آتش زدن کاه باعث افزایش سرطان و آسم می شود

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

شعله‌های سرکش ناشی از سوزاندن کاه و کلش شالیزارها در گلستان به چشم‌انداز عصرگاهی تکراری حاشیه جاده‌های اصلی این استان تبدیل شده است که پافشاری برخی زارعان بر این رویه نادرست ثمره‌ای جز کاهش حاصلخیزی خاک و آلودگی شدید هوا بدنبال ندارد.

پدیده آتش زدن کاه و کلش در شالیزارهای استان گلستان، فراتر از یک عادت کشاورزی، به یک بحران زیست‌محیطی، بهداشتی و ایمنی تبدیل شده است. این عمل که هر ساله با پایان فصل برداشت برنج تکرار می‌شود، نه تنها سرمایه‌های طبیعی منطقه را به نابودی می‌کشد، بلکه زندگی و سلامت ساکنان را به مخاطره می‌اندازد. ریشه‌یابی این معضل نشان می‌دهد که ورود کمباین‌های مکانیزه و سنتی بودن سیستم مدیریت بقایای محصول، سهم به‌سزایی در شکل‌گیری و تداوم این رویه نادرست داشته است.

شکل‌گیری این معضل به دوران جایگزینی تدریجی کمباین‌های مکانیزه به جای برداشت دستی برنج بازمی‌گردد. این ماشین‌آلات، برخلاف روش‌های سنتی، کاه و کلش را به صورت انبوه و پراکنده در سطح زمین رها می‌کنند که مدیریت آن را برای کشاورزان دشوار می‌سازد.

فرصت کوتاه بین برداشت محصول اول و آماده‌سازی زمین برای کشت دوم، کشاورزان را به سمت سریع‌ترین راه حل، یعنی آتش زدن، سوق می‌دهد.البته برخی بر این باور غلط هستند که این عمل، زمین را از شر آفات و علف‌های هرز باقیمانده پاک کرده و در نتیجه نیاز به مصرف سموم در کشت بعدی را کاهش می‌دهد.

کامران فلاح، رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان بندرگز در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم در گرگان اظهار کرد: تبعات و پیامدهای آتش زدن بقایای گیاهی و کاه و کلش بسیار پرشمار است‌. لایه سطحی خاک یا همان 2 تا 3 سانتیمتر اول که غنی‌ترین و حاصلخیزترین بخش آن محسوب می‌شود، در اثر حرارت شدید نابود می‌شود. در این حریق، مواد آلی خاک که تا 3 درصد از ترکیب خاک را تشکیل می‌دهند و نقش حیاتی در نگهداری آب، تغذیه گیاه و ایجاد بافتی مناسب برای رشد ریشه دارند، به طور کامل از بین می‌روند.

وی افزود: نابودی این موجودات، خاک را به بستری ضعیف و غیرفعال تبدیل می‌کند که برای جبران آن، کشاورز مجبور به مصرف مقادیر بسیار بیشتری از کودهای شیمیایی خواهد بود که خود هزینه‌بر و آلاینده است.

فلاح به  آلودگی هوا و تهدید سلامت عمومی هم اشاره کرد و گفت: سوزاندن انبوه کاه و کلش، حجم عظیمی از آلاینده‌ها را در هوا منتشر می‌کند که شامل دی‌اکسید کربن ، مونوکسید کربن، ذرات معلق بسیار ریز و ترکیبات سمی است؛ این آلودگی منجر به تشدید بیماری‌های تنفسی همچون آسم، برونشیت، سرطان ریه و ایجاد مشکلات قلبی- عروقی می‌شود.

وی گفت: همچنین پراکندگی این ذرات در جو می‌تواند در تشکیل باران‌های اسیدی و تخریب لایه ازن نقش داشته باشد. حریق عمدی مزارع، باعث نابودی میلیون‌ها حشره، باکتری و موجودات ذره‌بینی مفید می‌شود که حلقه‌های زنجیره غذایی و چرخه‌های طبیعی خاک هستند؛ نابودی این موجودات، غذای طبیعی پرندگان و سایر جانوران را از بین برده و تعادل اکولوژیک منطقه را برهم می‌زند.

ابراهیم هزارجریبی،  رئیس سازمان جهادکشاورزی استان گلستان هم در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به پیامدهای منفی آتش زدن کاه و کلش برای محیط زیست و خاک کشاورزی، از کشاورزان استان خواست ضمن رعایت نکات ایمنی، از این اقدام خودداری کنند.

