زبان مشترک جهانی، عدالت زبانی و پیوند فرهنگ‌ها

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

به‌ مناسبت روز جهانی کتاب و فرهنگ اسپرانتو، همایشی  فرهنگی-علمی در فرهنگسرای ارسباران با حضور چهره‌های برجسته دانشگاهی برگزار شد.

سخنرانان به بررسی جایگاه زبان اسپرانتو در جهان امروز و نسبت آن با مفاهیمی همچون عدالت زبانی، گفت‌وگوی میان‌فرهنگی و صلح پرداختند. در بخش نخست، ویدئوی ارسالی دکتر «شون اُ ریائین»، معاون سازمان جهانی اسپرانتو و رئیس اتحادیه اسپرانتوی اروپا، پخش شد. او با نگاهی جهانی به نقش این زبان در دیپلماسی فرهنگی، گفت‌وگوی میان ملت‌ها و کاهش نابرابری‌های زبانی پرداخت و تجربه‌های خود را از فعالیت در نهادهای بین‌المللی با حاضران در میان گذاشت. این دیپلمات شناخته‌شده ایرلندی به این نکته اشاره کرد که ویکی‌پدیای اسپرانتو از ویکی‌پدیای  10 زبان اتحادیه اروپا جامع‌تر است و توصیف اسپرانتو به «مصنوعی» کاری سزاوار نیست؛ چراکه این زبان مراحل رشد و نمو خود را به صورت کاملا طبیعی سپری کرده و فقط زایش آن -مانند کودکانی که با لقاح مصنوعی به دنیا می‌آیند- طبیعی نبوده است. از دیگر بخش‌های برنامه، پیام ویدئویی رضا خیرخواه، مدرس اسپرانتو در شرق آسیا‌ بود که از تایوان برای حاضران ارسال شده بود. او به تجربه‌های آموزش و گسترش این زبان در منطقه شرق دور و نقش این زبان در ارتباط میان فرهنگ‌های دور از هم اشاره کرد. اجرای این همایش را «احمدرضا ممدوحی»، رئیس اتحادیه بین‌المللی مدرسین اسپرانتو (ILEI) بر عهده داشت. او همچنین در سخنرانی خود با عنوان «اسپرانتو به‌عنوان زبان مشترک جهانی»، به تبیین فلسفه وجودی این زبان و مزایا و برتری‌های آن، به‌ویژه در مقایسه با زبان انگلیسی‌ پرداخت.

اسپرانتو و مسئله عدالت زبانی

ممدوحی با طرح مفهوم «عدالت زبانی» توضیح داد اسپرانتو زبانی بین‌المللی و برنامه‌ریزی‌شده است که در سال ۱۸۸۷ توسط دکتر «لودویک لازار زامنهوف» ارائه شد و به هیچ ملت یا دولت خاصی تعلق ندارد. هیچ‌کس اسپرانتو را زبان ملی یا مادری خود نمی‌داند و همه یادگیری آن را از نقطه‌ای برابر آغاز می‌کنند. از این‌رو، ارتباط از طریق اسپرانتو «افقی» و مبتنی بر برابری است، نه «عمودی» و مبتنی بر سلطه و قدرت.

ممدوحی همچنین به کاربردهای عملی اسپرانتو در همایش‌های بین‌المللی، سفر و شبکه‌های مهمان‌نوازی، کتاب و مجله، پادکست، اینترنت و حتی تعامل با فناوری‌های نوین مانند هوش مصنوعی اشاره‌کرد.

سخنرانان و بخش‌های دیگر همایش

همچنین پروفسور فابریتسیو آنجلو پناکیِتی، زبان‌شناس و ایران‌پژوه برجسته ایتالیایی، به‌‌عنوان یکی از چهره‌های شاخص علمی همایش معرفی شد. جایگاه او در مطالعات زبان‌شناسی و ایران‌شناسی و نقش ارزشمندش در معرفی زبان و فرهنگ ایران در اروپا، بارها در طول برنامه مورد تأکید قرار گرفت و حضورش -هرچند به صورت مجازی- نمادی از پیوند عمیق علمی و فرهنگی میان ایران و اروپا بود.

دکتر زهرا کریمی، اقتصاددان، از نقش ماندگار «پرویز حبیب‌پور»، نقاش و از پیش‌کسوتان جنبش اسپرانتو در ایران در پیوند میان هنر، فرهنگ و زبان اسپرانتو سخن گفت.

در ادامه، «حبیب‌پور» به سخنرانی پرداخت و با نگاهی تأملی، نسبت میان «اسپرانتو و هنر» را تشریح کرد.

«محمدجواد عمادی»، سخنرانی خود را به بررسی جایگاه اسپرانتو در عصر هوش مصنوعی اختصاص داد و این زبان را از منظر نسل «زِد» تحلیل کرد. او با اشاره به رشد سریع ابزارهای هوش مصنوعی، ترجمه ماشینی و ارتباطات دیجیتال، تأکید کرد که نسل جدید بیش از هر چیز به زبان‌هایی گرایش دارد که ساده، منطقی، عادلانه و سازگار با فناوری باشند. عمادی اسپرانتو را زبانی دانست که به‌ دلیل ساختار منظم و شفاف خود، نه‌تنها برای انسان‌ها، بلکه برای پردازش‌های ماشینی و آموزش سامانه‌های هوشمند نیز کارآمد است و می‌تواند در تعامل میان انسان و فناوری نقش مهمی ایفا کند. در انتها او به راهکارهایی پرداخت که می‌تواند اسپرانتو را بیشتر در بستر اینترنت و هوش مصنوعی مطرح کند.

علیرضا دولتشاهی‌ به تاریخچه و سیر گسترش اسپرانتو در ایران پرداخت و با نگاهی تاریخی و تحلیلی، به تلاش‌های نسل‌های مختلف اسپرنتیست‌های ایرانی اشاره کرد و تحلیل کرد اسپرانتو در ایران همواره فراتر از یک ابزار ارتباطی، حامل گفت‌وگوی فرهنگی، ادبی و انسانی بوده است. دکتر کیهان صیادپور، فوق‌تخصص قلب کودکان، به نسبت میان علم، انسان‌دوستی و زبان پرداخت. آخرین بخش این همایش، سخنرانی شیرین احمدنیا، رئیس انجمن جامعه‌شناسی بود که به دو زبان اسپرانتو و فارسی پخش شد. همچنین نمایشگاه آثار پرویز حبیب‌پور افتتاح شد.

می‌توان ابراز امیدواری کرد برگزاری چنین همایش‌هایی تصویری روشن از اسپرانتو به‌‌عنوان پروژه‌ای زبانی، فرهنگی و انسانی ارائه دهد و امکان گفت‌وگویی برابرتر و جهانی‌تر را فراهم کند.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.