پ‌ک‌ک، سلاح‌ها را زمین می‌گذارد
پایانی بر چهار دهه مناقشه مسلحانه؟
پس از چهار دهه درگیری خونین که ده‌ها هزار قربانی برجای گذاشت، گروه پ‌ک‌ک از انحلال و خلع سلاح خود خبر داد. این تصمیم که به ابتکار عبدالله اوجالان کلید خورد، فصل جدیدی از امید و ابهام را در منطقه رقم زده است.
به گزارش گروه رسانه‌ای شرق، در یک غافلگیری بهاری، گروه شبه‌نظامی پ‌ک‌ک، بازیگری که نامش با چهار دهه منازعه مسلحانه و عملیات تروریستی در هم تنیده بود، اعلام کرد که سلاح‌ها را زمین گذاشته و تشکیلات خود را منحل می‌کند. این خبر که بازتاب گسترده ای در رسانه ها داشته، پایانی بر یکی از طولانی‌ترین شورشگری‌های خاورمیانه را نوید می‌دهد؛ تصمیمی با پیامدهای بالقوه گسترده برای ترکیه، سوریه و عراق.
ندای صلح از پس دیوارهای زندان
جرقه این تحول بزرگ، چندی پیش از جزیره‌ای در نزدیکی استانبول زده شد. عبدالله اوجالان، رهبر دربند پ‌ک‌ک که از سال ۱۹۹۹ در حبس به سر می‌برد اما نفوذش بر جنبش کردی همچنان پابرجاست، در پیامی تاریخی از یارانش خواست تا کنگره‌ای برگزار کرده و رسماً به انحلال گروه رأی دهند. فراخوان اوجالان ۷۶ ساله، گامی سرنوشت‌ساز برای پایان دادن به مناقشه‌ای بود که از دهه ۱۹۸۰، جان ده‌ها هزار نفر را گرفته است.
کنگره‌ای در کوهستان‌های شمال عراق
در پاسخ به این فراخوان، کنگره حزب کارگران کردستان چند روز بعد در کوهستان‌های شمال عراق، جایی که سال‌ها پایگاه اصلی‌شان بود، تشکیل جلسه داد. در بیانیه پایانی این کنگره، پ‌ک‌ک اعلام کرد که "ماموریت تاریخی" خود را به انجام رسانده و مبارزاتش، مسئله کرد را تا "نقطه حل‌وفصل از طریق سیاست دموکراتیک" پیش برده است. بنابراین، فعالیت‌ها تحت نام "پ‌ک‌ک" رسماً پایان یافت.
واکنش آنکارا؛ استقبال محتاطانه
دولت ترکیه از این تصمیم استقبال کرد و آن را "گامی مهم به سوی ترکیه‌ای عاری از ترور" خواند. عمر چلیک، سخنگوی حزب حاکم عدالت و توسعه، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: "اگر تروریسم به طور کامل ریشه‌کن شود، درهای دوران جدیدی باز خواهد شد." با این حال، چلیک تأکید کرد که این تصمیم باید شامل تمام "شاخه‌ها، وابستگان و ساختارهای غیرقانونی پ‌ک‌ک" نیز بشود، اشاره‌ای تلویحی به نیروهای کرد در سوریه.
ابهام‌ها و پرسش‌های بی‌پاسخ
با وجود اعلام انحلال، جزئیات این ابتکار صلح هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. چگونگی پیشبرد این فرآیند، نحوه جمع‌آوری و امحای سلاح‌ها، و اینکه چه کسی بر این روند نظارت خواهد کرد، هنوز مشخص نیست. سرنوشت جنگجویان پ‌ک‌ک، از جمله احتمال انتقال آن‌ها به کشورهای ثالث، و امتیازاتی که ممکن است در ازای انحلال به دست آورده باشند نیز نامعلوم مانده است.
سایه تلاش‌های نافرجام گذشته
این نخستین بار نیست که ترکیه و پ‌ک‌ک مسیر صلح را می‌آزمایند. تلاش‌های قبلی، که آخرین مورد آن در سال ۲۰۱۵ بود، با شکست مواجه شده‌اند. در سال‌های اخیر، با فشار فزاینده ارتش ترکیه و استفاده از پهپادهای مسلح، حملات پ‌ک‌ک در داخل ترکیه به عملیات‌های پراکنده محدود شده و بسیاری از نیروهایش به آن سوی مرزهای کوهستانی در عراق رانده شده بودند. این ابتکار صلح جدید در واقع از اکتبر گذشته توسط دولت باغچلی، شریک ائتلافی اردوغان و سیاستمدار راستگرا، کلید خورده بود.
انگیزه‌های سیاسی در پس پرده صلح؟
برخی ناظران معتقدند که هدف اصلی این تلاش آشتی‌جویانه، جلب حمایت کردها توسط دولت اردوغان برای تدوین قانون اساسی جدیدی است که به او اجازه دهد پس از پایان دوره‌اش در سال ۲۰۲۸، همچنان در قدرت باقی بماند. باغچلی آشکارا خواستار قانون اساسی جدید شده و بقای اردوغان در قدرت را برای آینده ترکیه ضروری دانسته است. گفته می‌شود اردوغان و باغچلی به دنبال جلب حمایت پارلمانی حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (DEM)، حزب طرفدار کردها، هستند.
پیامدهای یک تصمیم سرنوشت‌ساز
تصمیم پ‌ک‌ک می‌تواند یک دستاورد بزرگ برای اردوغان باشد که دولتش با تنش‌های سیاسی پس از بازداشت اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول، به اتهام فساد دست و پنجه نرم می‌کند؛ بازداشتی که از نظر بسیاری با انگیزه‌های سیاسی صورت گرفته است. انحلال پ‌ک‌ک می‌تواند پیامدهای سیاسی و امنیتی گسترده‌ای برای کل منطقه، از جمله عراق و سوریه، جایی که نیروهای کرد متحد آمریکا هستند، به همراه داشته باشد و شاید پایانی بر بیش از ۴۰ هزار کشته در این منازعه باشد.
