فولاد مبارکه پیشرانِ صنعت سبز

به گزارش گروه رسانه‌ای شرق،

از وقتی بشر فهمید می‌تواند نیروهایی بیشتر زور بازوی خودش یا حیوانات اش را به کار بگیرد تا امروز که انواع انرژی‌ها از منابع تجدید پذیر، تجدید ناپذیر، شکافت هسته و احتمالا همجوشی و گداخت سرد ( در آینده‌ای نزدیک) را در دسترس دارد، زمان زیادی گذشته اما همیشه این خورشید بوده که الهام‌بخش ذهن انسان بوده است.

نور خورشید پس از عبور جو، عامل زندگی‌بخش بر کره خاکی بوده و حالا به‌مثابه پاک‌ترین صورت انرژی در اختیار ماست و توانسته با روشن شدن مضرات سوخت‌های فسیلی یا برخی حوادث در نیروگاه‌های هسته‌ای مثل چرنوبیل یا سونامی چند سال پیش ژاپن، به‌عنوان منبعی در دسترس، به یک بیان همیشگی و فاقد آلایندگی عمده( به‌جز مباحث تولید تجهیزات یا تعمیر و نگهداری آن‌ها) مورداستفاده قرار بگیرد.

شاید تا 25سال پیش، ساختن مزارع خورشیدی با ظرفیت‌هایی بیشتر 10 مگاوات، بیشتر به‌مثابه رویایی دور  بود، رویایی گران‌قیمت که توانایی رقابت با منبع فسیلی و هسته‌ای را ندارد و بیشتر به درد شارژ ماشین‌حساب یا تجهیزات پوشیدنی می‌خورد اما با بالا رفتن قیمت نفت و افزایش سرمایه‌گذاری بر تحقیق و توسعه انرژی‌های تجدید پذیر، حالا شاهد آن هستیم که یک مزرعه هزار مگاواتی خورشیدی  تقریبا همان هزینه‌ای را دارد که نیروگاه سیکل ترکیبی بر پایه گاز طبیعی می‌تواند داشته باشد.

اگرچه تحقیق و توسعه  پیرامون انرژی‌های تجدید پذیر در اروپا و ایالات‌متحده سابقه طولانی دارد و برای مثال اولین کوره خورشیدی با مقیاس صنعتی 5 دهه پیش در فرانسه ساخته شد اما بنا به دلایلی همچون لابی شرکت‌های نفتی، عطش ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای در دوره جنگ سرد و دسترسی محدود قاره اروپا به خورشید در نسبت با کشورهای جنوب، تجاری‌سازی استفاده از انرژی خورشیدی بیشتر از غرب، سویه‌ای شرقی و به‌عبارتی‌دیگر آسیایی پیدا کرد.

آسیا، پیشتاز تجدید پذیرهای خورشیدی در جهان

حالا شاهد ان هستیم که چین در مقام یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کربن و سوزاننده زغال‌سنگ که تا چند سال پیش به مزاح موتور آلاینده زمین نامیده می‌شد، پیشگام استفاده از منابع تجدید پذیر در جهان در حوزه انرژی خورشیدی شده و مزارع چند هزار مگاواتی راه‌اندازی کرده است. برای مثال  آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) این سرمایه‌گذاری را «فوق‌العاده» توصیف کرده است. این آژانس در گزارش انرژی‌های تجدید پذیر خود در ژانویه (دی و بهمن) سال ۲۰۲۳ اشاره‌کرده: «چین در سال ۲۰۲۳، به‌اندازه کل جهان در سال ۲۰۲۲ [سلول]خورشیدی فتوولتایی (PV) راه‌اندازی کرد.»

در همین روزها رسانه‌ها از افتتاح نیروگاه خورشیدی جدید  چین در منطقه‌ی بیابانی اورومچی، پایتخت منطقه‌ خودمختار سین‌کیانگ اویغور در شمال غربی چین خبر دادند که با  ظرفیت ۳٫۵ گیگاوات توان نیروگاهی، قرار است هرسال حدود ۶٫۰۹ میلیارد کیلووات (kWh) برق تولید کند. این میزان برای تامین نیاز برق کشورهایی مانند کامرون یا لائوس یا کل نیاز برق ایالت‌های ورمونت یا آلاسکا کافی است.

این تنها چین نیست که سبد انرژی خود را متنوع می‌کند، کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس ازجمله امارات متحده عربی هم چند سالی است که با توجه توان مالی مناسب و بستر مستعد سرزمینی خود، تلاش‌های پردامنه‌ای در این حوزه آغاز کرده‌اند.

