تحولات کابینه دونالد ترامپ و تأثیر آن بر مذاکرات ایران و آمریکا

اخراج یا کناره‌گیری مایک والتز، مشاور امنیت ملی، و اظهارات چهره‌های نزدیک به دونالد ترامپ درباره تلاش‌هایی برای تضعیف مذاکرات، نشان‌دهنده تنش‌های داخلی در کاخ سفید است.

تعویق مذاکرات ایران و آمریکا

دور چهارم مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده، که قرار بود روز شنبه در رم برگزار شود، به دلایل نامعلومی افتاده است. این مذاکرات، که پس از دیدارهای امیدوارکننده در عمان در ۱۹ آوریل و دور اخیر در روز شنبه، به‌عنوان «محتاطانه اما امیدوارکننده» توصیف شده بود، به دلیل مسائل اعلام‌نشده به زمان دیگری موکول شده است. اندیشکده کوئینسی گزارش داد که پیشرفت‌هایی در این گفت‌وگوها حاصل شده و مذاکرات همچنان ادامه خواهد یافت، اما مسئله غنی‌سازی اورانیوم به‌عنوان بزرگ‌ترین نقطه اختلاف باقی مانده است.

تحولات در کابینه دونالد ترامپ

همزمان با تعویق مذاکرات، تغییرات مهمی در کابینه دونالد ترامپ رخ داده است. شبکه فاکس نیوز روز پنج‌شنبه، ۱ می ۲۰۲۵، اعلام کرد که مایک والتز، مشاور امنیت ملی، و معاون او، الکس وونگ، از سمت‌های خود «اخراج» شده‌اند. فاکس نیوز نوشت: «مایک والتز و معاونش، الکس وونگ، روز پنج‌شنبه اخراج شده‌اند.» این شبکه والتز را از مهم‌ترین چهره‌های ضدایرانی کاخ سفید توصیف کرد. در مقابل، شبکه سی‌بی‌اس روایتی متفاوت ارائه داد و گزارش کرد که والتز و وونگ قرار است به‌صورت داوطلبانه از سمت‌های خود کناره‌گیری کنند. سی‌بی‌اس نوشت: «مشاور امنیت ملی، مایک والتز، و معاون او، الکس وونگ، قرار است از سمت‌های خود کناره‌گیری کنند.»

خبرگزاری پولیتیکو نیز اعلام کرد که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در غرب آسیا، ممکن است جایگزین والتز در سمت مشاور امنیت ملی شود. پولیتیکو نوشت: «ویتکاف، ممکن است جایگزین والتز شود.» این گمانه‌زنی‌ها نشان‌دهنده تغییرات احتمالی در تیم سیاست خارجی دونالد ترامپ است، اما هیچ تأیید رسمی درباره انتصاب ویتکاف منتشر نشده است.

تنش‌های داخلی و تلاش برای تضعیف مذاکرات

چهره‌های نزدیک به دونالد ترامپ از تلاش‌هایی برای تضعیف مذاکرات با ایران خبر داده‌اند. چارلی کرک، از مجریان و چهره‌های برجسته جنبش حامیان دونالد ترامپ، اعلام کرد که بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها Foundation for Defense of Democracies))، رهبری عملیاتی علیه استیو ویتکاف را بر عهده دارد. کرک گفت: «آن‌ها به‌صورت علنی از افراد در دولت می‌خواهند که تلاش کنند برنامه‌های رئیس‌جمهور دونالد ترامپ را تضعیف کنند و جلوی توافق با ایران را بگیرند. نیروهای ضد ویتکاف، مخالف جنبش اول آمریکا MAGA) ) هستند.»

دونالد ترامپ جونیور، فرزند دونالد ترامپ، نیز اظهارات مشابهی مطرح کرد و مدعی شد: «نئوکان‌های دولت پنهان در حال تهمت به استیو ویتکاف هستند، چون می‌خواهند سیاست خارجی پدرم را تضعیف کنند. دستگاه حاکمه به دنبال جنگ بی‌پایان است!» این اظهارات نشان‌دهنده اختلافات عمیق در اردوگاه حامیان دونالد ترامپ درباره رویکرد به مذاکرات با ایران است.

اندیشکده کوئینسی نیز در مقاله‌ای با عنوان «غنی‌سازی، نقطه اختلاف اصلی در مذاکرات محتاطانه اما امیدوارکننده ایران و آمریکا» به این تنش‌ها اشاره کرد. این گزارش نوشت که مدیر بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها هشدار داده است که ایران از مواضع مذاکراتی متفاوت کاخ سفید بهره‌برداری خواهد کرد. کوئینسی به اظهارات متناقض استیو ویتکاف اشاره کرد که ابتدا در ۱۴ آوریل اعلام کرد: «ایران نیازی به غنی‌سازی اورانیوم بیش از ۳.۶۷ درصد ندارد»، اما چند روز بعد گفت: «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی هسته‌ای خود را حذف کند.» این تغییر موضع، به گفته کوئینسی، نشان‌دهنده تأثیر دیدگاه‌های تندروهایی مانند مایک والتز است که بر انهدام کامل برنامه هسته‌ای ایران تأکید داشت.

