نگاهی انتقادی به پیشنهاد وزیر راه و شهرسازی

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

بابک شکوفی-معمار: در میان انبوه معماری‌های نازلی که بعد از انقلاب در سایت صداوسیما ساخته شد، ساختمان شیشه‌ای یک استثنا بود. 

ساخت این بنا در دهه 70 تکمیل شد و به بهره‌برداری رسید، ولی طراحی آن در دهه 50 توسط یکی از معماران معاصر برجسته ایران (عبدالعزیز فرمانفرماییان) انجام‌ شده بود و پس از اجرا به یکی از نمادهای معماری مدرن ایران تبدیل شد؛ ساختمانی که یک معماری سالم مینی‌مالیستی را به نمایش می‌گذاشت و با ترکیب ستون‌های آزاد و نمای شیشه‌ای، شفافیت بصری و همچنین گشودگی به دنیای مدرن و پیشرفت و فناوری را القا می‌کرد. وجود یک حیاط مرکزی بزرگ در میانه این بنا هم ردپایی از معماری ایرانی محسوب می‌شد که نور طبیعی و گشایش فضایی را در قلب ساختمان به ارمغان می‌آورد.

 این بنا که بدون شک یکی از باارزش‌ترین میراث‌ معماری معاصر ایران محسوب می‌شد، در جریان یکی از عجیب‌ترین و شاید سینمایی‌ترین جنگ‌های دوران معاصر جهان، یعنی جنگ اخیر ایران و اسرائیل، مورد هدف قرار گرفت که خود یکی از صحنه‌های شگفت‌انگیز این جنگ محسوب می‌شد.

در این شرایط، چند روزی است که بحث دوباره‌سازی این ساختمان مهم داغ شده و حتی برگزاری یک مسابقه معماری بین‌المللی برای طراحی ساختمان جدید مطرح شده است که به نظرم نه‌تنها هیچ نیازی به آن نیست، بلکه احداث هر ساختمان جدید با هیئتی متفاوت نسبت به قبل در آن مکان، یک تصمیم معمارانه اشتباه محسوب می‌شود؛ زیرا باید توجه داشت این ساختمان از جنبه‌ای نمادین در سطح ملی برخوردار بود و بخشی از حافظه تاریخی مشترک شهروندان تهران را تشکیل می‌داد که آن خاطره مشترک با دیدن صحنه‌های مستقیم بمباران آن ساختمان در شبکه خبر به اوج رسید.

بهترین مواجهه برای ساختمانی که از چنین جایگاهی برخوردار است، نه دوباره‌سازی آن با شکلی متفاوت، بلکه بازسازی و دوباره‌سازی همان طرح باارزش سابق است که به آن خاطره مشترک جمعی و ارزش‌های معماری‌اش احترام می‌گذارد.

البته در این کار چنان‌که در بسیاری از پروژه‌های بازسازی بناهای باارزش بعد از جنگ در نقاط مختلف جهان دیده می‌شود، می‌توان در عین وفاداری به همان طرح و ساختمان سابق، تغییرات کوچک یا نشانه‌های محدودی را که یادآور پیشینه جنگی ساختمان است، به ‌صورت حساب‌شده در بنای ساختمان جدید اعمال کرد. برای مثال، می‌توان سقف شیشه‌ای بزرگی را که پس از اجرای ساختمان در دهه 70‌ روی حیاط مرکزی بزرگ آن کشیده شده و آن را به یک فضای داخلی تقریبا بی‌استفاده تبدیل کرده بود، حذف و دوباره حیاط مرکزی ساختمان را به‌ صورت یک فضای باز و سبز که احتمالا منظور اصلی طراح اولیه بوده است،

 احیا کرد.

البته باید توجه داشت‌ سازه‌ و اسکلت باقی‌مانده این بنا در جریان بمباران به‌شدت آسیب دیده و بخشی یا حتی تمام آن ممکن است دیگر قابل استفاده نباشد که مستلزم جمع‌آوری و ساخت دوباره بخش‌ها یا حتی کل اسکلت باقی‌مانده موجود است.

کوتاه سخن آنکه نیازی به برگزاری مسابقه طراحی معماری بین‌المللی و ساخت بنایی متفاوت در آن مکان وجود ندارد؛ لطفا فقط همان ساختمان قبلی را با کیفیتی بهتر از نو بسازید.