آیا سفر ترامپ به عربستان سعودی تغییرات استراتژیک را رقم می‌زند
سفر دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به عربستان سعودی حامل «پیام‌های صلح» و مشارکت‌های اقتصادی و استراتژیک بود که منجر به توافقات دوجانبه تاریخی در تجارت، سرمایه‌گذاری، دیپلماسی و دفاع شد و مزایای فوق‌العاده‌ای برای هر دو کشور به همراه داشت.
به گزارش گروه رسانه ای شرق، اولین روز سفر ترامپ به عربستان سعودی شاهد تغییرات قابل توجهی در گفتمان سیاسی آمریکا نسبت به منطقه بود. ترامپ روابط بین واشنگتن و ریاض را «قوی‌تر از همیشه» دانست و در سخنرانی خود در مجمع سرمایه‌گذاری سعودی-آمریکایی افزود: «ما با هم همکاری خواهیم کرد و با هم موفق خواهیم شد.» در همین حال، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، این همکاری رو به رشد را به عنوان گسترش همکاری در زمینه‌های مختلف، از جمله نظامی، امنیتی، اقتصادی و فناوری، برای افزایش منافع متقابل دانست.
در خاورمیانه‌ی درگیر جنگ، ترامپ پس از گفتگو با ولیعهد عربستان سعودی تصمیم گرفت تمام تحریم‌های سوریه را لغو کند. او در مورد غزه گفت: «مردم آن شایسته آینده‌ای بسیار بهتر هستند» و افزود که واشنگتن همچنان برای پایان دادن به این «جنگ وحشتناک» در اسرع وقت تلاش می‌کند.
دیپلمات‌های سابق و محققان آمریکایی و سعودی به اتفاق آرا گفتند که «سخنرانی ترامپ نشان‌دهنده یک تغییر استراتژیک در سیاست خارجی ایالات متحده بود.» آنها خاطرنشان کردند که این سفر، مشارکت استراتژیک دیرینه بین واشنگتن و ریاض را تقویت می‌کند و آن را پایه و اساس «دوران جدیدی» از روابط با واشنگتن در بخش‌های مختلف می‌داند. آنها خاطرنشان کردند که «روابط سیاسی و اقتصادی چتر اصلی» این دوران جدید هستند.
مشارکت دفاعی
وزارتخانه‌های دفاع عربستان سعودی و ایالات متحده یادداشت تفاهمی را برای نوسازی و توسعه قابلیت‌های نیروهای مسلح عربستان سعودی از طریق تقویت قابلیت‌های دفاعی آینده امضا کردند. دو طرف همچنین یک توافقنامه «فروش تجهیزات دفاعی» به ارزش تقریبی ۱۴۲ میلیارد دلار امضا کردند که تجهیزات جنگی پیشرفته‌ای را از بیش از دوازده شرکت دفاعی آمریکایی در اختیار عربستان قرار می‌دهد.
دیوید دسروچز، مقام سابق پنتاگون و مدیر سابق ارتباطات وزارت امنیت داخلی، به الشرق الاوسط گفت که این توافقات دفاعی از زمان دور اول ریاست جمهوری ترامپ بوده است. او معتقد است که «ترامپ برخلاف دولت باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا، نگرانی‌های امنیتی عربستان سعودی را در نظر می‌گیرد.»
توافق‌های دوجانبه تاریخی
مارک کیمیت، دستیار سابق وزیر امور خارجه در امور سیاسی-نظامی در دولت جورج دبلیو بوش و معاون سابق وزیر دفاع در امور خاور نزدیک، به الشرق الاوسط گفت که سفر ترامپ به عربستان سعودی منجر به ترتیبات تاریخی دوجانبه در حوزه‌های استراتژیک مانند دفاع، سرمایه‌گذاری و دیپلماسی شد.
دنیس راس، فرستاده سابق آمریکا برای صلح خاورمیانه، تأیید کرد که توافق دفاعی امضا شده بین عربستان سعودی و ایالات متحده، بزرگترین توافق از این نوع بین دو کشور است و خاطرنشان کرد که اجرای کامل آن 10 تا 15 سال طول خواهد کشید. او همچنین اظهار داشت که این توافق «باید ریاض را ملزم کند که حوزه دفاعی خود را به طور کامل از سیستم دفاعی چین خارج کند»، و توضیح داد که این آموزش با سلاح‌های آمریکایی انجام خواهد شد و اینها ترتیبات لجستیکی هستند که سایر کشورها نباید از آنها مطلع شوند.
لغو تحریم‌های سوریه
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، روز سه‌شنبه پس از گفتگو با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، لغو تمام تحریم‌های اعمال شده علیه سوریه را اعلام کرد.
در همین راستا، جیمز جفری، دیپلمات آمریکایی و فرستاده ویژه سابق در امور سوریه، در مصاحبه با الشرق الاوسط گفت که تصمیم دولت ترامپ برای لغو تحریم‌های سوریه «کاملاً درست و دیپلماتیک» بوده است.
او تأکید کرد که این تصمیم اهداف "حذف سپاه پاسداران ایران، حزب‌الله و داعش از منطقه را پیش می‌برد و مهم‌تر از آن، با فراهم کردن امکان ورود کمک‌های بین‌المللی، به مردم سوریه امید می‌دهد".
رابرت فورد، سفیر سابق آمریکا در سوریه، به الشرق الاوسط گفت«این گام به تسریع بازسازی سوریه و پیشرفت سریع‌تر کمک خواهد کرد.» و از کشورهای جهان خواست تا از دولت دمشق برای دستیابی به شتاب لازم حمایت کنند.
