رقابت تنگاتنگ در لهستان زیر سایه حمایت ترامپ از ناوروتسکی
نبرد پوپولیسم و لیبرالیسم
در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری امروز در لهستان، دونالد ترامپ و هوادارانش کارول ناوروتسکی، سیاست‌مدار راست‌گرا را به عنوان گزینه مورد علاقه خود معرفی کرده‌اند. نظرسنجی‌های هفته‌های اخیر نشان‌دهنده رقابتی نزدیک بین ناوروتسکی و رقیب لیبرالش، رافائل ترزاسکفسکی، شهردار ورشو، است.
شرق: در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری امروز در لهستان، دونالد ترامپ و هوادارانش کارول ناوروتسکی، سیاست‌مدار راست‌گرا را به عنوان گزینه مورد علاقه خود معرفی کرده‌اند. نظرسنجی‌های هفته‌های اخیر نشان‌دهنده رقابتی نزدیک بین ناوروتسکی و رقیب لیبرالش، رافائل ترزاسکفسکی، شهردار ورشو، است. نتیجه این انتخابات تعیین خواهد کرد که آیا دولت دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان و حامی ترزاسکفسکی، می‌تواند برنامه‌های قانون‌گذاری خود را پیش ببرد و یکپارچگی لهستان با جریان اصلی اتحادیه اروپا را تقویت کند یا خیر. ناوروتسکی که از سوی حزب ملی‌گرای قانون و عدالت (PiS) حمایت می‌شود، حزبی که بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۳ بر لهستان حاکم بود، وعده بازگشت به ارزش‌های سنتی را داده است؛ رویکردی که برنامه‌های تاسک را متوقف کرده و بار دیگر ورشو را در تقابل با بروکسل قرار خواهد داد.
رقبای اصلی
رافائل ترزاسکفسکی، ۵۳ساله، سیاست‌مداری با سابقه است که پیش‌تر وزیر و نماینده پارلمان اروپا بوده و از سال ۲۰۱۸ شهردار ورشو، بزرگ‌ترین شهر لهستان و مرکز سیاسی، فرهنگی و اقتصادی این کشور است. او پنج سال پیش در انتخابات ریاست‌جمهوری با اختلاف اندک به آندری دودا، رئیس‌جمهور وقت، باخت. این سیاست‌مدار چندزبانه و فرزند یک نوازنده جاز، به دلیل حمایت از تنوع فرهنگی، حقوق دگرباشان جنسی و ممنوعیت نصب صلیب‌های مسیحی در ساختمان‌های جدید، خشم محافظه‌کاران را برانگیخته است. ترزاسکفسکی معاون حزب میانه‌رو پلتفرم مدنی به رهبری تاسک است و به همین دلیل به ارتباط نزدیک با دولتی که محبوبیتش رو به کاهش است، مورد انتقاد قرار گرفته است.
کارول ناوروتسکی، ۴۲ساله، چهره‌ای تازه‌وارد در سیاست است و اگرچه عضو حزب قانون و عدالت نیست، به عنوان نامزد این حزب انتخاب شده است. این تاریخ‌دان پیش‌تر مدیر موزه جنگ جهانی دوم در گدانسک بود و به دلیل تغییر نمایشگاه‌ها برای تأکید بر رنج‌های لهستان در جنگ، مورد انتقاد قرار گرفت. او اکنون رئیس مؤسسه یادبود ملی است که جنایات نازی‌ها و کمونیست‌ها علیه ملت لهستان را بررسی می‌کند. کارزار انتخاباتی ناوروتسکی با حاشیه‌های متعددی همراه بوده است: او در ماه مارس به دلیل حضور مخفیانه در یک برنامه تلویزیونی برای تبلیغ کتابش درباره جرائم سازمان‌یافته و تمجید از خود، مورد انتقاد قرار گرفت.
همچنین متهم به تصاحب غیرقانونی آپارتمان یک سالمند شد، به مشارکت در درگیری‌های هواداران فوتبال اعتراف کرد و به‌تازگی با اتهاماتی درباره استفاده از خدمات غیرقانونی در هتلی لوکس در ساحل دریای بالتیک مواجه شده است. علاوه‌بر‌این تحقیقاتی درباره مؤسسه یادبود ملی، مدیریت مالی او را «غیرقانونی و غیرقابل اعتماد» توصیف کرده است. رقابت به‌شدت نزدیک است. در دور اول انتخابات در ۱۸ مِی، ترزاسکفسکی با ۳۱.۴ درصد آرا پیشتاز شد و ناوروتسکی با ۲۹.۵ درصد در جایگاه دوم قرار گرفت. نظرسنجی‌های بعدی تغییر چندانی نشان نداده و ترزاسکفسکی با اختلاف حدود یک درصد پیش است؛ اما این اختلاف در حاشیه خطای نظرسنجی‌هاست. هر دو نامزد در تلاش‌اند آرای نامزدهای حذف‌شده را جذب کنند. ترزاسکفسکی احتمالا حمایت احزاب میانه‌رو و چپ‌گرای ائتلاف حاکم تاسک را به دست خواهد آورد، اما رقابت اصلی بر سر جلب آرای رأی‌دهندگانی است که از هر دو حزب قانون و عدالت و پلتفرم مدنی ناراضی‌اند.