 حاصل این تلاش‌ها را می‌توان برای مثال در نیروگاه خورشیدی الظفره امارات و ۳۰ کیلومتری جنوب پایتخت یعنی شهر ابوظبی دید که  از آن به‌عنوان “بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی تک سایتی در جهان” یاد می‌شود. پنل‌های فتوولتائیک این مزرعه خورشیدی  در مساحتی بالغ‌بر ۲۱ کیلومترمربع نصب‌شده‌ از ظرفیت تولید ۲ گیگاوات برق و تامین انرژی برای ۱۶۰ هزار خانه برخوردارند.

هندوستان دیگر بازیگر این حوزه در آسیا محسوب می‌شود، برای مثال مزرعه خورشیدی لاداخ (Ladakh Solar Farm) در هند که قرار است می‌تواند ۳٫۰۰۰ مگاوات برق تولید کند.

ایران بازیگر نوظهور با ظرفیت بالا

اما در میان همه این کشورها، صاحب‌نظران معتقدند ایران یکی از امیدهای اصلی جهان برای زمین پاک و تبدیل‌شدن به  قطب انرژی خورشیدی است، کشوری با تعداد روزهای آفتابی بالا، سوزانندگی کمتر نسبت به کشورهای بیابانی مثل عربستان، دانش فنی بومی، ظرفیت صنعتی فوق‌العاده بالا برای تولید تجهیزات و بالاتر از همه نیاز رو به رشد برای انرژی در جهت شتاب گرفتن توسعه که سرزمین ایران را به‌مثابه زمینی مستعد برای ساخت مزرعه‌های بزرگ خورشیدی معرفی می‌کند.

نخستین تلاش سازمان‌یافته،موثر و قابل در این حوزه از اتفاق نه از سوی دولت یا مشابه برخی کشورهای همسایه توسط کنسرسیوم‌های چندملیتی که سوی یکی شرکت‌های بزرگ صنعتی ایران آغاز شد، پیش تر برخی امیدها برای تولید انرژی تجدید پذیر از منابع آبی و بادی با نتایج چندان رضایت بخشی مواجه نشد، بخشی از بدنه کارشناسی انرژی در کشور کماکان نسبت به انرژی خورشیدی به‌واسطه برخی واقعیت‌ها همچون ارزانی منابع فسیلی یا تردید نسبت به توانایی فنی یا تحقیقاتی داخلی، امید چندانی به حضور قدرتمند ایران در حوزه انرژی خورشیدی نداشتند اما فولاد مبارکه اصفهان با تبدیل تهدید نا ترازی انرژی به فرصتی نوظهور، توانست با آغاز پروژه خورشید شرق که مزرعه یکپارچه با ظرفیت بیش از 600 مگاوات به‌عنوان سدشکن و پیشران حوزه تامین انرژی از منابع تجدید پذیر در کشور ظاهر شود و از دیوارهای ذهنی پیشین عبور کند.

حالا با افتتاح فاز نخست این نیروگاه خورشیدی به ظرفیت 120 مگاوات و امید به بهره‌برداری کامل از آن تا دو سال آینده، می‌توان به‌طورقطع ایران را یکی از بازیگران نوظهور انرژی‌های تجدید پذیر و پاک  در افق 2030 معرفی کرد. ممکن است در نظر نخست، 600 مگاوات، عدد بالایی برای غلبه بر نا ترازی انرژی در کشور نباشد اما وقتی عقبه تحقیقاتی، دانش فنی انباشته و هم‌افزایی صورت گرفته بین شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه با مراکز تحقیقاتی، صنایع پایین‌دستی و شرکت‌های دانش‌بنیان را از نزدیک بررسی کنیم خواهیم دید؛ تلاشی بزرگ  و قابل‌تقدیر برای آغاز ساختِ آینده‌ای متفاوت صورت گرفته که چالش‌های همچون تامین سرمایه، ذخیره‌سازی انرژی ، تعمیر و نگهداری یا طراحی و ساخت پروژه‌های عظیم در کشور را تبدیل به موانعی قابل‌عبور و معمولی کرده است.

به‌عبارت‌دیگر اراده‌ای که امروز در این حوزه با تکیه‌بر دانش فنی داخلی و بومی‌سازی فناوری ساخت مزارع خورشیدی توانسته تهدید معتبر نا ترازی را به فرصتی برای توسعه تبدیل کند، خواهد توانست با روشن کردن چشم صنعت و اقتصاد به نور انرژی‌های تجدید پذیر، امید به طی کردن مسیر توسعه سبز در کشور را زنده کند.