مالیات در خدمت مردم

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شرق: مردم ایران سال گذشته 12 هزار میلیارد تومان مالیات خود را برای توسعه کشور خرج کردند. بر‌اساس طرح نشان‌دار کردن مالیات، مؤدیان می‌توانند انتخاب کنند که مالیات خود را کجا هزینه کنند. محمدهادی سبحانیان، معاون وزیر اقتصاد و رئیس سازمان امور مالیاتی، به «شرق» می‌گوید که سال گذشته حدود 12 هزار میلیارد تومان مالیات مؤدیان در پروژه‌های نشان‌دار هزینه شد و امسال این رقم افزایش یافته و به 18 هزار میلیارد تومان رسیده است. او تأکید می‌کند که این طرح پاسخی است به خواسته مؤدیان مالیاتی مبنی بر اینکه شفاف‌سازی شود که مالیات مردم کشور چگونه هزینه می‌شود؟

طرح نشان‌دار کردن مالیات چیست؟

طرح نشان‌دارکردن مالیات، طرحی است که از سوی سازمان امور مالیاتی اجرائی شده است و نه‌تنها شفافیت را در نظام مالیاتی کشور ارتقا داد، بلکه با جلب مشارکت مؤدیان، تلاش کرده است که توسعه عدالت‌محور و ارتقای اعتماد عمومی به دولت را دنبال کند.

در سال اول اجرای سیاست نشان‌دارکردن مالیات‌ها، حدود 12 هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی با مشارکت 363 هزار مؤدی به تأمین مالی حدود دو هزار پروژه ملی و استانی اختصاص داشته است.

بر‌اساس گزارش سازمان امور مالیاتی، منابع این طرح در حوزه‌های گوناگون، بیشترین تخصیص منابع به‌ ترتیب در پروژه‌های حمل‌ونقل و راه‌سازی، آموزش و پرورش، منابع آب و محیط زیست، بهداشت و درمان و آموزش عالی انجام شده است. به‌عنوان نمونه، حوزه‌های حمل‌ونقل و آموزش و پرورش هرکدام سهمی بالغ بر 1.2 هزار میلیارد تومان از این مالیات‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و در حوزه بهداشت نیز بیش از 750 میلیارد تومان به پروژه‌های درمانی و سلامت اختصاص یافته است.

موضوع درخورتوجه این است که 90 درصد از ظرفیت مالیاتی استان تهران به سمت 16 استان محروم کشور است؛ اقدامی که می‌تواند عدالت‌محوری را در تخصیص منابع مالیاتی به دنبال داشته باشد.

بر‌اساس‌این سازمان امور مالیاتی در سال 1404 با همکاری سازمان برنامه و بودجه، فهرستی از پروژه‌های قابل انتخاب برای سرمایه‌گذاری مالیاتی منتشر کرد. این فهرست شامل 881 پروژه در حوزه‌های گوناگون است که در مجموع 18‌هزار‌و 200 میلیارد تومان اعتبار برای آنها پیش‌بینی شده است. در این مرحله نیز، آموزش و پرورش با سهم 49‌درصدی از تعداد پروژه‌ها، 13 درصد از اعتبارات را به خود اختصاص داده است.

در مقابل، حوزه حمل‌ونقل و عمران شهری و روستایی با سهم 13درصدی از تعداد پروژه‌ها، بیشترین میزان اعتبار (29 درصد) را جذب کرده‌اند. پروژه‌های مرتبط با آب، کشاورزی و محیط زیست نیز، اگرچه تنها پنج درصد از پروژه‌ها را در بر می‌گیرند، اما به‌ دلیل ماهیت هزینه‌بر، 19 درصد از اعتبارات را به خود اختصاص داده‌اند. در میان استان‌های کشور هم سیستان‌و‌بلوچستان با 151 پروژه، بیشترین تعداد طرح‌ها را در قالب این برنامه به خود اختصاص داده است. استان‌های اصفهان و آذربایجان غربی هرکدام با 51 پروژه در رتبه‌های بعدی قرار دارند. همچنین استان تهران با 25 پروژه و اعتباری بالغ بر 590 میلیارد تومان در بین استان‌های مشمول اجرای این طرح قرار دارد.

تحلیل نتایج به‌دست‌آمده از اجرای این سیاست نشان می‌دهد که مشارکت مؤدیان در تعیین محل هزینه‌کرد مالیات‌های خود نقش چشمگیری در افزایش تمکین مالیاتی و کاهش فرار مالیاتی داشته است. این شیوه، حس تعلق اجتماعی به منابع عمومی را نیز تقویت کرده و مردم را با روند مصرف منابع مالیاتی آشنا کرده است.

در نتیجه بسیاری از مؤدیان، مالیات پرداختی خود را نه صرفا به‌عنوان یک تکلیف قانونی، بلکه به‌عنوان سهمی مؤثر در توسعه کشور و ارتقای کیفیت زندگی در استان‌ها قلمداد می‌کنند.

نشان‌دار کردن مالیات، پاسخی به مطالبه شفاف‌سازی مردم

در همین زمینه محمدهادی سبحانیان، معاون وزیر اقتصاد و رئیس سازمان امور مالیاتی، به «شرق» توضیح می‌دهد «مردم از ما سؤال می‌پرسند که با‌ این‌همه مالیات‌هایی که دریافت می‌کنید، چه کاری انجام می‌دهید. حرف مردم کاملا درست است؛ ما به‌عنوان بخش دولتی باید پاسخ‌گو باشیم، بنابراین برای پاسخ به این سؤال، پیش‌قدم شدیم و یک ایده را مطرح کردیم که خوشبختانه اجرائی شد و بازخوردهای مثبتی دریافت کردیم».

