شیوه‌نامه رده‌بندی سنی و چندین نکته
مغایرت شیوه‌نامه رده‌بندی سنی فیلم‌ها با خود‌تنظیم‌گری و سیاست وفاق مشارکتی را می‌توان در یکی از تصمیمات اخیر مشاهده کرد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تازگی شیوه‌نامه‌ای برای رده‌بندی سنی آثار سینمایی ابلاغ کرده که فاقد حضور نمایندگان نهادهای مدنی صنفی است و همچون مناسبات منسوخ و مندرس پیشین، بر نقش منسوبان دولتی، کارکنان اداری و حضور یک روحانی تأکید کرده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،
محسن هاشمی
مغایرت شیوه‌نامه رده‌بندی سنی فیلم‌ها با خود‌تنظیم‌گری و سیاست وفاق مشارکتی را می‌توان در یکی از تصمیمات اخیر مشاهده کرد. وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌تازگی شیوه‌نامه‌ای برای رده‌بندی سنی آثار سینمایی ابلاغ کرده که فاقد حضور نمایندگان نهادهای مدنی صنفی است و همچون مناسبات منسوخ و مندرس پیشین، بر نقش منسوبان دولتی، کارکنان اداری و حضور یک روحانی تأکید کرده است. این رویکرد با اصول وفاق دولت دکتر پزشکیان و مشارکت مدنی اصناف برای مشارکت در سرنوشت و کسب‌وکارشان مغایرت دارد و طبیعتا پرسش‌هایی درباره شفافیت و کارآمدی آن ایجاد می‌کند.
در این نوشته ضمن نقد این شیوه‌نامه، آن را با سیاست‌گذاری‌های فرهنگی در زمینه رده‌بندی سنی در کشورهای دیگر مقایسه می‌کنم تا تفاوت‌ها و شباهت‌ها را بررسی کرده و پیشنهادهایی برای بهبود ارائه داده باشم. غایت یا هدف نهایی رده‌بندی سنی آثار سینمایی، ابزاری برای راهنمایی مخاطبان و حفاظت از گروه‌های سنی حساس، به‌ویژه کودکان است. این فرایند در بسیاری از کشورها با هدف تعادل و توازن بین آزادی خلاقیت و مسئولیت اجتماعی انجام می‌شود. در ایران، شورای درجه‌بندی سنی فیلم زیر نظر سازمان سینمایی فعالیت می‌کند، اما شیوه‌نامه‌های پیشین، مصوبه سال ۱۳۹۸، به دلیل فقدان صلاحیت قانونی سازمان سینمایی ابطال شد. این چالش‌ها و اهمیت بازطراحی نظام حکمرانی فرهنگی ضرورت بازنگری با مشارکت ذی‌نفعان را دوچندان نشان می‌دهد.
شیوه‌نامه جدید رده‌بندی سنی در ایران، بدون اشاره به ترکیب تعیین‌کننده در بند 4 ماده یک، به احتمال (می‌تواند) به‌کارگیری کارگروهی از میان متخصصان علوم تربیتی، جامعه‌شناسی و ارتباطات رسانه را به پیشنهاد شورای انتصابی بازبینی و با حضور یک روحانی (در ماده 4) تعیین کرده است. این ترکیب که فاقد نمایندگان حرفه‌ای و جامعه مدنی است، همچون گذشته می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های غیرشفاف و غیرتخصصی منجر شود. این رویکرد با اصول وفاق و مشارکت مدنی که بر حضور ذی‌نفعان کلیدی تأکید دارد، ناسازگار است و اعتماد فعالان فرهنگی را تضعیف می‌کند. منطقی و خردمندانه آن است که تعیین رده سنی آثار به نهاد مدنی خانه سینما واگذار شود و در آنجا با ترکیبی از نمایندگان نهادهای مدنی ذی‌ربط نظیر انجمن علمی جامعه‌شناسی، انجمن علمی علوم تربیتی و انجمن ارتباطات و رسانه از میان علاقه‌مندان آنان به فیلم و سینما و با حضور نماینده شورای صنفی نمایش، نسبت به تعیین رده‌بندی سنی اقدام کنند.
نکته دیگر اینکه در ماده سوم این شیوه‌نامه، عبارت «شورای بازبینی می‌تواند در شرایط عرضه آثار، ملاحظاتی درباره زمان و مکان نمایش آنها اعمال کند»، نکته‌ای نگران‌کننده برای ایجاد محدودیت در نمایش به مصلحت در محدوده قلمرو بزرگ ایران است. در زیر چگونگی تعیین رده‌بندی آثار سینمایی در چند کشور بزرگ تولیدکننده فیلم ارائه می‌شود: در آمریکا، رده‌بندی سنی توسط انجمن تصاویر متحرک آمریکا (MPAA) انجام می‌شود که نهادی غیردولتی و متشکل از نمایندگان صنعت سینما، تهیه‌کنندگان و کارشناسان مستقل است. این سیستم (G, PG, PG-13, R, NC-17) با مشارکت گسترده ذی‌نفعان و بدون دخالت مستقیم دولت عمل می‌کند. برخلاف ایران، حضور نهادهای مدنی و صنفی در آمریکا نقش محوری دارد و دخالت‌های مذهبی یا اداری در آن دیده نمی‌شود. این مدل شفافیت و استقلال بیشتری را تضمین می‌کند. در بریتانیا، هیئت رده‌بندی فیلم بریتانیا (BBFC) وظیفه رده‌بندی سنی را بر عهده دارد و ترکیبی از کارشناسان صنعت سینما، روان‌شناسان و نمایندگان جامعه مدنی را شامل می‌شود. BBFC با انجام نظرسنجی‌های عمومی و مشورت با والدین و مربیان، اطمینان حاصل می‌کند که رده‌بندی‌ها نیازهای جامعه را منعکس کنند. این رویکرد مشارکتی با شیوه‌نامه ایران که فاقد حضور نهادهای مدنی است، تفاوت چشمگیری دارد.
آخرین اخبار روزنامه را از طریق این لینک پیگیری کنید.