تغییر در سیاست خارجی آمریکا
از سوی دیگر، کارولین رز، پژوهشگر ارشد موسسه مطالعات سیاسی و استراتژیک نیولاین در واشنگتن، گفت: «اگرچه این دیدار نشان دهنده اولویت دادن ترامپ به روابط آمریکا و عربستان سعودی است، اما تفاوت قابل توجهی با دوره اول ریاست جمهوری او ندارد.»
او در مصاحبه‌ای با الشرق الاوسط اظهار داشت که با توجه به دامنه و مقیاس رو به رشد درگیری‌ها در خاورمیانه، در کنار جنگ اوکراین، «رئیس جمهور ترامپ به دنبال همکاری با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، و استفاده از نفوذ ژئوپلیتیکی عربستان سعودی به عنوان میانجی و منبع نفوذ است.»
رز تصمیم برای لغو نهایی تحریم‌ها علیه سوریه را «نشانگر یکی از بزرگترین تغییرات در سیاست خارجی ایالات متحده که در دولت ترامپ شاهد آن بوده‌ایم، دانست، به خصوص از آنجایی که تیم او تا این هفته به شدت با کاهش تحریم‌ها مخالفت کرده بود، که گواهی بر نفوذ شاهزاده محمد بن سلمان است.»
اختلاف نظر آمریکا در مورد ایران
اریک لوب، استاد روابط بین‌الملل و مطالعات خاورمیانه در دانشگاه فلوریدا، به نوبه خود تأیید کرد که اظهارات متناقضی در میان اعضای دولت ترامپ در مورد مسئله هسته‌ای ایران وجود دارد و خاطرنشان کرد: «برخی معتقدند که باید به آنها اجازه غنی‌سازی مقادیر کم برای مصارف صلح‌آمیز داده شود، در حالی که برخی دیگر معتقدند تهران باید کاملاً از تمام غنی‌سازی اورانیوم دست بکشد.»
آندره‌آ استریکر، پژوهشگر امور ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، به الشرق توضیح داد که ترامپ بار دیگر بر لزوم کنار گذاشتن تلاش ایران برای دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای در ازای کاهش تحریم‌های آمریکا تأکید کرد. با این حال، او خاطرنشان کرد که اگر مذاکرات شکست بخورد، او باید آماده باشد تا از نیروی نظامی برای جلوگیری از عبور تهران از آستانه هسته‌ای استفاده کند، حتی اگر نخواهد.
مشارکت اقتصادی استراتژیک
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی و ترامپ روز سه‌شنبه «سند مشارکت اقتصادی استراتژیک» بین دو دولت را در ریاض امضا کردند. این نشست همچنین شاهد تبادل و اعلام چندین توافقنامه و یادداشت همکاری دوجانبه در زمینه‌های مختلف، به‌ویژه انرژی، دفاع و هوش مصنوعی بود.
کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد که ترامپ از تعهد عربستان سعودی برای سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری در ایالات متحده خبر داد و گفت که این امر روابط اقتصادی را که برای نسل‌های آینده ادامه خواهد داشت، تقویت خواهد کرد. او این توافق‌ها را «تاریخی و اساسی» و نشان‌دهنده «آغاز یک دوران طلایی جدید از همکاری بین ایالات متحده و عربستان سعودی» توصیف کرد.
علی الحازمی، پژوهشگر اقتصادی سعودی، معتقد است که مشارکت اقتصادی عربستان و آمریکا به دو دلیل «در حال ورود به عصر طلایی خود» است. اولین مورد، نوع مشارکت‌هایی است که در طول این دیدار ایجاد شده است. او می‌گوید: «اگر به اولین سفر ترامپ در سال ۲۰۱۷ نگاه کنیم، همکاری‌ها متفاوت بود و بر دفاع و انرژی سنتی تمرکز داشت.» او توضیح می‌دهد که عربستان سعودی در چارچوب چشم‌انداز ۲۰۳۰ خود، اولین گام‌ها را برای تغییر ساختارهای سازمانی و اقتصادی خود برمی‌دارد.
نکته دیگری که الحازمی بر آن تأکید کرد این بود که عربستان سعودی در حال پیگیری انرژی و فناوری‌های تجدیدپذیر و چشم‌انداز ۲۰۶۰ خود است که خواستار «انتشار صفر کربن» و همچنین توسعه چشمگیر صنایع ملی پیچیده است. او توضیح داد که این نشان‌دهنده‌ی گشایش جدیدی برای معاملات اقتصادی متقابل است.
فناوری و هوش مصنوعی
عربستان سعودی اجرای مشارکت‌های پیشرفته هوش مصنوعی با شرکت‌های آمریکایی، از جمله NVIDIA و Human، را برای ایجاد زیرساخت هوشمندی که از بخش‌های حیاتی پشتیبانی می‌کند، آغاز کرده است.
جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، از همکاری با اولین شرکت هوش مصنوعی عربستان سعودی، Humane، تمجید کرد و هوش مصنوعی را متحول‌کننده‌ترین فناوری دوران مدرن دانست که پتانسیل ایجاد انقلابی در بخش‌های مختلف را دارد.
او افزود که عربستان سعودی در این زمینه از مزیت استراتژیک برخوردار است، زیرا هوش مصنوعی به انرژی عظیمی نیاز دارد.
به گزارش بلومبرگ، به نقل از منابع آگاه، دولت ترامپ در حال آماده شدن برای اعلام قراردادی است که به عربستان سعودی اجازه دسترسی به نیمه‌رساناهای پیشرفته را می‌دهد و راه را برای افزایش ظرفیت مراکز داده هموار می‌کند.
