ابتکار نمادین فرانسه و عربستان در مسیر صلح خاورمیانه
ایده «دو دولت» زیر ذره‌بین
در روزهایی که غزه شاهد بحران انسانی کم‌سابقه‌ای است و خبرهایی تلخ از گرسنگی و مرگ ساکنان آن به تیتر نخست رسانه‌ها تبدیل شده، سازمان ملل با برگزاری نشستی سمبلیک تلاش می‌کند راهکاری سیاسی برای پایان جنگ و تحقق صلح پایدار ارائه دهد. این نشست دو‌روزه که از روز گذشته آغاز شده، با مشارکت وزرای خارجه فرانسه و عربستان سعودی به عنوان رؤسای مشترک و حضور حدود ۴۰ وزیر از کشورهای مختلف برگزار می‌شود. نکته درخور توجه اینکه اسرائیل و متحد نزدیکش ایالات متحده، این نشست را تحریم کرده‌اند؛ اقدامی که واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
شرق: در روزهایی که غزه شاهد بحران انسانی کم‌سابقه‌ای است و خبرهایی تلخ از گرسنگی و مرگ ساکنان آن به تیتر نخست رسانه‌ها تبدیل شده، سازمان ملل با برگزاری نشستی سمبلیک تلاش می‌کند راهکاری سیاسی برای پایان جنگ و تحقق صلح پایدار ارائه دهد. این نشست دو‌روزه که از روز گذشته آغاز شده، با مشارکت وزرای خارجه فرانسه و عربستان سعودی به عنوان رؤسای مشترک و حضور حدود ۴۰ وزیر از کشورهای مختلف برگزار می‌شود. نکته درخور توجه اینکه اسرائیل و متحد نزدیکش ایالات متحده، این نشست را تحریم کرده‌اند؛ اقدامی که واکنش‌های بسیاری را برانگیخته است.
ایده تقسیم این سرزمین و شکل‌گیری دو دولت مستقل برای یهودیان و فلسطینی‌ها، سابقه‌ای طولانی دارد. پس از پایان قیمومیت بریتانیا بر فلسطین، سازمان ملل در سال ۱۹۴۷ طرح تقسیم سرزمین را پیشنهاد داد که قرار بود دو دولت یهودی و عربی در کنار هم ایجاد شوند. با اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ و آغاز جنگ از سوی همسایگان عرب، این طرح هرگز عملی نشد. بر‌اساس آتش‌بس ۱۹۴۹، کرانه باختری و شرق اورشلیم (قدس) تحت کنترل اردن و غزه تحت کنترل مصر قرار گرفت. اما جنگ ۱۹۶۷ موازنه قوا را به طور اساسی تغییر داد و اسرائیل بر کرانه باختری، شرق اورشلیم و غزه مسلط شد.
فلسطینی‌ها خواستار تشکیل کشوری مستقل در همین مناطق بر پایه مرزهای پیش از ۱۹۶۷ هستند؛ راهکاری که از دهه ۹۰ میلادی محور مذاکرات صلح قرار گرفته و مورد حمایت گسترده جهانی است. منطق این رویکرد آن است که جمعیت ساکنان این سرزمین‌ها به طور تقریبی میان فلسطینی‌ها و یهودیان تقسیم شده و تنها راه‌حل پایدار، تحقق حق تعیین سرنوشت برای فلسطینی‌ها در کنار حفظ هویت دموکراتیک و یهودی اسرائیل است.
اقدامی نمادین یا عملی
فرانسه و عربستان سعودی با هدف احیای چشم‌انداز راهکار دو دولت و قرار‌دادن آن به عنوان تنها مسیر واقع‌بینانه و عملی برای صلح، این نشست را سازماندهی کرده‌اند. در سند مشترکی که حدود دو ماه پیش برای کشورهای عضو ارسال شد، رؤسای جلسه هدف اصلی را شناسایی اقدامات عملی و قابل اندازه‌گیری از سوی همه بازیگران مؤثر برای تحقق راهکار دو دولت عنوان کردند و خواستار بسیج سریع منابع و تلاش‌های بین‌المللی در این مسیر شدند.
مانال رضوان، دیپلمات ارشد سعودی، تأکید کرد که نشست باید به برنامه‌ای عملی، مشخص و غیرقابل بازگشت منجر شود و صرفا جنبه نمادین یا تشریفاتی نداشته باشد. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، نیز هم‌زمان با افزایش خشم جهانی نسبت به اوضاع غزه و مرگ مردم بر اثر گرسنگی، اعلام کرد فرانسه به طور رسمی دولت فلسطین را در مجمع عمومی آینده به رسمیت خواهد شناخت؛ اقدامی که فرانسه را به مهم‌ترین قدرت غربی حامی این مسیر تبدیل می‌کند.
نگاه دو طرف به آینده و راهکار سیاسی
فلسطینی‌ها شرایط کنونی را «آپارتاید» می‌نامند و اسرائیل را به تخریب روندهای صلح از طریق توسعه شهرک‌سازی و تهدید به الحاق متهم می‌کنند؛ اقداماتی که عملا امید به تشکیل کشور مستقل و پیوسته فلسطین را به مخاطره انداخته است. احمد مجدلانی، عضو کمیته اجرائی سازمان آزادی‌بخش فلسطین و از نزدیکان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان، این نشست را گامی برای آماده‌سازی اجلاس سران در سپتامبر توصیف می‌کند. او خواسته اصلی فلسطینی‌ها را آغاز روندی جدی و بین‌المللی برای تحقق کشور مستقل فلسطین اعلام کرده است.
علاوه بر آن، فلسطینی‌ها به دنبال شناسایی بین‌المللی بیشتر کشورشان از سوی قدرت‌هایی نظیر بریتانیا هستند و انتظار دارند این مهم در ماه سپتامبر محقق شود. همچنین، حمایت اقتصادی، مالی و کمک به بازسازی غزه از دیگر مطالبات اساسی آنان است.
در سوی مقابل، اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو، همواره با راهکار دو دولت به دلایل امنیتی و ایدئولوژیک مخالفت کرده است. بخش مذهبی و ملی‌گرای جامعه اسرائیل، کرانه باختری را سرزمین تاریخی و مذهبی خود می‌داند و اورشلیم را پایتخت ابدی اسرائیل تلقی می‌کند. نتانیاهو و هم‌فکرانش با اشاره به تجربه انتفاضه دوم و به‌ویژه کنترل غزه توسط حماس پس از خروج اسرائیل در سال ۲۰۰۵، معتقدند فلسطینی‌ها اراده‌ای برای صلح ندارند و هرگونه عقب‌نشینی، تهدید امنیتی جدی ایجاد می‌کند.
در‌عین‌حال، اسرائیل با ایده «یک دولت واحد» نیز مخالف است؛ چرا‌که چنین سناریویی می‌تواند به کاهش اکثریت یهودی و تضعیف ساختار دموکراتیک آن منجر شود. نتانیاهو ترجیح می‌دهد وضعیت فعلی ادامه یابد؛ تداوم کنترل اسرائیل، حقوق بیشتر برای شهروندان اسرائیلی نسبت به فلسطینی‌ها، توسعه شهرک‌سازی و محدودیت خودمختاری تشکیلات فلسطینی در بخش‌هایی از کرانه باختری. نتانیاهو به‌شدت با اقدام فرانسه در به رسمیت شناختن فلسطین مخالفت کرده و آن را باعث تشویق افراط‌گرایان می‌داند.
محدودیت‌های نشست پیش‌رو
بر‌اساس دعوت رسمی، تمامی ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل به نشست دعوت شده‌اند و انتظار می‌رود فقط ۴۰ کشور در سطح وزیر در آن حضور یابند؛ با اینکه اسرائیل و ایالات متحده این نشست را تحریم کرده‌اند. به گفته یک دیپلمات فرانسوی، احتمال تصویب سند نهایی وجود دارد و شاید برخی کشورها رسما شناسایی فلسطین را اعلام کنند، اما به دلیل غیبت آمریکا و اسرائیل نباید انتظار گشایشی چشمگیر در مذاکرات و روند متوقف‌شده صلح داشت. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، پس از اعلام این نشست، خطاب به حاضران تأکید کرد که باید «راهکار دو دولت» را زنده نگه دارند و جامعه جهانی نباید فقط به حمایت زبانی از این راه بسنده کند، بلکه باید شرایط تحقق آن را به طور واقعی فراهم کند.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
