیحاتی می‌دهد و می‌نویسد نام كتاب از سویی اشاره دارد به از ما بهتران و از سوی دیگر به هر كس غیر از ما! یعنی هر كس كه دیگری یا جامعه به‌نوعی از خود می‌راندش. «در واقع گویی هر فرد جامعه برای سایر افرادش دیگری به حساب می‌آید و این كتاب حكایت همان دیگران است». كتاب «دیگران» علاوه بر اینكه به مسئله مهمِ مهاجرت و كوچ اجباری و بیگانگی ناشی از جاكن‌شدن می‌پردازد كه در منطقه ما مسئله‌ای جدی و دردسرساز بوده، به اوضاع سیاسی حاكم بر تركیه نیز نقب می‌زند و تأثیرات آن را بر جامعه سال‌های شصت نشان می‌دهد. «دیگران» كتابی است پر از جزئیات با زبانی كه گاه به شاعرانگی نیز تنه می‌زند. در آغاز رمان می‌خوانیم: «اتوبوس كه با كناره‌های خمیده‌اش به حیوان غول‌آسای لاك‌دار و گ‍وژپشتی می‌مانست از پشت درخت‌زارها پدیدار شد. ابتدا گرد‌و‌غبار و دودش را نمایان كرد و بعد هیكلش را. غرش شب‌شكاف اتوبوس پیش از خودش از راه رسیده بود. سنگین سنگین نزدیك شد. با صدایی غریب همچون خرناس سگ خیابانی خسته و محزونی پیش‌روی جمعیتِ منتظر ایستاد. چند ساعتی از نیمه‌شب گذشته و كوچه‌های نیده از سرما یخ زده بود. آدم‌های سرمازده گویی ترسان از رم‌دادن حیوانی وحشی، بی‌حركت سر جایشان ایستاده بودند».
 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها