آتش در قلب سبزوار

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

 غروب که به سبزوار رسید، هنوز بوی دود در هوا بود. ساختمان هشت‌طبقه‌ای که حالا همه آن را با نام «ساختمان سیمان» می‌شناسند، در سکوتی سنگین ایستاده بود. خیابان مطهری که تا چند ساعت پیش صحنه ازدحام مردم و عبور خودروهای امدادی بود، شبانه مسدود شد تا از هرگونه خطر تازه جلوگیری شود. تصاویر آتش‌سوزی ساختمان هشت‌طبقه این شهر، روز پنجشنبه در شبکه‌های اجتماعی‌ منتشر شد و خیلی‌ها را هراسان کرد. دود سیاه و غلیظ ناشی از آتش‌گرفتن این ساختمان اداری‌-‌تجاری همراه با شنیدن خبر بیش از ۵۰ مصدوم، حادثه‌ای شبیه متروپل آبادان و پلاسکوی تهران را تداعی کرد. ۲۷ شهریور، حوالی ساعت ۱۲ ظهر، حادثه‌ای ناگهانی و هولناک در سبزوار رخ داد؛ یک ساختمان هشت‌طبقه با کاربری اداری و تجاری، متعلق به کارخانه سیمان، دچار آتش‌سوزی شد. علت دقیق حریق هنوز در حال بررسی است، اما نمای کامپوزیتی ساختمان باعث شد شعله‌ها به‌سرعت گسترش یابد و بخش‌های مختلف ساختمان را تهدید کند. یکی از اهالی سبزوار که از نزدیک شاهد حادثه بود، در گفت‌وگو با «شرق» جزئیاتی از این حادثه را روایت می‌کند. به گفته او، بررسی علت اصلی حادثه هنوز در دست کارشناسان نظام مهندسی و تیم‌های تخصصی آتش‌نشانی است. با‌این‌حال، مشاهدات اولیه ساکنان و کارکنان ساختمان سرنخ‌هایی از آغاز آتش به دست می‌دهد. او توضیح می‌دهد که در طبقه چهارم ساختمان، جوشکاری در نزدیکی لبه یکی از پنجره‌ها در حال انجام کار بوده است. شعله‌ کوچکی که از همان‌جا برخاست، به‌سرعت به نمای کامپوزیت سرایت کرد؛ متریالی که به‌شدت قابل‌ اشتعال است: «جوشکار وقتی متوجه شعله شد، به جای استفاده از کپسول‌های اطفای حریقی که همان‌جا در دفتر موجود بود، از محل خارج شد. همین واکنش شتاب‌زده باعث شد آتش بدون هیچ مانعی شعله‌ور شود و در چند دقیقه به طبقات بالا و واحدهای مجاور برسد». به گفته این شاهد، چند نفر از مصدومان به دلیل شدت جراحات به مراکز درمانی مشهد اعزام شده‌اند؛ برخی از آنها با سوختگی‌های بالای ۴۰ تا ۵۰ درصد تحت مراقبت هستند. تعدادی دیگر نیز پس از رسیدگی اولیه، ترخیص شده‌اند. در لحظات اولیه، حدود ۴۷ نفر در ساختمان گرفتار شده بودند، اما تیم‌های آتش‌نشانی و امدادی‌ همه آنها را نجات دادند. پنج ایستگاه آتش‌نشانی با بیش از ۱۱۰ آتش‌نشان به محل حادثه اعزام شدند و ابتدا ساختمان را ایمن‌سازی کردند تا از گسترش بیشتر حریق جلوگیری شود. حوالی ساعت ۱۴:۲۰، آتش به‌طور کامل مهار شد و مسیرهای خروجی تحت کنترل قرار گرفت. در مجموع تا زمان تنظیم این گزارش تعداد مصدومان 61 نفر اعلام شده است که بیشتر آنها دچار مشکلات تنفسی بوده و برخی با سوختگی‌های جزئی تحت مراقبت هستند. به گفته فرماندار، 55 نفر از مصدومان به بیمارستان منتقل شدند که از این تعداد پنج نفر برای درمان‌های تخصصی به مشهد اعزام شدند. بر‌اساس گزارش‌های منتشر‌شده، تاکنون هیچ فوتی رخ نداده است. ساختمان متعلق به کارخانه سیمان سبزوار است، اما واحدهای مختلف تجاری و اداری در آن مستقر بوده‌اند و شرکت سیمان در وقوع حادثه دخیل نبوده است. جعفر صدیقی، دادستان سبزوار، اعلام کرده است‌ با مقصران احتمالی آتش‌سوزی برخورد قضائی خواهد شد‌ تا پاسخ‌گویی و پیشگیری از حوادث مشابه تضمین شود. حامد قربانی، فرماندار سبزوار نیز گفته است‌ ارزیابی‌ها در‌خصوص دلایل وقوع این حادثه در دست اقدام است و پس از بررسی‌های اگر قصوری صورت گرفته باشد، مسئولان به دستگاه قضا معرفی خواهند شد. حادثه در خیابان مطهری سبزوار رخ داد؛ شهری که در ۲۳۰‌ کیلومتری غرب مشهد واقع شده است. به‌ واسطه فاصله و پراکندگی امکانات امدادی، همکاری مردمی در کنار تیم‌های حرفه‌ای آتش‌نشانی نقشی حیاتی در نجات مصدومان داشت.

یکی از مصدومان: خودمان را به بیرون پرت کردیم

علی فاتحی، یکی از مصدومان این حادثه است. او ماجرای شب آتش‌سوزی را با جزئیاتی نفس‌گیر برای «شرق» بازگو می‌کند. او که در طبقه اول ساختمان قرار داشت، با دود غلیظ و شعله‌هایی که از نمای ساختمان به پایین ریخته بود، مواجه شد. مسیر خروجی اصلی بسته بود و تنها راه فرار، پله‌های اضطراری و پشت‌بام بود. حین بازگو‌کردن ماجرا، مدام سرفه می‌کند و از التهاب ریه‌هایش می‌گوید. فاتحی توضیح می‌دهد که در لحظه شروع آتش‌سوزی، گروهی از همکارانش سعی کردند از پله‌ها بالا بروند، اما دود سنگین و باز‌بودن درهای اتاق‌ها، شرایط را دشوار کرده بود. برخی از افراد خود را به پشت‌بام رساندند و از آنجا نجات یافتند. او تأکید می‌کند که اگر نیروهای امدادی دیرتر می‌رسیدند، وضعیت می‌توانست به‌مراتب وخیم‌تر شود: «خودمان را پرت کردیم بیرون؛ اگر آن لحظه دیرتر می‌رسیدیم، خفه می‌شدیم». پس از نجات، فاتحی به بیمارستان منتقل شد. او از شلوغی و بی‌نظمی مراکز درمانی گلایه دارد و می‌گوید‌ آمادگی بیمارستان‌ها برای پذیرش این حجم از مصدومان کافی نبوده است. برخی از همکارانش با سوختگی‌های شدید به مراکز دیگری منتقل شدند، در‌حالی‌که مصدومان دیگر با آسیب‌های جزئی‌تر به‌سرعت ترخیص شدند. به گفته فاتحی، مشکل دیگری که عملیات را پیچیده کرد، کمبود تجهیزات آتش‌نشانی بود. پرتاب آب محدود و نداشتن امکانات کافی باعث شد شعله‌ها به‌سرعت گسترش یابند و تنها با تلاش نیروهای اورژانس و آتش‌نشانی و کمک‌های دستی کارکنان شرکت سیمان، بخش‌هایی از حریق مهار شد. او همچنین اشاره می‌کند که ساختمان پیش‌تر نیز تجربه‌های مشابهی داشته و آتش‌سوزی‌های کوچک قبلی باعث شده بود تصور شود حریق‌ها به‌سرعت مهار می‌شوند، اما این بار شعله‌ها در کمتر از ۲۰ دقیقه تمام ساختمان را در بر گرفتند و شدت حادثه‌ حتی افراد باتجربه را نیز غافلگیر کرد.