او ادامه می‌دهد: «سال گذشته حدود دو هزار پروژه به صورت نشان‌دارشده از سوی سازمان برنامه و بودجه، که متولی اصلی این کار است، معرفی شدند و مردم پروژه‌های مختلف را انتخاب کردند. تقریبا حدود ۱۲ هزار میلیارد تومان بودجه در پروژه‌های نشان‌دار سال گذشته صرف شده است. بیشتر این پروژه‌ها مربوط به مدارس بوده‌اند، سپس پروژه‌های آب‌رسانی و بیمارستانی قرار داشتند».

رئیس سازمان امور مالیاتی تأکید می‌کند: «امسال این مقدار افزایش یافته و به جای ۱۲ هزار میلیارد، حدود ۱۸ هزار میلیارد تومان برای پروژه‌های نشان‌دار اختصاص یافته است تا مردم بتوانند به صورت مستقیم در انتخاب محل هزینه‌شدن منابع مالی خود مشارکت کنند. این پروژه‌ها عمدتا در حوزه آموزش با ۴۲۹ مدرسه، حمل‌ونقل با ۱۱۳ پروژه و آب‌رسانی با ۴۱ پروژه متمرکز شده‌اند. البته پروژه‌های دیگری هم وجود دارد، اما این سه حوزه اصلی هستند».

سبحانیان همچنین می‌گوید: «ما معتقدیم سؤال مردم کاملا بجاست که مالیات آنها کجا خرج می‌شود و تلاش شده است تا شفافیت بیشتری ایجاد شود. هرچند که نقدهایی ممکن است به کیفیت خدمات ارائه‌شده وارد شود اما باید توجه داشت که خدماتی مانند درمان، آموزش، امنیت و محیط زیست در سطح مقبولی در مقایسه با کشورهای مشابه قرار دارند».

او تأکید می‌کند: «این نکته درخورتوجه است که مردم انتظار دارند با پرداخت مالیات، وضعیت خدمات درمانی و دیگر خدمات عمومی بهبود یابد که این انتظار کاملا درست و منطقی است اما لازم است توجه کنیم که توزیع اعتبارات در استان‌ها متفاوت است. به طور مثال، در سال گذشته بودجه‌ای که به سیستان‌وبلوچستان تخصیص یافته بود، از برخی استان‌ها کمتر بوده است، اما مؤدیان مالیاتی با انتخاب پروژه‌های مناسب، در بهبود شرایط مشارکت کرده‌اند. همچنین این طرح با استقبال خوب نمایندگان مجلس، مقامات استانی و مردم روبه‌رو شده و امیدواریم که سازمان برنامه به توسعه شهری در استان‌ها توجه بیشتری کند تا منابع در جاهایی هزینه شود که بیشترین تأثیر را داشته باشد».

معاون وزیر اقتصاد توضیح می‌دهد: «البته باید اشاره کنم که محدودیت‌هایی وجود دارد و ما به‌عنوان متولی تحت فشار هستیم، اما در نهایت تلاش می‌کنیم شفافیت و پاسخ‌گویی را در اولویت قرار دهیم».

سبحانیان در ادامه تأکید می‌کند: «واقعیت این است که حدود ۷۰ درصد هزینه‌های جاری کشور، ازجمله هزینه‌های مربوط به اداره امور روزمره و ارائه خدمات عمومی از سوی دولت، از محل مالیات‌های دریافتی تأمین می‌شود. بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها شامل پرداخت حقوق و دستمزد کارکنان دولت است که مسئول ارائه خدمات به مردم هستند. البته من معتقدم بهره‌وری در این زمینه می‌تواند بهتر باشد، ولی در نهایت، کارکنان دولت وظیفه دارند خدمات خود را ارائه دهند.

خلاصه اینکه نباید تصور شود که تنها بخشی از مالیات‌ها صرف امور جاری می‌شود و بخش دیگر به حوزه‌های دیگر منتقل می‌شود».

گذشته از اینکه طرح نشان‌دارکردن مالیات، اقدام مهمی برای شفاف‌سازی هزینه‌کرد مالیات است، سبب شده که انجام برخی از طرح‌های عمرانی با منابع مالیات مؤدیان شتاب بگیرد.

براساس آخرین گزارش در سال 1402 حدود 62 هزار پروژه نیمه‌تمام در کشور وجود دارد که حدود ۵۷‌ هزار پروژه استانی و پنج هزار پروژه هم ملی هستند. البته برای اعتبارات مورد نیاز جهت تکمیل و به نتیجه رساندن این پروژه‌ها نمی‌توان رقم دقیقی گفت، چون با توجه به تورم و نوسان قیمت‌ها هر سال چند هزار میلیارد به رقم قبلی اضافه می‌شود اما بر‌اساس ارقام رسمی اعلام‌شده، ۵۰۰‌ هزار‌ میلیارد، و ۶۵۰ هزار میلیارد و حالا ۸۰۰ هزار میلیارد تومان برای تکمیل این طرح‌ها اعلام شده که باید تأمین شود. ارقام درشتی که با وجود کسری بودجه دولت تأمین آن به‌سادگی ممکن نیست اما طرح نشان‌دارکردن مالیات سبب شده است که با انتخاب مؤدیان طرح‌های مهم‌تری که با زندگی روزمره مردم گره خورده است، به سرانجام برسد.

آخرین مطالب منتشر شده در روزنامه شرق را از طریق این لینک پیگیری کنید.