وی افزود: آتش زدن بقایای گیاهی علاوه بر آلودگی هوا و از بین بردن مواد آلی خاک، می‌تواند منجر به گسترش آتش‌سوزی و آسیب به مزارع و باغات همجوار شود.هزارجریبی از کشاورزان خواست در صورت مشاهده هرگونه آتش‌سوزی در مزارع، سریعاً با مراکز جهادکشاورزی و دهیاری‌های محل سکونت خود تماس بگیرند و نسبت به مهار آن اقدام کنند.

علی اصغر علیزاده، از وکلای حوزه محیط زیست در گلستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم گفت: براساس ماده 30 آیین‌نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند، سوزاندن پسماند در محیط آزاد یا در پسماندسوزهای غیر استاندارد و مغایر با ضوابط و شیوه‌نامه‌های مربوط، ممنوع است.

وی افزود: طبق ماده 20 قانون هوای پاک نیز "انباشت پسماندهای بیمارستانی و صنعتی در معابر عمومی و فضای باز یا سوزاندن آنها" و همچنین "انباشتن پسماندهای خانگی و ساختمانی در معابر عمومی و فضای باز خارج از مکان‌های تعیین شده توسط شهرداری‌ها و دهیاری‌ها یا سوزاندن آنها" و به ویژه "سوزاندن بقایای گیاهی اراضی زراعی پس از برداشت محصول" ممنوع بوده و مطابق ماده 18 قانون مدیریت پسماند، متخلف حسب مورد به جزای نقدی درجه 6 موضوع ماده 19 قانون مجازات اسلامی محکوم می‌شود.

این وکیل محیط زیست در تکمیل سخنانش تأکید کرد: براساس ماده 11 قانون مدیریت پسماندها، وزارت جهاد کشاورزی مسئول نظارت بر اجرای ضوابط و روش‌های اجرائی مدیریت پسماند کشاورزی است و طبق ماده 36 آیین‌نامه اجرائی همین قانون، این وزارتخانه موظف است نسبت به شناسایی، گزارش و پیگیری تخلف‌های صورت گرفته در بخش کشاورزی اقدام کند.

داوود کلته، کارشناس ترویج کشاورزی در گفت‌وگو با تسنیم با اشاره به راهکارهای مقابله با آتش زدن کاه و کلش، بر لزوم فرهنگ‌سازی و آموزش تأکید کرد و گفت: تذکر به مفاد قانونی و برخوردهای قهری و انتظامی در برخی از موارد در کوتاه‌مدت چاره‌ساز است؛ لیکن بدون پشتوانه آموزشی و فرهنگی، اثربخشی و کارآمدی لازم را نخواهد داشت.

وی افزود: آموزش مضرات و عوارض آتش زدن کاه و کلش در مزارع، روش‌های جایگزین، فواید حفظ بقایای کشاورزی برای کشاورزی و محیط زیست، ایجاد صنایع تبدیلی و مراکز خدمات ارزش افزوده و معرفی تجربیات موفق در این حوزه، می‌تواند زمینه استقبال کشاورزان از برنامه‌های سازمان‌های دولتی و غیردولتی برای کنترل و مدیریت این چالش را فراهم سازد.

این کارشناس خاطرنشان کرد: به اعتقاد کارشناسان، خرد کردن بقایا، توزیع بقایا در سطح مزرعه، رعایت تناوب در کشت و انجام آیش، چَراندن دام‌ها و کمپوست کردن بقایا می‌تواند راهکار اولیه، آسان و کوتاه‌مدتی برای جلوگیری از سوزاندن بقایای گیاهی باشد.

کلته تأکید کرد: در این مسیر ضروری است کشاورزان با مشاوره مراکز خدمات جهاد کشاورزی و کارشناسان و مروجان کشاورزی، ضمن افزایش اطلاعات و آگاهی خود از مزایای حفظ کاه، کلش و باقیمانده‌های محصولات کشاورزی در خاک و معایب سوزاندن بقایای گیاهی بر روی تولید، خاک زراعی و محیط زیست، نسبت به استفاده از راهکارهای جایگزین اقدام کنند.

در روزهای آینده برداشت شالی در گلستان پایان می‌یابد ولی  همچنان برخی کشاورزان با آتش زدن بقایای کشاورزی موجبات مرگ خاک را فراهم می‌کنند که باید با شکل‌گیری یک پویش فراگیر این چالش جدی به حداقل رسانده شود. اقتصاد اصلی گلستان با یک میلیون و 869 هزار نفر جمعیت بر پایه کشاورزی استوار بوده و با فعالیت کشاورزی در 667 هزار هکتار زمین استان اعم از زراعی و باغی، تولید شلتوک دارای استقبال خاص از سوی بهره‌برداران منطقه است.

آخرین اخبار جامعه را از طریق این لینک پیگیری کنید.