خسارت و نگرانی‌های پس از مهار حریق

فاتحی می‌گوید با وجود مهار سریع آتش، حجم خسارت‌ها هنوز قابل برآورد دقیق نیست. نزدیک به ۵۰ تا ۶۰ نفر مصدوم شده‌اند و ساختمان که هشت طبقه دارد، همچنان اجازه ورود برای بررسی رسمی ندارد. او توضیح می‌دهد که هر طبقه سه واحد داشت و کاربری‌ها متنوع بود؛ طبقات‌ هشت، هفت و همکف متعلق به کارخانه سیمان بود و طبقات بالاتر شامل دفتر وکالت، واحدهای طراحی و دوخت و برخی مغازه‌های تجاری، از‌جمله یک باشگاه ورزشی زنانه بود‌. بسیاری از دفاتر اسناد، پرونده‌ها و تجهیزات اداری آسیب دیده‌اند و وضعیت مالی واحدها هنوز نامشخص است. فاتحی نگران آینده و پیگیری خسارت‌هاست: «تمام تجهیزات به هم ریخته، ساختمان نامنظم است و هنوز مشخص نیست چه کسی باید مسئولیت خسارت‌ها را بر عهده بگیرد». او کمبود تجهیزات و ضعف امکانات را از دیگر مشکلات مهم حادثه می‌داند: «استفاده از پمپ‌های دستی سیمان برای مهار شعله‌ها و نبود جرثقیل‌های مناسب، نشان‌دهنده محدودیت شدید امدادرسانی است». فاتحی درباره وضعیت مصدومان هم می‌گوید که آسیب جدی به جسم افراد بیشتر ناشی از دود و سوختگی‌های محدود بوده است و خوشبختانه هیچ فردی در حادثه جان خود را از دست نداده است. او در نهایت امیدوار است‌ با گذشت زمان، مسئولان راهکارهای مناسبی برای ارزیابی خسارت‌های مالی و اصلاح نواقص ایمنی ساختمان ارائه دهند.

لحظه‌های  پراضطراب  طبقه  همکف

مصطفی منصورپناه، برادر مرتضی منصورپناه که هنوز در بیمارستان بستری است، حادثه را از زاویه شنیده‌هایش بازگو می‌کند. او در زمان آتش‌سوزی در کارخانه بوده و از نزدیک صحنه را ندیده، اما روایت‌هایی که از برادر و همکاران شنیده، برایش همچنان تکان‌دهنده است. به گفته او، در لحظه حادثه شعله‌ها از نمای ساختمان به پایین ریخته و دود غلیظ، فضای داخلی را پر کرده بود. مرتضی و چند نفر از همکارانش در طبقه همکف گرفتار شده بودند. تنها چیزی که نجات‌شان داد، نوری بود که از شکاف بازشده به‌ دست آتش‌نشان‌ها به داخل تابید و مسیر خروج را نشان داد. آنها با شتاب خود را به بیرون پرت کردند؛ تصمیمی که اگر لحظه‌ای دیرتر گرفته می‌شد، سرنوشت دیگری رقم می‌زد: «سوختن مهم نبود، خفگی بود که داشت جان‌شان را می‌گرفت». مرتضی با سوختگی در دست‌ها و گوش و آسیب تنفسی ناشی از دود حالا تحت مراقبت است. برادرش می‌گوید: «اگر آن لحظه آتش‌نشان‌ها دیرتر می‌رسیدند، الان فقط از پیکر بی‌جان‌شان خبر داشتیم». او از وضعیت دیگر مصدومان هم خبر دارد؛ تعدادی از همکاران با آسیب‌های سطحی مرخص شده‌اند، اما برخی وضعیت وخیم‌تری دارند، از‌جمله یکی از نیروهای خدماتی زن با سن بالا که به‌ دلیل شدت جراحات به مشهد منتقل شده است. در میان بستری‌ها، هنوز چند نفر به دلیل سوختگی و مشکلات تنفسی تحت درمان هستند و امید خانواده‌ها به این است که روزهای سخت بیمارستان زودتر پایان یابد.