تحلیل: شکاف میان جریان جنگ‌طلب و مذاکره‌کننده

تحولات اخیر در کابینه دونالد ترامپ نشان‌دهنده شکاف عمیق میان دو جریان در تیم سیاست خارجی اوست؛ جریان جنگ‌طلب، به رهبری مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، و مایک والتز، مشاور سابق امنیت ملی، و جریان مذاکره‌کننده، به رهبری جی‌دی ونس، معاون اول، استیو ویتکاف، فرستاده ویژه، و پیت هگست، وزیر دفاع. جریان جنگ‌طلب، به‌ویژه والتز، بر انهدام کامل برنامه هسته‌ای ایران و حفظ فشار حداکثری تأکید داشت. والتز، که فاکس نیوز او را چهره‌ای ضدایرانی توصیف کرد، از رویکردی تهاجمی حمایت می‌کرد که با مذاکرات سازش‌ناپذیر بود.

در مقابل، جریان مذاکره‌کننده، به رهبری ونس، ویتکاف، و هگست، به دنبال اجتناب از درگیری نظامی با ایران و پیشبرد دیپلماسی برای دستیابی به توافق هسته‌ای اند. اظهارات پیشین ویتکاف در عمان، که مذاکرات را «امیدوارکننده» خواند، و تأکید او بر محدودیت غنی‌سازی به جای حذف کامل آن، نشان‌دهنده تمایل این جریان به تفاهم بود. کنار رفتن والتز، چه به‌صورت اخراج (به گزارش فاکس نیوز) یا کناره‌گیری (به گزارش سی‌بی‌اس)، به نظر می‌رسد وزن جریان مذاکره‌کننده را در کابینه دونالد ترامپ افزایش داده است.

اگرچه رروبیو، فعلاً سمت مشاور امنیت ملی را هم بر عهده خواهد گرفت، ولی گمانه‌زنی پولیتیکو درباره جایگزینی والتز با ویتکاف نیز می‌تواند روند خواهان مذاکره با تهران را تقویت کند، زیرا ویتکاف در مذاکرات عمان نقش کلیدی داشته و مواضع معتدل‌تری نسبت به والتز اتخاذ کرده است.

اندیشکده کوئینسی گزارش داد که دونالد ترامپ، با وجود مخالفت والتز و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، برای دستیابی به پیروزی در سیاست خارجی به توافق با ایران تمایل دارد. این تمایل، به‌ویژه پس از توقف برنامه‌ریزی اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران در ماه مه توسط دونالد ترامپ و مقامات امنیتی، نشان‌دهنده اولویت او برای اجتناب از جنگ منطقه‌ای است. با این حال، فشارهای بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها و مخالفان توافق، که کرک و ترامپ جونیور (پسر دونالد ترامپ)، آن‌ها را «نئوکان‌های دولت پنهان» خواندند، همچنان مانعی برای مذاکرات است.

نگرانی‌های اسرائیل و پیامدهای منطقه‌ای

مذاکرات ایران و آمریکا نگرانی‌هایی را در اسرائیل ایجاد کرده است. مایکل اورن، سفیر سابق اسرائیل در آمریکا، در صفحه ساب‌استک خود نوشت که اسرائیل باید برای «بدترین حالت» آماده شود و تضمین‌های امنیتی از آمریکا برای دفاع در برابر ایران دریافت کند. او خواستار خرید بمب‌افکن‌های استراتژیک و آموزش خدمه برای اسرائیل شد. این اظهارات نشان‌دهنده ناکامی اسرائیل در پیشبرد استراتژی دیپلماتیک منطقه‌ای است، به‌ویژه در سایه احتمال توافق هسته‌ای.

کوئینسی هشدار داد که نبود توافق می‌تواند آمریکا، اسرائیل، و ایران را به سوی درگیری نظامی سوق دهد که با توجه به عبور ۲۰ درصد نفت و گاز جهان از خلیج فارس، بحرانی اقتصادی بین‌المللی را به دنبال خواهد داشت. این گزارش افزود که حمله نظامی ممکن است برنامه هسته‌ای ایران را چند سال عقب بیندازد، اما ایران را به خروج از معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ایNPT) ) و بازسازی برنامه هسته‌ای بدون محدودیت سوق دهد.

در مجموع و با وجود تعویق دور چهارم مذاکرات، پیشرفت‌های حاصل‌شده در عمان و تمایل دونالد ترامپ به توافق، امید به ادامه گفت‌وگوها را حفظ کرده است. کنار رفتن مایک والتز و احتمال تقویت نقش استیو ویتکاف می‌تواند مذاکرات را به سمت رویکردی دیپلماتیک‌تر هدایت کند. با این حال، فشارهای داخلی از سوی مخالفان توافق و نگرانی‌های اسرائیل همچنان چالش‌هایی برای دستیابی به تفاهم ایجاد می‌کند.