شبکه‌های اجتماعی مفید‌ند یا مضر؟

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

از زمانی که از پیام‌رسان‌های وی‌چت و وایبر استفاده می‌کردیم و کم‌کم شبکه‌های اجتماعی در حال گسترش بودند، همواره در رسانه‌ها این سؤال مطرح بود که شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها برای ما مفیدند یا مضر؟ این سؤال در این سال‌ها در کتاب‌ها و مقاله‌های مختلف تکرار شده و کارشناسان به آن جواب‌های متفاوت داده‌اند. برای نمونه در کتاب «تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر روان» سینان آرال چنین سؤالی را از نگاه تازه‌ای بررسی کرده است و به این موضوع هم می‌پردازد که رسانه‌های جمعی چطور می‌توانند از لحاظ انتخابات، اقتصاد و سلامت ما را مختل کنند؟ آرال کتاب خود را از زمان شیوع کرونا و پاندمی آغاز می‌کند، زمانی که دنیای آفلاین از حرکت ایستاد و دنیای آنلاین طوری جرقه زد که گویا جنگلی دیجیتال شعله‌ور شده است. این فضا چنان رشد کرد که زمینه‌ای برای انتشار اطلاعات نادرست به وجود آمد. در کنار آن، این پاندمی سبب شد سیاست‌‌‌های رسانه‌های اجتماعی مربوط به حریم خصوصی هم تغییر ‌کند؛ یعنی همان‌طور که ما توانستیم در زمان همه‌گیری، نیازهای ارتباطی و فرصت‌های شغلی و اخبار و ارتباطات انسانی و سرگرمی خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی جهانی برطرف کنیم، از سوی دیگر برای ردیابی و مقابله با نشر ویروس، حریم خصوصی ما خدشه‌دار شد. در این کتاب همراه سینان آرال با قطار سریع‌السیر به سفر می‌رویم؛ سفری هیجان‌انگیز با کشفیاتی باور‌نکردنی و داستایی‌هایی بی‌شرمانه درباره اینکه چطور رسانه‌های اجتماعی بر دموکراسی ما تأثیر می‌گذارند، چطور می‌توانند در عین اتصال ما به حقایق با‌ارزش، دروغ را پخش کنند و چطور به شکلی هوشمندانه، ما را به لحاظ عصبی، احساسی، اجتماعی و اقتصادی درگیر می‌کنند؟ سینان آرال، مدیر ابتکار ام‌آی‌تی در اقتصاد دیجیتال و رئیس آزمایشگاه تحلیل اجتماعی ام‌آی‌تی است. او یک کارآفرین فعال و سرمایه‌گذار خطرپذیر است که به‌عنوان دانشمند ارشد در چند استارت‌آپ فعالیت کرده است. آرال از نزدیک با فیسبوک، یاهو، توییتر، لینکدین، اسنپ‌چت، وی‌چت، نیویورک‌تایمز و دیگر شرکت‌ها همکاری داشته و کتاب حال حاضر هم براساس تجربیات او تهیه شده است. آرال در این کتاب از واژه‌‌‌ «ماشین هجمه» استفاده می‌کند. از نظر او نکته جهشی عصر اجتماعی جدید این است که 15 سال پیش هیچ‌ خبری از سیگنال‌های اجتماعی دیجیتال نبود. همین 15 سال پیش تنها چیزی که ارتباطات دیجیتال ما را تسهیل می‌کرد، تلفن، ماشین‌های فکس و پست الکترونیکی بود. امروزه هرچه ابزار‌های مختلف بیشتر و بیشتری آنلاین می‌شوند، درباره اینکه چطور ما را تغییر می‌دهند، کمتر و کمتر می‌دانیم و این سؤالات هم ایجاد می‌شود. چرا اخبار جعلی بسیار سریع‌تر از حقایق در فضای آنلاین پخش می‌شوند؟ چطور یک توییت جعلی در عرض فقط یک‌ دقیقه باعث سقوط ارزش بازار سهام به اندازه ۱۴۰ میلیارد دلار می‌شود؟ یا چطور فیسبوک با تغییر‌دادن یک الگوریتم، انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۲ را تغییر داد؟ نویسنده این کتاب اعتقاد دارد که با پاسخ‌دادن به این سؤالات، می‌توانیم بهتر متوجه شویم که ماشین هجمه چطور بر دنیای ما اثر می‌گذارد. ماشین هجمه با شکل‌دادن به افکار، نظرات و رفتارهای ما وابستگیِ شدیدی بین ما ایجاد کرده است. این وابستگی از طریق شبکه‌های دیجیتالی مانند فیسبوک و شبکه X (توییتر سابق) میسر شده و به‌ وسیله هوش ماشینی مانند الگوریتم‌های پست‌های جدید و پیشنهاد دوست هدایت می‌شوند. آرال در ۲۰ سال پژوهش و کار با رسانه‌های اجتماعی آموخته است که فناوری‌ها هم پتانسیل مزایای مورد انتظار را دارند و هم پتانسیل خطرات بسیاری را و نه مزایا و نه معایب آن هیچ‌کدام تضمین‌شده نیستند.