رئیس آتش‌نشانی سبزوار: دیر تماس گرفتند

در دل این هیاهو، عباسعلی معصومی‌صدر، رئیس آتش‌نشانی سبزوار، کنار همکارانش ایستاده بود؛ مردی که حالا باید پاسخ بسیاری از پرسش‌ها را بدهد. او درباره وضعیت کنونی ساختمان به «شرق» توضیح می‌دهد که یک ضلع بنا، آن هم به دلیل نمای کامپوزیت، درگیر آتش شده است. ضلع مشرف به خیابان و بخش‌های پیرامونی آسیب جدی ندیده‌اند و پایداری سازه توسط کارشناسان نظام مهندسی تأیید اولیه شده است. معصومی می‌گوید: «از همان دیشب عملیات به‌طور کامل پایان یافت و الان دیگر مشکل خاصی وجود ندارد. مسیر هم مسدود شده تا خطری عابران را تهدید نکند». اما علت حادثه چه بود؟ او تأکید می‌کند که بررسی کارشناسی هنوز ادامه دارد و باید نظر نهایی توسط تیم‌های تخصصی اعلام شود. 

با‌این‌حال، روایت‌های اولیه شاهدان و ساکنان ساختمان، به‌ویژه کسانی که در همان ساعت در محل حضور داشتند، بر یک نکته مشترک استوار است: جوشکاری در یکی از طبقات. به گفته معصومی، «همان لحظات ابتدایی اگر با آتش‌نشانی تماس گرفته می‌شد، شاید می‌توانستیم زودتر در محل حاضر شویم، اما تأخیر در تماس، همراه با خاصیت به‌شدت قابل‌اشتعال نمای کامپوزیت، باعث شد ‌شعله‌ها با سرعت به طبقات بالاتر سرایت کنند». او در ادامه به موضوعی گسترده‌تر اشاره می‌کند؛ خطری که نه‌فقط سبزوار بلکه بسیاری از شهرهای کشور را تهدید می‌کند: «نمای کامپوزیت در دهه‌های گذشته روی بسیاری از ساختمان‌های عمومی، دولتی، مسکونی و تجاری نصب شد؛ در‌حالی‌که بعدها ثابت شد در برابر آتش بسیار خطرناک است. همین مسئله باعث شد قانون تغییر کند و استفاده از این نما در سال‌های اخیر ممنوع شود. اما هنوز ساختمان‌های زیادی در کشور وجود دارند که پیش از اصلاح این قانون ساخته شده‌اند و همچنان آسیب‌پذیرند».

 چنان‌که رئیس آتش‌نشانی سبزوار اشاره دارد، ممنوعیت استفاده از نمای کامپوزیت از اول مهر 1403 به اجرا درآمده و استفاده از این نوع نما در پروژه‌های جدید غیرقانونی شده است. در توضیح چالش‌های عملیات شب حادثه، معصومی ابتدا به مسئله کمبود تجهیزات اشاره می‌کند و سپس دیگر مشکلات را به تفکیک برمی‌شمارد: «شهرهایی مثل سبزوار، نیشابور یا تربت‌حیدریه نردبان‌های مخصوص عملیات در ارتفاع ندارند. قیمت این تجهیزات ۱۶ تا ۱۷ میلیارد تومان است و شهرداری‌ها به‌تنهایی توان خرید آن را ندارند. در استان خراسان رضوی، فقط مشهد به چنین تجهیزاتی مجهز است. ما مجبور شدیم از جرثقیل‌های شخصی که در ساخت‌وسازها استفاده می‌شوند کمک بگیریم. این ابزارها برای عملیات آتش‌نشانی طراحی نشده، اما آن شب تنها راهی بود که پیش‌روی ما قرار داشت». 

ساختمان محل حادثه هشت طبقه ارتفاع داشت، چیزی نزدیک به ۲۲ متر. بدون نردبان‌های ویژه، عملیات نجات در این ارتفاع‌ها به‌مراتب دشوارتر است. چالش بعدی، ازدحام جمعیت بود. معصومی می‌گوید: «همیشه در چنین صحنه‌هایی مردم زیادی جمع می‌شوند. بعضی‌ها برای تماشا، بعضی‌ها هم برای کمک می‌آیند، اما این حضور ناخواسته اختلال ایجاد می‌کند؛ از بسته‌شدن مسیر خودروهای سنگین تا تأخیر در رسیدن نیروها به محل. این موضوع یک معضل ملی است و نیاز به فرهنگ‌سازی جدی دارد».

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.