چرا این انتخابات مهم است؟
لهستان در سال‌های اخیر به‌سرعت به یک قدرت رو به رشد در اروپا تبدیل شده است. اقتصاد این کشور از وضعیت نابسامان پساکمونیستی به عضوی مرفه در اتحادیه اروپا رسیده است. لهستان بزرگ‌ترین ارتش این اتحادیه را دارد که بیش از هر عضو ناتو برای دفاع هزینه می‌کند و به‌عنوان کشوری در خط مقدم، حمایت آن برای ادامه مبارزه اوکراین علیه روسیه حیاتی است. نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری تعیین خواهد کرد که آیا لهستان در سطح بالای اتحادیه اروپا باقی می‌ماند یا مانند مجارستان و اسلواکی، به انزوای پوپولیستی بازمی‌گردد. در هشت سال حاکمیت حزب قانون و عدالت، این حزب با اتحادیه اروپا و متحدانش بر سر سیاسی‌کردن نظام قضائی، حمله به حقوق دگرباشان، سخت‌تر‌کردن قوانین سقط جنین و استفاده از منابع دولتی برای اهداف حزبی درگیر شد، اما این حزب با اختصاص بودجه‌های کلان به رأی‌دهندگان فقیرتر و توجه به ارزش‌های محافظه‌کارانه مردم شهرهای کوچک و روستاها، پایگاه اجتماعی خود را تقویت کرد.
نقش رئیس‌جمهور چیست؟
ریاست‌جمهوری در لهستان عمدتا تشریفاتی است. رئیس‌جمهور در کاخی مجلل اقامت دارد، انتصاب استادان، ژنرال‌ها و سفیران را تأیید می‌کند و فرمانده کل قوای مسلح است، هرچند سیاست خارجی و نظامی از طرف دولت تعیین می‌شود. رئیس‌جمهور می‌تواند قانون پیشنهاد دهد، اما قدرت اصلی او در وتوکردن لوایح است که فقط با اکثریت سه‌پنجم پارلمان لغو کردنی است؛ اکثریتی که در فضای سیاسی دوقطبی لهستان هیچ حزبی ندارد. رئیس‌جمهور همچنین می‌تواند لوایح را به دیوان عالی قانون اساسی ارجاع دهد که عملا معادل وتو است. دونالد تاسک در سال ۲۰۱۰ مزایای این سمت را چنین توصیف کرد: «افتخارات، لوسترها، کاخ و حق وتو». آندری دودا، رئیس‌جمهور مورد حمایت حزب قانون و عدالت، بسیاری از برنامه‌های قانون‌گذاری تاسک را وتو کرده و این امر به نارضایتی حامیان دولت و کاهش محبوبیت آن دامن زده است.
ناوروتسکی، با حمایت این حزب، فرصتی برای حفظ این قدرت و ادامه اخلال در برنامه‌های دولت تاسک تا انتخابات عمومی بعدی در سال ۲۰۲۷ است. اما پیروزی ترزاسکفسکی می‌تواند موانع پیش‌روی دولت را بردارد و احتمالا به درگیری داخلی در حزب قانون و عدالت و رقابت با حزب کنفدراسیون منتزن بر سر تسلط بر جناح راست منجر شود. ترزاسکفسکی در روزهای پایانی کارزار، با جلب نظر رأی‌دهندگان راست‌گرا و حفظ حمایت چپ‌گرایان و تشویق رأی‌دهندگانی که در دور اول شرکت نکردند، استراتژی متعادلی در پیش گرفته است.
او بر پیام‌های مثبت، همکاری و اجتناب از «هرج‌ومرج و آشوب» تمرکز کرده و تجربه‌اش به عنوان شهردار و وزیر را برجسته می‌کند. او در یکی از آخرین تجمع‌هایش گفت: «با دقت انتخاب کنید، بازگشتی در کار نیست». اما ناوروتسکی رأی‌دهندگان را به انتخاب بین «مردی از جنس مردم» که راهی طولانی پیموده و زندگی عادی لهستانی‌ها را درک می‌کند، یا «ترسویی» که به «بنیادهای آلمانی، سرمایه آلمانی، توسعه‌دهندگان، بانکداران و میلیونرها» وابسته است، دعوت کرد.
